Bã thải Bauxit và tác động môi trường

Bauxit là tài nguyên khoáng sản khá dồi dào ở nước ta. Từ bauxit có thể thu hồi alumin (Al2O3), và điện phân sẽ được nhôm kim loại. Trong quá trình đó, để lại lượng bã thải rất lớn, nếu xử lý không tốt, có thể phá hoại môi trường. Do nhu cầu về nhôm ngày một tăng mạnh, khiến việc tăng trưởng mạnh mẽ sản lượng nhôm ôxit (Alumin) làm nguyên liệu đầu trong sản xuất công nghiệp nhôm. Từ bauxit làm ra alumin (Al2O3), rồi tiếp tục điện phân sẽ được nhôm kim loại. Việt Nam là một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bã thải Bauxit và tác động môi trường Bã thải Bauxit và tác động môi trườngBauxit là tài nguyên khoáng sảnkhá dồi dào ở nước ta. Từ bauxit cóthể thu hồi alumin (Al2O3), và điệnphân sẽ được nhôm kim loại. Trongquá trình đó, để lại lượng bã thải rấtlớn, nếu xử lý không tốt, có thể pháhoại môi trường.Do nhu cầu về nhôm ngày một tăngmạnh, khiến việc tăng trưởng mạnhmẽ sản lượng nhôm ôxit (Alumin)làm nguyên liệu đầu trong sản xuấtcông nghiệp nhôm. Từ bauxit làmra alumin (Al2O3), rồi tiếp tục điệnphân sẽ được nhôm kim loại.Việt Nam là một trong một số quốcgia có trữ lượng bauxit lớn trên thếgiới, nhưng ngày nay mới bắt đầukhai thác (thế giới đã làm hàng thếkỷ). Chúng ta còn thiếu kinhnghiệm bảo vệ môi trường thiênnhiên, bảo vệ đa dạng sinh học khikhai thác và chế biến. Quặng bauxitnằm nông dưới mặt đất, nên diệntích khai thác rất rộng. Có thể thamkhảo công nghệ khai thác và bảo vệmôi trường của các nước đã đitrước như Mỹ, Australia, TrungQuốc, châu Âu.Quy trình sản xuấtCông nghiệp xản xuất nhôm là khaithác bauxit, tuyển rửa làm giàuquặng, sản xuất nhôm ôxit và điệnphân nhôm. Để chuyển bauxitthành nhôm ôxit, phải nghiềnquặng, trộn với đá vôi và xút; nunghỗn hợp này trong nồi cao áp.Quặng bị xút phân giải, sau khi kếttủa, rửa sạch, nung tách nước.Thành phẩm là chất bột trắng mịnhơn muối ăn, đó là alumin. Có mộtsố công nghệ luyện như:Công nghệ thủy luyện (Bayer) làphương pháp sản xuất chính tinhluyện quặng thô bauxit thành nhômôxit sạch. Trong quá trình hòa táchxuất nhôm ôxit theo công nghệBayer, quặng thải bauxit gọi là bùnđỏ. Bùn đỏ là chất không thể tránhkhỏi trong quá trình sản xuấtalumin. Bùn đỏ gồm các thànhphần không hòa tan, khá bền vữngtrong điều kiện phong hóa nhưhematit; natri silicat; aluminat;canxi titanat; nhôm hidroxit,monohydrat, v.v… và đặc biệt chứamột lượng xút dư thừa, một hóachất độc hại.Về cơ bản bùn đỏ vẫn là cácnguyên tố có trong thành phần củabauxit không hòa tan trong kiềm,song có thêm các hợp chất của natrihoặc canxi bổ sung trong sản xuất.Khối lượng bùn đỏ từ 0,4 – 2 tấnkhô cho một tấn alumin thànhphẩm, tùy thuộc vào chất lượngbauxit.Việc thải bã trong sản xuất là vấnđề quan trọngBùn đỏ gây ô nhiễm môi trườngnghiêm trọng, đặc biệt khả nănggây ô nhiễm nguồn nước ngầm làrất cao khi thải ra với khối lượnglớn trong thời gian dài (rất chậmđóng rắn).Bãi thải bùn đỏ phải đáp ứng yêucầu về môi trường, trước hết là bảovệ chất lượng nước ngầm, cácnguồn nước xung quanh. Chọn địađiểm làm bãi thải cần nắm vữngcác số liệu về: địa hình, thủy văn,địa chất, động đất, gió và tính chấtcủa nền đất. Ngoài ra còn phải tínhđến giá trị về nông nghiệp của diệntích đất làm bãi thải và quy hoạchphát triển lâu dài.Trong số các cách thải bùn đỏ trênđất liền, thải ướt là tối ưu tại cáckhu vực. vây quanh bằng đê ngăn;thải vào thung lũng có đập chắn;thải trở lại khu vực đã khai thácxong. Một bãi bùn đỏ sau khi khai thác Bauxit tại Ấn Độ - Ảnh: GehoBùn đỏ khô rất mịn, dễ phát tánthành bụi mang theo hóa chất độchại Na2O, gây ô nhiễm. Phảithường xuyên phun nước bề mặtbãi thải, để ngăn chặn bụi (vòi phuntrên bề mặt), hoặc đảo, vì phía dướibùn vẫn ướt. Phải chú ý việc thẩmthấu do nứt đáy bãi thải, gây ônhiễm nguồn nước ngầm. Bã thảibauxit chưa xử lý có thể nguy hiểmcho sự an toàn của người tiếp xúc(gây bỏng hóa học). Chất lỏngtrong bã thải bauxit có thể gây táchại lên môi trường. Tính kiềm củabã thải còn gây những khó khăntrong việc phục hồi bề mặt của khuvực lưu giữ sau này.Những sự cố có thể xảy raĐã chọn được địa điểm tối ưu chobãi thải và nắm vững các phươngpháp quản lý vẫn cần lưu ý đếnnhững sự cố có thể xảy ra. Tuynguy cơ bùn đỏ gây ô nhiễm chomôi trường là rất lớn, nhưng chỉ cóthể xảy ra khi:Bùn đỏ tràn bờ đập; phát tán bụi;vỡ đập… gây ra hậu họa khônlường. Tuy nhiên, việc nứt đáy cácbãi chứa cũng sẽ làm bùn đỏ thẩmthấu xuống lòng đất, gây ô nhiễmnguồn nước ngầm.Trong bất kỳ trường hợp nào cũngcảnh giới mực nước ngầm trongquá trình vận hành. Nếu mưa lớngây tràn, phải xả nước từ bãi thải,thì cần được trung hòa trước khi xả.Nếu nắm được những khả năng gâyhại có thể xảy ra, mà làm tốt cácphương pháp bảo vệ, thì xác suấtđể ô nhiễm môi trường không gìđáng lo ngại.