Bài ca ngắn đi trên bãi cát thể hiện thái độ chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khát khao thay đổi cuộc sống

Trong hoàn cảnh nhà Nguyễn trì trệ bảo thủ, Cao Bá Quát tuy vẫn đi thi nhưng đã tỏ ra chán ghét con đường danh lợi tầm thường. Bài ca ngắn đi trên bãi cát biểu lộ tinh thần phê phán của ông đối với học thuật và sự bảo thủ trì trệ của chế độ nhà Nguyễn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài ca ngắn đi trên bãi cát thể hiện thái độ chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khát khao thay đổi cuộc sốngVĂN MẪU LỚP 11BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT BIỂU LỘ SỰ CHÁN GHÉT CỦAMỘT NGƯỜI TRÍ THỨC ĐỐI VỚI CON ĐƯỜNG DANH LỢI TẦMTHƯỜNG ĐƯƠNG THỜI VÀ NIỀM KHÁT KHAO THAY ĐỔI CUỘCSỐNGI. ĐẶT VẤN ĐỀ– Cao Bá Quát là một nhà thơ có tài năng và bản lĩnh, được người đương thời tônlà Thánh Quát.– Cao Bá Quát có khoảng 1353 bài thơ và 21 bài văn chữ Hán. Thơ văn ông bộc lộthái độ phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến nhà Nguyễn trì trệ bảo thủ, đồng thời chứađựng tư tưởng khai sáng tự phát, phản ánh nhu cầu đổi mới của xã hội phong kiến ViệtNam giữa thế kỉ XIX, khi mà đất nước ta đang có nguy cơ bị các nước phương Tây xâmchiếm.– Năm 1831, Cao Bá Quát đỗ cử nhân tại trường thi Hà Nội. Sau đó, nhiều lần ôngvào kinh đô Huế thi Hội nhưng không đỗ. Tác giả đã quan sát được những cồn cát trắngmênh mông trải dài khi đi qua các tỉnh miền Trung như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình,Quảng Trị.– Bài ca ngắn đi trên cát có thể được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đithi. Nhà thơ đã mượn hình ảnh người đi trên cát khó nhọc, để “biểu lộ sự chán ghét củamột người trí thức- đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khát khaothay đổi cuộc sống” của mình.II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ1. Bài ca ngắn đi trên cát biểu lộ sự chán ghét đối với con đường danh lợi tầmthường.a) Hình ảnh bãi cát trong bài thơ: Hình ảnh bãi cát mang hai nghĩa: nghĩa tảthực và nghĩa tượng trưng:– Nghĩa tả thực: Hình ảnh những cồn cát miền Trung đã sớm đi vào thơ ca. Nhàthơ Nguyễn Du cũng đã viết về những cồn cát: “Bốn bề bát ngát xa trông Cát vàng cồnnọ, bụi hồng dặm kia”. Và Cao Bá Quát lại cho ta thấy được những cồn cát mênh môngcủa mảnh đất miền Trung qua những câu thơ tả cảnh: Bãi cát lại bãi cát dài, Đi một bướcnhư lùi một bước. Mặt trời đã lặn chưa dừng được, Lữ khách trên dường nước mắt rơi.Với điệp từ “bãi cát” cộng thêm từ “lại” mang nghĩa khẳng định, câu thơ cho ta thấynhiều bãi cát nối liền nhau như chạy tít tắp tận chân trời.Rõ ràng, miền Trung, nhất là hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị, là dải đất hẹp, cóthể bằng mắt thường nhìn thấy một phía là dãy Trường Sơn, một phía là biển Đông. Nhưvậy, hình ảnh bãi cát, sóng biển và núi là những hình ảnh có thực. Nghĩa là tác giả đã tảcảnh có thực mà mình quan sát được. Đi trên bãi cát đã khó, xét về không gian thì đườngxa, xung quanh lại bị vây bởi núi, sông, biển; xét về mặt thời gian thì mặt trời đã lặn màvẫn tất tả đi. Thông thường, mặt trời lặn là con người và vạn vật đều tìm chốn nghỉ ngơi.Điều đó chứng tỏ rằng người đi trên bài cát rất vất vả, khó nhọc, thậm chí có khi “Lữkhách trên đường nước mắt rơi”.– Nghĩa tượng trưng Thơ không bao giờ dừng lại ở việc tả thực. Hình tượng thơluôn mang ý nghĩa khái quát cao. Hình ảnh bãi cát có ý nghĩa nghệ thuật độc đáo vì mangtính sáng tạo Bài thơ tả cảnh bãi cát và việc đi trên bãi cát để từ đó dẫn dắt về con đườngdanh lợi và rộng hơn là con đường đời.Mượn hình ảnh con người như bị sa lầy trong những bãi cát dài, Cao Bá Quát thểhiện thái độ của mình, ông muốn phê phán sự trì trệ, nặng nề trong kiểu giáo dục hiệnthời. Người đời tất tả như vậy là vì danh lợi mà danh lợi là từ hay được nhà nho xưa dùngđể chỉ việc làm quan thường là do học hành, thi cử đề đạt tới vị trí trong chốn quantrường.b) Sự chán ghét của Cao Bá Quát đối với con đường danh lợi tầm thườngCao Bá Quát nhận thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai nhưngười lữ khách nhọc nhằn đi trên những bãi cát dài. Ông đã gửi lòng mình vào những câuthơ: Không học được tiên ông phép ngủ Trèo non lội suối giận khôn vơi! Xưa nay,phường danh lợi, Tất tả trên đường đời. Đầu gió hơi men thơm quán rượu, Người say vôsố tính bao người?Qua những câu thơ trên, đặc biệt qua cụm từ “phường danh lợi” ta thấy tác giả đãnói về cái bả công danh đối với người đời. Cái mồi danh lợi, bả công danh lôi kéo conngười, làm cho con người mê muội. Biết bao trí thức nho sĩ phải đi theo con đường khoacử, ra làm quan để vào đời. Con đường theo đuổi công danh của người trí thức cũng vấtvả nhọc nhằn như người đi trên bãi cát vậy. Dẫu cho nhọc nhằn, vất vả nhưng những kẻham danh lợi vẫn cố gắng chạy ngược, chạy xuôi. Điều đó được tác giả minh hoạ bằnghình ảnh người đời thấy ở đâu có quán rượu ngon là đổ xô đến. Mấy ai tỉnh táo thoát rakhỏi sự cám dỗ của rượu. Danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm say lòng người. Đó chínhlà thái độ chán ghét của tác giả đối với con đường danh lợi tầm thường.2. Niềm khát khao thay đổi cuộc sống của Cao Bá Quáta) Niềm khát khao thay đổi cuộc sống thể hiện ở lời than, lời tự trách mình tàinăng, sức lực còn hạn hẹp.Tác giả miêu tả người khách bộ hành đi trên bãi cát là để thê’ hiện con đườngtheo đuổi công danh của những người trí thức nói chung và của mình nói riêng trên conđường thi cử. Bãi cát cũng chính là cuộc sống nói chung dài rộng mênh mô ...