Bài 5: Sử dụng dụng cụ và thực tập hàn chì

Sinh viên nắm vững tác phong công nghiệp và tập hàn. - Biết sử dụng và bảo quản một số dụng cụ đồ nghề cơ bản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài 5: Sử dụng dụng cụ và thực tập hàn chìHàn chì BÀI 5 SỬ DỤNG DỤNG CỤ VÀ THỰC TẬP HÀN CHÌI. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU - Sinh viên nắm vững tác phong công nghiệp và tập hàn. - Biết sử dụng và bảo quản một số dụng cụ đồ nghề cơ bản.II. NỘI DUNG 1. Dụng cụ 1.1. Mỏ hàn điện Dùng điện trở đốt nóng, không dùng mỏ hàn đốt nóng theo nguyên lý ngắnmạch thứ cấp biến áp (nhằm tránh các ảnh hưởng của từ trường lên linh kiện khi hàn,nhất là đối với các IC CMOS). Công suất thông thường của mỏ hàn khoảng 40W; nếudùng mỏ hàn có công suất lớn hơn 40W có thể gặp phải các trở ngại như sau: - Nhiệt lượng quá lớn phát ra từ mỏ hàn khi tiếp xúc vào linh kiện có thể gây hư hỏng linh kiện. - Nhiệt lượng phát ra nhiều lại dễ gây ra tình trạng oxyt hóa bề mặt các dây dẫnbằng đồng ngay lúc hàn, mối hàn lúc đó lại khó hàn hơn. Khi đó, nếu dùng nhựathông để tẩy nhẹ các lớp oxyt tại mối hàn thì có thể làm nhựa thông cháy và bámthành lớp đen tại mối hàn, làm giảm độ bóng cho mối hàn, tính chất mỹ thuật củamối hàn bị giảm sút. - Mỏ hàn chỉ để tiếp xúc nơi cần hàn, truyền nhiệt sao cho nhanh để nhiệt độ nơihàn và đầu mỏ hàn bằng nhau. 1.2. Chì hàn, nhựa thông. Chì hàn dùng trong quá trình lắp ráp các mạch điện tử là loại chì hàn dễ nóngchảy (ta thường gọi là chì nhẹ lửa chì có pha 40% đến 60% thiếc), nhiệt độ nóng chảykhoảng 60°C đến 80°C). Loại chì hàn thường gặp trên thị trường Việt Nam ở dạng sợiruột đặc (cuộn trong lõi hình trụ), đường kính sợi chì hàn khoảng 1mm. Sợi chì hànnày đã được bọc một lớp nhựa thông ở mặt ngoài (đối với một số chì hàn của nướcngoài, nhựa thông được bọc ở mặt trong của sợi chì và sợi chì hàn là loại hình trụ ruộtrỗng). Lớp nhựa thông bọc sợi chì dùng làm chất tẩy ngay trong quá trình nóng chảychì tại điểm cần hàn. Đối với những loại chì hàn có bọc sẵn nhựa thông, khi nhìn vào sợi chì tacảm nhận được độ sáng óng ánh của kim loại. Với các loại chì hàn khác (ví dụ chìhàn cho các loại cọc bình accu, chì hàn nối dây dẫn cáp điện truyền tải) là các loạichì hàn nóng chảy ở nhiệt độ cao và thường không được pha trộn với nhựa thông khichế tạo, các loại chì này thường màu sáng và không có độ óng ánh của kim loại khiquan sát bằng mắt. Trang 32Thực tậpHàn chì Ta nên chứa nhựa thông vào hộp để tránh tình trạng vỡ vụn. Trong quá trìnhhàn ta dùng thêm nhựa thông để tăng cường chất tẩy khi lớp nhựa thông bọc trongchì hàn không đủ sử dụng; những trường hợp phải dùng thêm nhựa thông bênngoài thường gặp như xi chì trên dây dẫn, xi chì lên đầu của các mỏ hàn điện mớitrước khi sử dụng. Ngoài ra, nhựa thông còn được pha với hỗn hợp xăng và dầu lửa(dầu hôi) để tạo thành dung dịch sơn phủ bề mặt cho các lớp đồng của mạch in,tránh oxyt hóa đồng và đồng thời dễ hàn dính (sơn phủ để bảo vệ bề mặt trước khihàn lắp ráp linh kiện lên mạch in). 1.3. Đồng hồ vạn năng. 1.4. Các loại kềm Trong quá trình lắp ráp, sửa chữa, chúng ta cần đến hai dạng kìm:kìm cắt và kìm mỏ nhọn (đầu nhọn). a) b) Hình 2.1 a) Kìm cắt; b) Kìm mỏ nhọn Kìm cắt dùng cắt sát các chân linh kiện trong quá trình hàn lắp ráp, cắt các đoạndây dẫn khi hàn nối. Điều cần lưu ý khi sử dụng kìm cắt là: tương ứng với mỗi loạikìm cắt ta chỉ cắt được dây dẫn có đường kính tối đa tương ứng. Nếu dùng kìm cắt Trang 33Thực tậpHàn chìloại nhỏ để cắt dây dẫn có đường kính quá lớn hoặc quá cứng, có thể làm mẻ miệngkìm, thậm chí có thể gãy kìm. Đối với kìm mỏ nhọn, ta dùng giữ các đoạn dây đồng (khi xi chì trên diện tíchbề mặt chung quanh của dây dẫn), giữ chân linh kiện khi cần gập vuông góc hoặc giữchặt các đoạn dây trong quá trình hàn nối, ... Tuyệt đối không dùng kìm mỏ nhọn đểbẻ các vật cứng hoặc cắt các dây đồng có đường kính quá lớn và quá cứng (vì như vậycó thể làm cong mỏ kìm). Khi cần bẻ hay uốn các vật cứng ta dùng loại kìm kẹp mỏbằng. Điều cấm kỵ nhất khi sử dụng các loại kìm là dùng kìm đóng thay thế cho búa.Tác động này làm kìm bị kẹt cứng khi đóng mở mỏ kìm. Tóm lại, khi sử dụng dụng cụ cần phải để ý đến việc khai thác hết chứcnăng và sức chịu đựng vật liệu của dụng cụ. 2. Hàn chi Thời gian xi chì thành công sẽ rút ngắn dần khi tay nghề càng cao. 2.1. Phương pháp xi chì trên dây đồng. Trình tự thực hiện thao tác xi chì như sau: - Dùng dao hay giấy nhám đánh sạch lớp oxyt hay lớp men bọc quanh dây(nếu dùng dây đồng tráng men ê may). Dây được xem là sạch khi ửng màu đồng (màuhồng nhạt), bóng đều quanh vị trí vừa được làm sạch. Điều quan trọng cần chú ý, sau khilàm sạch ta phải thực hiện việc xi chì ngay, vì nếu để lâu, lớp oxyt ...