Ảnh hưởng của sở hữu gia đình đến hiệu quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp niêm yết Việt Nam

Bài viết nghiên cứu ảnh hưởng của sở hữu gia đình đến hiệu quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2010-2021. Kết quả từ mô hình hồi quy đa biến cho thấy, doanh nghiệp có tỷ lệ sở hữu gia đình càng cao thì hiệu quả hoạt động kinh doanh được thể hiện qua chỉ số Tobin’s Q, khả năng sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) càng kém.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của sở hữu gia đình đến hiệu quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp niêm yết Việt Nam Soá 07 (228) - 2022 TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP ẢNH HƯỞNG CỦA SỞ HỮU GIA ĐÌNH ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT VIỆT NAM TS. Nguyễn Thị Hoa Hồng* Bài viết nghiên cứu ảnh hưởng của sở hữu gia đình đến hiệu quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2010-2021. Kết quả từ mô hình hồi quy đa biến cho thấy, doanh nghiệp có tỷ lệ sở hữu gia đình càng cao thì hiệu quả hoạt động kinh doanh được thể hiện qua chỉ số Tobin’s Q, khả năng sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) càng kém. Mặt khác, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng doanh nghiệp có quy mô lớn, tuổi doanh nghiệp cao và được kiểm toán bởi các doanh nghiệp Big4 sẽ có hiệu quả hoạt động kinh doanh tốt hơn, trong khi đó hệ số beta đo lường rủi ro hệ thống càng cao sẽ làm giảm kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. • Từ khóa: hiệu quả hoạt động kinh doanh, sở hữu gia đình, doanh nghiệp niêm yết, Việt Nam. Ngày nhận bài: 25/5/2022 The paper examines the impact of family ownership Ngày gửi phản biện: 26/5/2022 on firm performance in Vietnamese listed enterprises Ngày nhận kết quả phản biện: 20/6/2022 in the period of 2010-2021. The empirical results from multivariable regression model show that the Ngày chấp nhận đăng: 22/6/2022 higher the family ownership ratio, the worse the firm performance which is measured as Tobin’s Q index, return on total assets (ROA), return on equity gia đình đến kết quả kinh doanh đã được thực hiện ở (ROE). On the other hand, the paper also points nhiều quốc gia khác nhau trong các khoảng thời gian out that enterprises with larger scale, high firm khác nhau. Các nghiên cứu của Anderson và Reeb age and audited by Big4 companies have better (2003), Maury (2006) hay Miller và cộng sự (2007), business performance while higher beta assessing Saito (2008), Shyu (2011) đã chứng minh được rằng systematic risks leads to lower firm performance. sở hữu gia đình có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động • Keywords: firm performance, family ownership, kinh doanh của doanh nghiệp. Trong đó, nghiên cứu của listed enterprises, Vietnam. Anderson và Reeb (2003) khẳng định các công ty gia đình có xu hướng định giá và khả năng sinh lời cao hơn các công ty khác, tuy nhiên lợi ích từ sự kiểm soát của gia đình bắt đầu giảm dần khi tỷ lệ sở hữu vượt quá 1. Đặt vấn đề khoảng 30$. Sở hữu gia đình là một hình thức sở hữu phổ biến Mặt khác, Faccio và cộng sự (2001) lại chỉ ra sự trong cấu trúc sở hữu của các doanh nghiệp niêm yết bên kiểm soát của gia đình có thể tác động tiêu cực tới các cạnh sở hữu nhà nước, sở hữu nước ngoài hay sở hữu cổ đông thiểu số trong các công ty Đông Á, nơi sự minh tổ chức (Burkart và cộng sự, 2003). Đây là hình thức sở bạch thông tin vẫn còn rất thấp. Vì vậy, hiện nay rất hữu trong đó các thành viên gia đình sở hữu phần lớn nhiều doanh nghiệp gia đình bắt đầu chuyển đổi mô vốn chủ sở hữu, quyền quản lý và điều hành của doanh hình hoạt động từ chủ sở hữu hoặc do gia đình quản lý nghiệp. Mô hình kinh doanh này được sử dụng rộng rãi sang mô hình do gia đình sở hữu và thuê quản lý chuyên tại các nền kinh tế tiên tiến như châu Âu, Mỹ hay ngay nghiệp bên ngoài để điều hành. cả ở châu Á. Tại Mỹ, nghiên cứu của Anderson và Reeb Tại Việt Nam, những nghiên cứu về ảnh hưởng của (2003) cho thấy một phần ba các công ty thuộc S&P cấu trúc sở hữu như sở hữu nhà nước, sở hữu nước ngoài 500 có thể được phân loại là hình thức do gia đình kiểm đến hiệu quả hoạt động doanh nghiệp đã được thực hiện soát. Ở Tây Âu, phần lớn các công ty do gia đình nắm rất nhiều trên các công ty niêm yết trên thị trường chứng giữ vẫn do gia đình kiểm soát (La Porta và cộng sự, khoán. Mối quan hệ giữa sở hữu gia đình và hiệu quả hoạt 1999; Faccio và Lang, 2002). động kinh doanh của doanh nghiệp đã được một số tác Những ảnh hưởng của sở hữu gia đình đến các khía giả thực hiện nhưng vẫn còn hạn chế như Nguyen Minh cạnh khác nhau trong doanh nghiệp cũng được các nhà Ha và cộng sự (2021) nghiên cứu trên 31 doanh nghiệp nghiên cứu quan tâm, trong đó ảnh hưởng của sở hữu phi tài chính niêm yết trên Sàn giao dịch Hồ Chí Minh * Trường Đại học Ngoại Thương; Email: hongnth@ftu.edu.vn Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 53 TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP Soá 07 (228) - 2022 (HOSE) giai đoạn 2011-2019. Kết quả nghiên cứu chỉ ra Bảng 1: Tổng hợp các dấu kỳ vọng tác động theo dạng chữ U của sở hữu gia đình đến chỉ số của các biến độc lập Tobin’s Q và tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA). Ban Dấu đầu sở hữu gia đình tác động ngược chiều tới kết quả kinh Biến Giải thích kỳ doanh, cụ thể hiệu quả doanh nghiệp đạt mức thấp nhất ...