Ảnh hưởng của một số điều kiện xử lý và bảo quản sau thu hoạch đến sự tổn thất lutein ở hoa cúc Vạn thọ (Tagetes erecta L.)

Ảnh hưởng của một số điều kiện xử lý và bảo quản sau thu hoạch đối với sự tổn thất lutein ở hoa cúc Vạn thọ (Tagetes erecta L.) được nghiên cứu. Kết quả cho thấy ngay cả trong điều kiện sấy êm dịu (700C trong 4 giờ), mức độ tổn thất lutein cũng lên đến 17,5%.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của một số điều kiện xử lý và bảo quản sau thu hoạch đến sự tổn thất lutein ở hoa cúc Vạn thọ (Tagetes erecta L.) Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn Soá 1/2010 VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ ĐIỀU KIỆN XỬ LÝ VÀ BẢO QUẢN SAU THU HOẠCH ĐẾN SỰ TỔN THẤT LUTEIN Ở HOA CÚC VẠN THỌ (Tagetes erecta L.) EFFECTS OF SOME POST-HARVEST TREATMENT AND PRESERVATION CONDITIONS ON LUTEIN LOSS IN MARIGOLD FLOWER (Tagetes erecta L.) Hoàng Thị Huệ An1 , Nguyễn Văn Hòa1, Phan Xuân Minh Tuấn2 1 Khoa Cơ bản, 2 Khoa Chế biến, Trường Đại học Nha Trang Tóm tắt Ảnh hưởng của một số điều kiện xử lý và bảo quản sau thu hoạch đối với sự tổn thất lutein ở hoa cúc Vạn thọ (Tagetes erecta L.) được nghiên cứu. Kết quả cho thấy ngay cả trong điều kiện sấy êm dịu (700C trong 4 giờ), mức độ tổn thất lutein cũng lên đến 17,5%. Sau 2 tháng bảo quản ở nhiệt độ phòng, hàm lượng lutein trong hoa sấy khô giảm đi 30,8% nhưng ở âm 200C chỉ giảm đi 7,3%. Đối với hoa tươi cấp đông ở âm 200C, mặc dù tốc độ phân hủy lutein lớn hơn so với hoa sấy khô được bảo quản trong cùng điều kiện (12,3% so với 7,3% sau 2 tháng) nhưng sự tổn thất lutein là thấp nhất. Do vậy, nên bảo quản hoa cúc Vạn thọ sau thu hoạch ở âm 200C (nếu bảo quản ngắn ngày) hoặc sấy khô ở 700C trong 4 giờ rồi bảo quản ở âm 200C (nếu bảo quản dài ngày). Abstract Effects of some post-harvest treatment and preservation conditions on lutein loss in Marigold flower (Tagetes erecta L.) were studied. Results showed that even in a mild drying condition (at 700C for 4 h) lutein loss was up to 17.5%. After 2 months of being preserved at ambient temperature, lutein content in dried flower decreased by 30.8% but a much lower loss of only 7.3% was observed at -200C. To fresh flower frozen at -200C, although lutein degradation rate was found to be higher than that in dried material presevered in the same condition (12.3% to 7.3% for 2 months), lutein loss in it was the lowest. Therefore, post-harvest Marigold flower should be frozen at - 200C for short-term preservation or be dried at 700C for 4 h followed by freezing at - 200C for long-term preservation. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Lutein là một sắc tố carotenoit đang được quan tâm ứng dụng trong công nghiệp chất màu thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm nhờ có màu vàng cam rất đẹp và hoạt tính chống oxy hóa khá mạnh [1], [6]. Nguồn nguyên liệu tự nhiên giàu lutein nhất hiện nay là cúc Vạn thọ Châu Phi (Tagetes erecta L.). Loài hoa này được trồng nhiều ở các vùng có khí hậu nhiệt đới, đặc biệt là ở Peru, Ấn Độ, Mexico, Trung Quốc... để cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp tách chiết, tinh chế lutein. Ở Việt Nam cũng như nhiều nước khác, cúc Vạn thọ thường được trồng theo mùa vụ. Sau khi thu hoạch, hoa tươi dễ bị hư thối, nhất là trong điều kiện nóng, ẩm. Theo phương pháp truyền thống, hoa cúc Vạn thọ sau thu hoạch được phơi hay sấy khô, rồi nghiền thành bột mịn, đóng gói và bảo quản trước khi sử dụng [5]. Với điều kiện xử lý như vậy, nhiệt, ánh sáng, không khí có thể gây ra sự đồng phân hóa hoặc oxy hóa mạch polyen của lutein, ảnh hưởng đến màu sắc và hoạt tính sinh học của sản phẩm lutein thu nhận được [2], [3]. Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá mức độ tổn thất lutein ở hoa cúc Vạn thọ trong một số điều kiện khác nhau, từ đó đề xuất phương pháp thích hợp hơn cho việc xử lý và bảo quản nguyên liệu cúc Vạn thọ sau thu hoạch. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NHA TRANG v 11 Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn Soá 1/2010 II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Vật liệu nghiên cứu Trong nghiên cứu này sử dụng giống cúc Vạn thọ Châu Mỹ (Tagetes erecta L.) được trồng thử nghiệm tại huyện Diên Khánh (Khánh Hòa). Hoa sau khi thu hoạch được chuyển ngay về phòng thí nghiệm. Cánh hoa được tách ra, trộn đều, cân thành những lượng xác định, rồi cho vào các túi polyetylen, cột kín và bảo quản ở âm 800C. Trước khi nghiên cứu, các mẫu hoa cúc được lấy ra khỏi tủ đông âm 800C, để trong tối cho đến khi cân bằng với nhiệt độ phòng. Các hóa chất sử dụng đều thuộc loại tinh khiết phân tích. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Xác định hàm lượng lutein tổng số trong hoa cúc Vạn thọ [2], [4] Cân chính xác G(g) hoa cúc Vạn thọ (0,5 – 1 g đối với hoa tươi và 0,02 – 0,05 g đối với hoa đã sấy khô). Nếu nguyên liệu khô, làm ẩm bằng vài ml nước cất, để yên trong 30 phút. Sau đó, thêm 20 ml axeton lạnh chứa 0,1% BHT và đồng thể hóa trong 2 phút. Lọc lấy dịch chiết. Lặp lại quá trình chiết với bã còn lại vài lần nữa đến lúc dịch chiết không có màu. Dịch chiết lutein este được gộp lại, chiết sang ete dầu mỏ, lọc qua một lớp Na2SO4 khan, rồi định mức bằng ete dầu mỏ đến V ml. Pha loãng dịch chiết bằng ete dầu mỏ với tỷ lệ thích hợp (D) rồi đo độ hấp thụ (A) ở 445 nm trên quang phổ kế UV-Vis DR 4000 (Hache, USA) với cuvet 1 cm (dùng ete dầu mỏ làm dung dịch so sánh). Hàm lượng lutein tổng số trong hoa cúc Vạn thọ được tính bởi công thức: A.V.D.104 Lu(mg / kg) = __________ 2500.G 2.2.2. Phương pháp bảo quản hoa cúc Vạn thọ Hoa cúc Vạn thọ tươi được bảo quản bằng các phương pháp sau: - Đông lạnh: hoa tươi được giữ trong bao bì kín và cấp đông ở âm 200C. - Sấy khô: hoa tươi được sấy (ở chế độ thích hợp) đến vừa khô giòn, nghiền thành bột mịn rồi giữ trong bao bì kín, để trong tối, bảo quản ở nhiệt độ phòng (30 ÷ 350C) và ở âm 200C. Chế độ sấy thích hợp (nhiệt độ, thời gian, mật độ nguyên liệu sấy) được xác định bằng phương pháp quy hoạch thực nghiệm từng phần (xem mục 2.2.3) Sau những thời gian xác định, lấy mẫu ra, xác định mức độ tổn thất lutein theo công thức: %Lutein tổn thất = [1 – (Lượng lutein còn lại / Lượng lutein ban đầu)].100% Trong đó: lượng lutein ban đầu và còn lại sau khi sấy được xác định bằng phương pháp đo quang (xem mục 2.2.1). Hoa cúc vạn thọ tươi Đông lạnh âm 200C Sấy (chế độ thích hợp) 0 phòng 0 Bảo quản ở t Bảo quản âm 20 C 1 tuần 2 tuần 3 tuần 4 tuần 5 tuần 6 tuần 0 Bảo quản ở âm 20 C 7 tuần 8 tuần Đánh giá mức độ tổn thất lutein Hình 1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm đánh ...