BÀI 61. CÁC CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA TRONG HỆ SINH THÁI

BÀI 61. CÁC CHU TRÌNH SINH ĐỊAHÓA TRONG HỆ SINHTHÁI I. Khái niệm  Chu trình sinh địa hóa (chu trình vật chất) trong hệ sinh thái là sự trao đổi không ngừng của các nguyên tố hóa học giữa môi trường và quần xã sinh vật.  Các chu trình sinh địa hóa rất đa dạng nhưng có thể gộp lại thành 2 nhóm: +Chu trình các chất khí: có nguồn dự trữ trong khí quyển, sau khi đi qua quần xã sinh vật, ít bị thất thoát, phần lớn được hoàn lại cho chu trình. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÀI 61. CÁC CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA TRONG HỆ SINH THÁI BÀI 61. CÁC CHU TRÌNH SINH ĐỊAHÓA TRONG HỆ SINHTHÁII. Khái niệm Chu trình sinh địa hóa (chu trình vậtchất) trong hệ sinh thái là sự trao đổikhông ngừng của các nguyên tố hóa họcgiữa môi trường và quần xã sinh vật. Các chu trình sinh địa hóa rất đa dạngnhưng có thể gộp lại thành 2 nhóm:+Chu trình các chất khí: có nguồn dự trữtrong khí quyển, sau khi đi qua quần xãsinh vật, ít bịthất thoát, phần lớn được hoàn lại chochu trình.+Chu trình các chất lắng đọng: nhữngchất tham gia vào chu trình lắng đọng cónguồn dự trữ từ vỏ Trái đất và sau khi điqua quần xã, phần lớn chúng tách rakhỏi chu trình đi vào các chất lắng đọng,gây thất thoát nhiều hơn.II. Chu trình nước Cơ thể rất cần nước để sống và pháttriển thông qua quá trình trao đổi nướckhông ngừng giữa cơ thể với môi trường. Trong môi trường tự nhiên, do tácđộng của nhiệt độ, nước luôn vận độngtạo nên chu trình nước toàn cầu để cungcấp cho cơ thể sinh vật như nước từ mặtđất và đại dương bốc lên khí quyển tụ lạisau đó lại mưa xuống lục địa và đạidương. Chu trình nước còn đóng vai trò quantrọng trong việc điều hòa khí hậu hànhtinh.III. Chu trình cacbon Cacbon tham gia vào thành phần cấutạo của cacbohidrat, chất tiền thân đểhình thành các hợp chất hữu cơ khácnhư prôtêin, lipit, các vitamin… Cacbon đi vào chu trình dưới dạngcacbon đioxit (CO2). Thực vật lấyCO2 từ khí quyển, nước và muối khoángtừ đất để tạo ra chất hữu cơ đầu tiênthông qua hoạt động quang hợp. Động vật ăn cỏ sử dụng thực vật làmthức ăn rồi lại chuyển c ác hợp chất chứacacbon cho động vật ăn thịt. trong quátrình hô hấp của động, thực vật và sựphân hủy của vi sinh vật, CO2 và nướcđược trả lại môi trường. Như vậy, thông qua chuỗi thức ăn,cacbon vận động theo những vòng khépkín. Tất nhiên trong môi trường, lượngCO2 dư thừa có thể kết hợp với cáccation khác để tạo thành chất lắng đọng,tạm thời thoát ra khỏi chu trình. Trong khí quyển, hàm lượng CO2 đãkhá ổn định trong hàng trăm triệu năm.Song sau hơn 200 năm lại đây, do đốtquá nhiều nhiên liệu hóa thạch và thuhẹp diện tích rừng, con người đã làm chohàm lượng CO2 tăng lên dẫn đến việctăng hiệu ứng nhà kính, do đó, Trái đấtngày một ấm lên, mực nước đại dươngdâng cao. Đó là hiểm họa không mongmuốn của nhân loại.IV. Chu trình nitơ Thực vật chỉ hấp thụ được nitơ dướidạng nitrat và muối amôn. Nitrat đượchình thành bằng con đường vật lí, hóahọc và sinh học, nhưng con đường sinhhọc đóng vai trò quan trọng nhất. Trong đất, vi khuẩn nốt sần tham giacố định nitơ thường sống cộng sinh vớicác cây họ Đậu, tạo nên các nốt sần ởrễ. Những loài có khả năng cố định nitơtrong nước cũng khá phong phú như mộtsố vi khuẩn lam sống tự do hay cộngsinh với bèo hoa dâu.V. Chu trình phôtpho Trong tự nhiên, phôtpho là một trongnhững chất tham gia vào chu trình cácchất lắng đọng có khối lượng lớn dướidạng quặng. Lớp này lộ ra ngoài và bịphong hóa, chuyển thành dạng phôtphathòa tan. Nhờ đó, thực vật có thể sửdụng được. Phôtpho tham gia vào thành phần cấutrúc của các chất sống quan trọng nhưaxit nucleic. Sau khi đi vào chu trình, phôtphothường thất thoát và theo các dòng sôngra biển, lắng đọngxuống đáy sâu. Sinh vật biển, nhất lànhững loài động vật cỡ lớn tích tụphôtpho trong xương,răng. Khi chết, xương và răng chìmxuống đáy, ít có cơ hội quay lại chutrình. Lượng phôtpho ở biển thu hồi lại chủyếu nhờ vào sản lượng cá khai thác vàmột lượng nhỏ từ phân chim thải ra trêncác bờ biển và hải đảo. Bởi vậy, hằngnăm con người vẫn phải sản xuất hàngtriệu tấn phân lân để cung cấp cho đồngruộng.