40 năm nghiên cứu dân tộc Khmer Nam Bộ ở viện khoa học xã hội vùng Nam Bộ

Bài viết này trình bày quá trình nghiên cứu dân tộc học người Khmer Nam Bộ của Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ. Đây là một trong những cơ sở nghiên cứu người Khmer Nam Bộ đầu tiên ở Nam Bộ sau năm 1975. Viện đã có những đóng góp tích cực trong việc đào tạo nguồn nhân lực nghiên cứu, cùng với những công trình nghiên cứu có chất lượng khoa học về người Khmer Nam Bộ từ sau năm 1975 đến nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
40 năm nghiên cứu dân tộc Khmer Nam Bộ ở viện khoa học xã hội vùng Nam Bộ78TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 9+10 (205+206) 201540 NĂM NGHIÊN CỨU DÂN TỘC KHMER NAM BỘ ỞVIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VÙNG NAM BỘPHAN ANNhững kết quả nghiên cứu dân tộc học về người Khmer Nam Bộ là một trongnhững thành tựu quan trọng trong hoạt động nghiên cứu khoa học của ViệnKhoa học xã hội vùng Nam Bộ 40 năm qua. Những kết quả nghiên cứu đókhông chỉ góp vào việc hiểu biết lịch sử, văn hóa và quá trình tộc người củangười Khmer Nam Bộ mà còn góp vào việc thực hiện chính sách dân tộc củaĐảng và nhà nước Việt Nam. Bài viết này trình bày quá trình nghiên cứu dân tộchọc người Khmer Nam Bộ của Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ. Đây là mộttrong những cơ sở nghiên cứu người Khmer Nam Bộ đầu tiên ở Nam Bộ saunăm 1975. Viện đã có những đóng góp tích cực trong việc đào tạo nguồn nhânlực nghiên cứu, cùng với những công trình nghiên cứu có chất lượng khoa họcvề người Khmer Nam Bộ từ sau năm 1975 đến nay.1. Ban Dân tộc học đã có ngay từ banđầu trong cơ cấu tổ chức của ViệnKhoa học xã hội miền Nam. Ban Dântộc học được giao nhiệm vụ nghiêncứu các dân tộc từ vĩ tuyến 17 trở vào,tức khu vực được gọi là miền Nam.Sau thời gian sắp xếp, một số cán bộBan Tôn giáo đã chuyển sang BanDân tộc học. Trong thời gian đầu, BanDân tộc học nghiên cứu về ngườiKhmer, người Chăm và các dân tộcTrường Sơn - Tây Nguyên. Nội dungnghiên cứu Dân tộc học về ngườiKhmer ở Nam Bộ được đảm nhiệmbởi một số cán bộ nghiên cứu củaBan Dân tộc học.Người Khmer ở Nam Bộ là một dânPhan An. Phó Giáo sư tiến sĩ. NguyênGiám đốc Trung tâm Nghiên cứu Dân tộchọc và Tôn giáo, Viện Khoa học xã hộivùng Nam Bộ.tộc ít người trong cộng đồng các dântộc Việt Nam. Người Khmer cư trú tậptrung ở Đồng bằng sông Cửu Longvới mật độ dân số khá cao, và cư trúxen kẽ với người Việt, Chăm, Hoa.Trong công cuộc khai mở và bảo vệvùng đất Nam Bộ, người Khmer đã cónhững đóng góp quan trọng. Cùng vớingười Việt, Hoa và các dân tộc cộngcư, người Khmer đã tham gia vào sựgiao lưu văn hóa, góp phần tạo nênmột diện mạo riêng cho lịch sử và vănhóa vùng Nam Bộ. Sau tháng 4/1975,khi đất nước thống nhất, người KhmerNam Bộ lại cùng các dân tộc anh embước vào một giai đoạn lịch sử mới,xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa, côngnghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.Vì vậy, việc nghiên cứu dân tộc học vềngười Khmer Nam Bộ đã được ViệnKhoa học xã hội vùng Nam Bộ và BanDân tộc học (sau này là Trung tâmPHAN AN – 40 NĂM NGHIÊN CỨU DÂN TỘC KHMER…Dân tộc học và Tôn giáo) quan tâm vàthực hiện với trách nhiệm của mộtviện nghiên cứu vùng. Nghiên cứu dântộc học người Khmer Nam Bộ nhằmgóp vào việc hiểu biết lịch sử và vănhóa của dân tộc Khmer, cũng như quátrình phát triển của tộc người KhmerNam Bộ. Những kết quả nghiên cứukhoa học là cơ sở để các cơ quan lãnhđạo của Đảng và Nhà nước tham khảotrong việc đề ra đường lối, chính sáchdân tộc, tôn giáo nói chung và nhữngchính sách cụ thể đối với dân tộcKhmer Nam Bộ nói riêng.2. Vạn sự khởi đầu nan! Công việcnghiên cứu dân tộc học về ngườiKhmer Nam Bộ của Viện Khoa học Xãhội vùng Nam Bộ ban đầu gặp khôngít khó khăn và trở ngại. Trước hết làđội ngũ các nhà khoa học, các nhàdân tộc học của Viện còn rất ít ỏi, cácnhà nghiên cứu về người Khmer ởmiền Nam vào thời điểm năm 1975 vàtrước đó cũng rất ít. Nguồn cán bộnghiên cứu khoa học của Viện đượctập hợp từ nhiều nơi, cán bộ của BanDân tộc học nghiên cứu về ngườiKhmer Nam Bộ cũng vậy. Một số nhànghiên cứu dân tộc học từ miền Bắcvào như Mạc Đường, Nguyễn HữuThâu, Phan Lạc Tuyên... một số cácanh từ chiến khu trở về như PhanXuân Biên, Nguyễn Văn Diệu, PhanAn... các anh chị ở Sài Gòn như anhNguyễn Xuân Nghĩa, Đỗ Khắc Tùng...và về sau một hai năm là các anh chịvừa tốt nghiệp Đại học Tổng hợpTPHCM, như Phan Thị Yến Tuyết,Văn Công Chì, Đinh Văn Liên... Nhìnchung, ngoài một số nhà dân tộc học79có kinh nghiệm, còn phần nhiều lànhững cán bộ trẻ, chưa có nhiều hiểubiết và kinh nghiệm nghiên cứu dântộc học, đặc biệt là về người KhmerNam Bộ.Khó khăn thứ hai, đó là nguồn tư liệu.Cho đến thời điểm năm 1975, có quáít tư liệu về người Khmer Nam Bộ. Cólẽ, ngoài tập sách Người Việt gốcMiên của Lê Hương và một vài luậnvăn Đốc sự của Học viện Hành chínhQuốc gia (chế độ Việt Nam Cộng hòa),hầu như không có mấy tác giả ngườiViệt đề cập đến người Khmer Nam Bộ.Về các tác giả nước ngoài, ngoài mộtsố ít bài của các tác giả người Phápnghiên cứu người Khmer Nam Bộ, màhọ gọi là Người Campuchia ở Nam Kỳ(Cambodgiennes de Cochinchine),thì chỉ có một chương “Người Khmer”trong sách Các nhóm thiểu số ở ViệtNam Cộng hòa (Minority Groups in theRepublic of Viet Nam) của Bộ Quânlực Hoa Kỳ xuất bản năm 1966. Vì vậycác nguồn tư liệu kế thừa về dân tộcKhmer ở Nam Bộ không nhiều, haynói cách khác là rất ít so với một sốdân tộc khác ở Việt Nam, cho đến thờiđiểm năm 1975. Các tác giả nướcngoài chú trọng nghiên cứu vềCampuchia và người Khmer ởC ...