30 phút và một bài học lớn về đạo thầy trò

Cuộc đời và sự nghiệp của nhà chí sĩ Huỳnh Thúc Kháng đã quá nổi tiếng. Tài năng và chí khí của danh nhân này đã nhiều bút mực xiển dương, luận bàn. Bài viết nhỏ này chỉ kể chuyện nửa giờ của một nhân cách, một đạo lý. Đó là cuối năm 1946. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Hội nghị Fontainebleau đã về nước. Chiến tranh lúc này là không thể tránh khỏi. Toàn dân đang chuẩn bị cho cuộc kháng chiếnchống Pháp. Sau phiên họp cuối cùng ngày 9.11, cụ Huỳnh Thúc Kháng được...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
30 phút và một bài học lớn về đạo thầy trò 30 phút và một bài học lớn về đạo thầy trò Cuộc đời và sự nghiệp của nhà chí sĩ Huỳnh Thúc Kháng đã quá nổi tiếng. Tài năng và chí khí của danh nhân này đã nhiều bút mực xiển dương, luận bàn. Bài viết nhỏ này chỉ kể chuyện nửa giờ của một nhân cách, một đạo lý. Đó là cuối năm 1946. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Hội nghịFontainebleau đã về nước. Chiến tranh lúc này là không thểtránh khỏi. Toàn dân đang chuẩn bị cho cuộc kháng chiếnchống Pháp. Sau phiên họp cuối cùng ngày 9.11, cụ HuỳnhThúc Kháng được cử làm đặc phái viên của Chính phủ vàoỦy ban Kháng chiến hành chính Nam Trung Bộ (tại NghĩaHành – Quảng Ngãi).Vào đây, cụ Huỳnh truyền đạt tinh thần chung của Chínhphủ Cụ Hồ, viết thư kêu gọi đồng bào, phụ lão kháng chiến.Lần kinh lý này, bậc chí sĩ cả đời không màng danh vị,không cầu lợi lộc, không thèm làm giàu… chỉ phấn đấu chodân được tự do, nước được độc lập… (lời của Chủ tịch HồChí Minh nói về cụ Huỳnh) đã gặp người thầy ở BìnhĐịnh, phó bảng Đào Phan Duân. Cuộc gặp chỉ 30 phút mànhững người chứng kiến còn xúc động đến hôm nay về đạothầy trò!Thực ra cụ Đào phó bảng không phải là thầy dạy trực tiếpcụ Huỳnh. Cụ chỉ là một thành viên của Hội đồng khảo thíchấm bài lúc làm Phủ doãn Thừa Thiên. Cụ Huỳnh từngbiết tên thầy khảo thí, biết tiếng Biểu Xuyên Đào PhanDuân xô ghế từ quan khi bị viên công sứ Pháp ép phải giaonộp một hội kín chống chính quyền thực dân. Vị đại diệnChính phủ từ Quảng Ngãi vào Bình Định đã yêu cầu đượcgặp cụ Đào trong cuộc tề tựu toàn thể cán bộ từ cấp Chủtịch Ủy ban kháng chiến xã trở lên ở huyện Phù Cát. CụĐào lúc này đã 82 tuổi và là Chủ tịch danh dự Mặt trậnLiên Việt Bình Định.Nghe tin võng cụ Đào đã từ làng Biểu Chánh – An Nhơn ragần tới, cụ Huỳnh vội vã đi thẳng ra tận cổng chờ đón. CụĐào cũng bảo người dừng võng bước xuống rồi cùng đi bộmột quãng khá xa vào huyện đường.Người ta bố trí sẵn 2 ghế ngồi. Cụ Đào ngồi còn cụ Huỳnhcứ đứng khép tay bên cạnh hầu chuyện, thăm hỏi. CụHuỳnh giới thiệu với mọi người rằng: Đào công và tôi làđạo thầy trò. Thầy là giám khảo chấm khoa thi mà tôi là thísinh khoa ấy. Vì vậy nhân dịp đến tỉnh nhà tôi phải đượcgặp thầy!. Và cứ một lời thưa thầy hai lời thưa thầy suốtcuộc. Cụ Đào từng dễ dàng xô ghế, quẳng quan nhưng gặpcảnh này ông rất khó xử. Có thể nào để người trọng tráchquốc gia đứng mãi.Sau những thăm hỏi về sức khỏe, sau những trao đổi ngắngọn về tình hình đất nước, lấy cớ sức khỏe cụ Đào chàotạm biệt để thoát cảnh kẻ đứng người ngồi. Niềm vui hạnhngộ không ngờ cũng là lần gặp cuối cùng. Mấy tháng saucụ Huỳnh lâm bệnh ở Quảng Ngãi viết thư chào vĩnh biệtChủ tịch Hồ Chí Minh trong lúc đất nước vào cuộc chiếnđấu quyết liệt với thực dân Pháp. Cụ Đào cũng tạ thế ở quênhà.Nửa giờ, hai kẻ sĩ, hai nhân cách lớn gặp nhau trong sựkính ngưỡng của bao người. Nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Liễnlúc ấy là Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến xã Phước Lý chứngkiến câu chuyện đến giờ kể lại ông còn xúc động. Mặc dùđã viết một phần trong Kẻ sĩ đất Thang Mộc, Vũ tiên sinhcứ nhắc tôi nhớ chi tiết cụ Huỳnh ra tận cổng chờ đón thầyvà cụ Đào cũng xuống võng sớm, dù rất yếu.Đạo nghĩa thầy và trò xưa đẹp xiết bao!