Ảnh hưởng và cách hạn chế tác dụng phụ thuốc hướng thần lên chức năng tình dục

Rối loạn tâm thần và hành vi ước tính chiếm 12% gánh nặng bệnh tật toàn cầu, nhưng chỉ một số ít được điều trị cơ bản. Mục tiêu bài viết là trình bày khái quát cơ chế ảnh hưởng đến chức năng tình dục của thuốc hướng thần và cách hạn chế tác dụng phụ này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng và cách hạn chế tác dụng phụ thuốc hướng thần lên chức năng tình dục JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2021 ẢNH HƯỞNG VÀ CÁCH HẠN CHẾ TÁC DỤNG PHỤ THUỐC HƯỚNG THẦN LÊN CHỨC NĂNG TÌNH DỤC Phạm Minh Ngọc1 TÓM TẮT dysfunction, antidepressant, antipsychotics, bupropion, Rối loạn tâm thần và hành vi ước tính chiếm 12% gánh phosphodiesterase typ 5 inhibitors. nặng bệnh tật toàn cầu, nhưng chỉ một số ít được điều trị cơ bản [1]. Rối loạn chức năng tình dục là tác dụng phụ I. ĐẶT VẤN ĐỀ phổ biến khi sử dụng thuốc hướng thần, không những Rối loạn tâm thần là thuật ngữ chỉ tình trạng các gây ảnh hưởng đến tâm lý mà còn làm tăng nguy cơ chức năng tâm lý - trí tuệ của một cá nhân bị suy giảm ngừng thuốc, làm trầm trọng thêm bệnh tâm thần. Do đó, và/hoặc biến đổi gây ảnh hưởng tới các hành vi và cách khắc phục tác dụng phụ thuốc hướng thần lên chức năng ứng xử của người đó trong môi trường gia đình và xã hội tình dục là vô cùng quan trọng. Mỗi bác sĩ nam khoa cần [2]. Thuốc hướng thần là tên gọi chung của nhiều nhóm nắm được các nhóm thuốc hướng thần chính và cơ chế thuốc khác nhau để điều trị các bệnh tâm thần, gồm bất gây rối loạn tình dục, để từ đó hợp tác với các bác sĩ tâm kỳ loại thuốc nào ảnh hưởng đến hành vi, tâm trạng, suy thần hiệu quả, mang lại điều trị toàn diện, nâng cao chất nghĩ hoặc nhận thức. Hiện nay bốn loại thuốc chủ yếu lượng sống cho người bệnh. Mục tiêu bài viết là trình thường được sử dụng trong lâm sàng [2] là*: bày khái quát cơ chế ảnh hưởng đến chức năng tình dục • Thuốc chống trầm cảm (Antidepressant) của thuốc hướng thần và cách hạn chế tác dụng phụ này. • Nhóm an thần kinh hay chống loạn thần (Antip- Từ khóa: thuốc hướng thần, rối loạn chức năng sychotics) tình dục, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, • Thuốc chỉnh khí sắc (Drugs used in mood disor- bupropion, thuốc ức chế men phosphodiesterase 5. ders) • Thuốc giải lo âu/ bình thần (Anxiolytics/tranquil- SUMMARY lizers) EFFECTS AND MANAGEMENT STRATEGIES • * Phân loại mới nhất dựa trên khoa học Thần kinh: FOR SEXUAL DYSFUNCTION DUE TO PSYCHO- Neuroscience‐based Nomenclature (NbN) song chưa TROPIC MEDICATIONS được áp dụng rộng rãi. Mental and behavioural disorders are estimated to Rối loạn chức năng tình dục (Sexual dysfunction - account for 12% of the global burden of disease, but only SD) là một vấn đề có thể xảy ra trong bất kỳ giai đoạn nào a minority of persons affected receive basic treatment [1]. của chu kỳ phản ứng tình dục. Theo mô hình tuyến tính Adverse sexual effects are frequent with commonly pre- của Kaplan, chu kỳ phản ứng tình dục ở nam và nữ đều scribed psychotropic drugs, not only affecting psychol- gồm các giai đoạn: ham muốn, kích thích, cực khoái [3]. ogy but also increasing the risk of drug discontinuation, SD là một trong những tác dụng phụ phổ biến của đa số aggravating mental illness. Therefore, overcoming the thuốc hướng thần, từ đó dẫn đến ngưng dùng thuốc hoặc adverse sexual effects of psychotropic drugs is extreme- làm nặng thêm tình trạng bệnh tâm thần ban đầu [4]. Đơn ly important. Each male doctor needs to understand the cử như thuốc thuốc chống trầm cảm nhóm (SSRI) là loại main groups of psychotropic drugs and the mechanism thuốc được kê đơn phổ biến nhất ở cả Châu Âu và Hoa of sexual dysfunction, to cooperate with psychiatrists Kỳ [5], có tới 10-80% bệnh nhân bị SD và 7% ngưng effectively, providing comprehensive treatment, improv- dùng thuốc do tác dụng phụ này [5]. Thách thức đặt ra ing the quality of life for the patient. The objective of khi điều trị các bệnh nhân tâm thần là làm sao hạn chế tối this article is to present an overview of the mechanism đa tác dụng phụ tình dục trong khi đảm bảo điều trị bệnh that affects the sexual function of psychotropic drugs and lý rối loạn tâm thần. Muốn vậy ngoài việc phối hợp giữa how to limit these adverse effects. bác sĩ tâm thần và bác sĩ nam khoa, thì mỗi bác sĩ nam Key words: Psychotropic medications, sexual khoa cần hiểu rõ cơ chế tác dụng cũng như cách hạn chế 1. Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội – Andrology and Fertility Hospital of Hanoi Chịu trách ...