Ảnh hưởng của Islam giáo tới việc giáo dục tiếng Chăm ở Nam bộ

Dựa vào kết quả khảo sát năm 2012 tại An Giang và Thành phố Hồ Chí Minh, bài viết phân tích đặc điểm của người Chăm và tiếng Chăm ở Nam Bộ dưới ảnh hưởng của Islam giáo, đồng thời đánh giá thực trạng sử dụng tiếng Chăm trong giáo dục ở Nam Bộ; đưa ra một số lưu ý khi thực thi chính sách ngôn ngữ các dân tộc thiểu số ở Nam Bộ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của Islam giáo tới việc giáo dục tiếng Chăm ở Nam bộ1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ± TRҪN PHѬѪNG NGUYÊN(*)ҦNH HѬӢNG CӪA ISLAM GIÁOTӞI VIӊC GIÁO DӨC TIӂNG CHĂM Ӣ NAM BӜTóm t̷t: D͹a vào k͇t qu̫ kh̫o sát năm 2012 t̩i An Giang vàThành ph͙ H͛ Chí Minh, bài vi͇t phân tích ÿ̿c ÿi͋m cͯa ng˱ͥiChăm và ti͇ng Chăm ͧ Nam B͡ d˱ͣi ̫nh h˱ͧng cͯa Islam giáo,ÿ͛ng thͥi ÿánh giá th͹c tr̩ng s͵ dͭng ti͇ng Chăm trong giáo dͭcͧ Nam B͡; ÿ˱a ra m͡t s͙ l˱u ý khi th͹c thi chính sách ngôn ngͷcác dân t͡c thi͋u s͙ ͧ Nam B͡.Tͳ khóa: Islam giáo, ng˱ͥi Chăm, giáo dͭc ti͇ng Chăm, Nam B͡.Ngôn ngӳ là mӝt trong nhӳng thành tӕ tҥo nên bҧn sҳc văn hóa. Mӝttrong nhӳng nguyên nhân dүn ÿӃn sӵ biӃn ÿәi văn hóa là do các thiӃt chӃvăn hóa hӝi nhұp và ҧnh hѭӣng lүn nhau. Ngѭӡi Chăm Islam ӣ Nam Bӝÿã tiӃp thu hӋ thӕng ngôn ngӳ Arab trên mӝt cѫ chӃ nӅn tҧng là giáo luұtIslam giáo và văn hóa Islam giáo. Nhӳng ÿһc thù vӅ tôn giáo, văn hóacӫa ngѭӡi Chăm ӣ các vùng miӅn khác nhau ÿã tҥo nên sӵ khác biӋt vӅtiӃng nói và chӳ viӃt. ĈiӅu này ÿã ҧnh hѭӣng không nhӓ ÿӃn viӋc dҥy vàhӑc tiӃng Chăm cӫa ngѭӡi Chăm. Cùng vӟi yӃu tӕ tôn giáo, nhu cҫu vàkhuynh hѭӟng ngôn ngӳ cӫa ngѭӡi Chăm ӣ Nam Bӝ cNJng có sӵ khácbiӋt so vӟi cӝng ÿӗng tӝc ngѭӡi này ӣ MiӅn Trung, và có nhӳng bҩt cұpvӅ chính sách ngôn ngӳ ÿӕi vӟi cӝng ÿӗng ngѭӡi Chăm nѫi ÿây.1. Ĉһc ÿiӇm tôn giáo cӫa ngѭӡi Chăm ӣ Nam BӝMһc dù ra ÿӡi muӝn hѫn các tôn giáo khác, nhѭng Islam giáo lҥi pháttriӇn nhanh nhҩt và trӣ thành mӝt trong nhӳng tôn giáo có ҧnh hѭӣng lӟntrên thӃ giӟi. Islam giáo không chӍ là vҩn ÿӅ tôn giáo ÿѫn thuҫn, mà cònchӭa ÿӵng trong ÿó mӝt hӋ thӕng giáo luұt chi phӕi các vҩn ÿӅ chính trӏ, vănhóa, ÿҥo ÿӭc,… tác ÿӝng không nhӓ ÿӃn ÿӡi sӕng xã hӝi, trong ÿó có ngônngӳ, yӃu tӕ ÿѭӧc cho là quan trӑng bұc nhҩt. Bӣi vì, ngoài vai trò là côngcө giao tiӃp và tѭ duy cӫa con ngѭӡi, ngôn ngӳ còn có chӭc năng ÿiӅuhành và phát triӇn xã hӝi, là phѭѫng tiӋn cӕ kӃt cӝng ÿӗng và hình thành,lѭu truyӅn các hình thái trong ÿӡi sӕng văn hóa tinh thҫn cӫa mӝt dân tӝc.*ThS., ViӋn Khoa hӑc xã hӝi vùng Nam Bӝ, ViӋn Hàn lâm Khoa hӑc xã hӝi ViӋt Nam.1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ Ӣ Nam Bӝ, ngѭӡi Chăm theo Islam giáo tө cѭ thành tӯng paley (làng)và có ít nhҩt mӝt ngôi thánh ÿѭӡng là ÿѫn vӏ hành lӉ, ÿӗng thӡi là ÿѫn vӏ tәchӭc xã hӝi cә truyӅn cӫa ngѭӡi Chăm. Thánh ÿѭӡng không ÿѫn thuҫn chӍlà nѫi cҫu nguyӋn, mà còn là trung tâm sinh hoҥt văn hóa truyӅn thӕng,phҧn ánh tính xã hӝi rӝng rãi cӫa cӝng ÿӗng Islam giáo. ĈiӅu ÿó ÿѭӧc thӇhiӋn ӣ các lӉ cѭӟi, lӉ tang và các buәi sinh hoҥt cӫa cӝng ÿӗng Islam giáotҥi thánh ÿѭӡng. Nói cách khác, thánh ÿѭӡng là nѫi sinh hoҥt tinh thҫn cӫacác thành viên trong cùng mӝt Jammaah. Trong khuôn viên hoһc bên cҥnhthánh ÿѭӡng cӫa mӛi Jammaah ÿӅu có các lӟp hӑc ÿӇ phә biӃn và hӑc giáolý Islam giáo. Ӣ ÿây, ngѭӡi Chăm Islam giáo ÿѭӧc hӑc và ÿѭӧc dҥy chӳArab ÿӇ ÿӑc Kinh Qur’an, hӑc giáo lý ÿӇ hiӇu giáo luұt Islam giáo và cҫunguyӋn (Salat). Nhìn mӝt cách tәng quát, thánh ÿѭӡng cӫa ngѭӡi ChămIslam giáo ӣ Nam Bӝ giӕng nhѭ mӝt “trѭӡng hӑc” ÿӇ duy trì và phә biӃntiӃng Chăm cӫa cӝng ÿӗng, nhҩt là chӳ Chăm chú giҧi Kinh Qur’an.Ĉһc ÿiӇm cӫa ngѭӡi Chăm ӣ ViӋt Nam là sӵ khác biӋt giӳa các vùng,trong ÿó ngѭӡi Chăm Islam giáo có mӕi quan hӋ thѭӡng xuyên vӟi Islamgiáo thӃ giӟi, ÿһc biӋt là khu vӵc Ĉông Nam Á. Mӕi quan hӋ ÿó ngoàiyӃu tӕ tôn giáo còn có mӕi quan hӋ thân tӝc. Cө thӇ, ngѭӡi Chăm Islamgiáo ӣ Nam Bӝ có quan hӋ thѭӡng xuyên vӟi ngѭӡi nói ngôn ngӳ Melayuӣ các quӕc gia vùng Ĉông Nam Á, nên nhiӅu trí thӭc Islam giáo ӣ NamBӝ ÿã hӑc tiӃng Melayu. Sӵ tác ÿӝng này ÿã làm cho nhӳng trí thӭcIslam giáo ӣ Nam Bӝ dùng chӳ Jawi, mӝt loҥi chӳ Arab nhѭng ÿѭӧcngѭӡi Melayu ӣ Malaysia và Indonesia dùng xây dӵng chӳ viӃt (sӱ dөngtrѭӟc năm 1945) ÿӇ xây dӵng chӳ Chăm ӣ Nam Bӝ theo truyӅn thӕngMelayu. HiӋn nay, loҥi chӳ này rҩt thông dөng ÿӕi vӟi ngѭӡi Chăm Islamgiáo ӣ Nam Bӝ. Vì thӃ, có rҩt nhiӅu ngѭӡi Chăm Islam giáo ӣ Nam Bӝ cóthӇ ÿӑc ÿѭӧc Kinh Qur’an, ÿӑc ÿѭӧc chӳ Jawi cӫa ngѭӡi Malaysia,Indonesia ÿӇ hiӇu thêm vӅ Islam giáo. Ĉây là mӝt nhân tӕ quan trӑng ҧnhhѭӣng ÿӃn cҧnh huӕng sӱ dөng ngôn ngӳ cӫa ngѭӡi Chăm ӣ Nam Bӝ.Nhѭ vұy, khi nghiên cӭu nhӳng vҩn ÿӅ vӅ ngôn ngӳ liên quan ÿӃn ÿӡisӕng xã hӝi cӫa ngѭӡi Chăm ӣ Nam Bӝ không thӇ không chú ý ÿӃn ÿӡisӕng tôn giáo. Trong quá trình liên kӃt (Integration) và cӕ kӃt(Cosilidation) cӝng ÿӗng, vai trò cӫa các tôn giáo không giӕng nhau.Chính sӵ khác biӋt ÿã làm suy yӃu quá trình liên kӃt và cӕ kӃt nӝi bӝ tӝcngѭӡi. ĈiӅu này phù hӧp vӟi viӋc ngѭӡi Chăm theo các tôn giáo khácnhau (Ҩn Ĉӝ giáo và Islam giáo). Ngѭӡi Chăm ӣ Nam Bӝ do quy ÿӏnhcӫa giáo luұt Islam giáo, nên nhӳng yӃu tӕ văn hóa mang tính truyӅn7UɤQ 3KɉɇQJ 1JX Q ɟQK Kɉ͟QJ FͧD ,VODP JLiR«thӕng trѭӟc ÿây ÿã bӏ thay thӃ bӣi nhӳng yӃu tӕ mӟi. Quá trình tiӃp xúckhông thѭӡng xuyên vӟi các cӝng ÿӗng ÿӗng tӝc cùng vӟi ÿiӅu kiӋn môitrѭӡng sinh sӕng khác nhau ÿã làm cho quá trình liên kӃt và cӕ kӃ ...