An ninh môi trường

Thế giới ngày nay đang đứng trước nhiều vấn đề môi trường mang tính chất quy mô toàn cầu. Những tổn thất về con người, vật chất do môi trường suy thoái gây ra vượt quá những tổn thất về người và của do các biến động xã hội và chiến tranh: 20 triệu người chết hàng năm vì các nguyên nhân môi trường so với 20 triệu người chết trong xung đột vũ trang từ sau 1945 đến nay. Theo dự báo, trong mấy chục năm sắp tới sự uy hiếp của các vấn đề về môi trường sẽ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
An ninh môi trường AN NINH MÔI TRƯỜNG • Seminar tại INFOTERRA VietNam• Tháng 11/2009 PGS.TS. Nguyễn Đình Hoè Khoa Môi trường Đại học Quốc gia Hà Nội Nguyễn Đình Hòe 1 tháng 11/ 20091. Các mốc lịch sử hình thành khái niệm ANMT • Khái niệm ANMT xuất hiện lần đầu năm 1953, trong những tranh luận về mối liên quan giữa biến đổi môi trường với an ninh. • 1977: CIA thiết lập một Trung tâm Môi trường để nghiên cứu mối liên hệ giữa Môi trường và An ninh. • 1977: Xuất phát từ những thiệt hại Môi trường do Mỹ rải chất diệt cỏ trong chiến tranh Việt Nam, xuất hiện Văn bản bổ sung I cho Hiệp nghị Giơnevơ 1949 về “Bảo vệ các Nạn nhân chiến tranh vũ trang Quốc tế”, phản ánh mối quan tâm của Quốc tế đến sự xuống cấp môi trường nghiêm trọng ở Việt Nam do chiến tranh. • 1977: Hiệp ước quốc tế hậu chiến Việt Nam thứ 2 “Ngăn chặn việc sử dụng các kỹ thuật làm thay đổi môi trường vì mục tiêu quân sự hay vì bất cứ mục tiêu thù địch nào khác” (hiệp định ENMOD). Nguyễn Đình Hòe 2 tháng 11/ 2009• 1989: Westing cho rằng: An ninh bao gồm 2 bộ phận khăng khít với nhau: An ninh Chính trị (gồm các yếu tố quân sự, kinh tế, con người) và An ninh Môi trường.• Gorbachew (nguyên Tổng thống Liên xô cũ): An ninh sinh thái phải được đưa lên hàng đầu (phát biểu sau thảm hoạ hạt nhân 1986 ở Trenobưn).• 1990: Christopher W. (Cựu Ngoại trưởng Mỹ): Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên thường có ảnh hưởng rất lớn đến mức độ ổn định kinh tế và chính trị của mỗi quốc gia.• Host J. (Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy): Môi trường xuống cấp có thể coi là một phần của xung đột vũ trang vì nó làm các cuộc xung đột thêm nghiêm trọng hơn, hoặc mở rộng quy mô của các Nguyộnc xung đột đó. cu ễ Đình Hòe 3 tháng 11/ 20092. Xác định khái niệm ANMT ANMT ANMT có nội hàm rộng hơn và bao gồm cả AN truyền thống ANCT Nguyễn Đình Hòe 4 tháng 11/ 2009• Định nghĩa ANMT:ANMT là trạng thái AN toàn diện, bao gồm AN truyền thống (= AN chính trị) trên cơ sở hệ tài nguyên – môi trường được bảo vệ và sử dụng bền vững.• ANMT cho rằng chất lượng môi trường và vốn tài nguyên không thể tách rời với An ninh truyền thống (an ninh chính trị); môi trường xuống cấp và tài nguyên cạn kiệt chắc chắn dẫn đến nhiều mâu thuẫn gay gắt trong phát triển kinh tế – xã hội và quan hệ quốc tế, đe doạ phúc lợi và an ninh truyền thống của vùng lãnh thổ, quốc gia, khu vực, thậm chí toàn cầu. Nguyễn Đình Hòe tháng 11/ 2009 5Những nguyên nhân xã hội của ANMT• Nhận thức chưa đủ mức về MT.• Quản lý nhà nước về MT thiếu hiệu quả (yếu kém và chính sách, năng lực và trách nhiệm hành pháp, yếu kém về thị trường...).• Môi trường là vũ khí của chiến tranh sinh thái.• Vai trò tham gia của cộng đồng vào các chính sách và dự án phát triển chưa thỏa đáng Nguyễn Đình Hòe tháng 11/ 2009 6 Ví dụ về sự mở rộng khái niệm về An ninh• Từ năm 1991, từng hành động trong chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ đều quan tâm đến vấn đề môi trường. Năm 1993, Bộ Quốc phòng Mỹ bổ nhiệm thêm chức thứ trưởng phụ trách an ninh môi trường. Quốc hội Mỹ phần bổ hơn 420 triệu USD cho chương trình nghiên cứu và phát triển chiến lược môi trường.• Các nhà phân tích tình báo quốc phòng đang được đào tạo để hiểu sức ép môi trường là mối đe doạ tiềm tàng đến ổn định của chế độ. Cuối cùng, các lực lượng vũ trang và các cơ quan tình báo đã tham gia vào sứ mạng ứng cứu để giảm nhẹ những tổn thất của con người do các thảm hoạ môi trường gây ra.• Nguồn: Báo cáo Dự án An ninh và Biến động Môi trường, USA, 1996 Nguyễn Đình Hòe 7 tháng 11/ 20093. ANMT liên quan đến sử dụng và tranh chấp đất đai • XungđộtẢrập–Israel. • Những vấn đề nhạy cảm về đất đai ở Tây Nguyên,NamTrungbộvàNambộ. • Nông dân không có đất do giải toả, đền bù và tái định cư Trường hợp Đại Từ/ Thái Nguyên, sân golf tràn lan • Nghèo đói – Suy thoái đất/thiếu đất – và các vấnđềdidânnộibộởnướcta. – Didânnôngthônđôthị – Didânnôngthôn–nôngthôn Nguyễn Đình Hòe 8 tháng 11/ 2009 Xung đột đất đai Ảrập - Israel• Thực chất và cốt lõi của cuộc xung đột ảrập - Israel là vấn đề lãnh thổ Palestin. Cuộc chiến tranh giành lãnh thổ giữa tổ tiên người Palestin ...