Bài giảng Bệnh học giác mạc

Giác mạc là một màng xơ trong suốt,không có mạch máu ,chiếm 1/5diện tích phía trước của vỏ nhãn cầu diện tích khoảng 123mm vuông .Bán kính độ cong giác mạc trung bình ở người Việt Nam trưởng thành là 7,71+-0,24mm (Ngô Như Hoà 1970) .Đường kính ngang bằng 12mm,đường kính dọc bằng 11mm(Hà Huy Tiến 1970).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh học giác mạc Bệnh học giác mạc a- Đại cương 1.Giải phẫu : Giác mạc là một màng xơ trong suốt,không có mạch máu ,chiếm1/5diện tích phía trước của vỏ nhãn cầu diện tích khoảng 123mm vuông .Bán kính độcong giác mạc trung bình ở người Việt Nam trưởng thành là 7,71+-0,24mm (Ngô NhưHoà 1970) .Đường kính ngang bằng 12mm,đường kính dọc bằng 11mm(Hà Huy Tiến1970). Độ dày là 0,509mm ở trung tâm 0,74mm ở sát vùng rìa (Maurice và Giardini-1961).Ranh giới giữa giác mạc và củng mạc là vùng rìa giác mạc bề rộng của vùng rìachừng1mm.Đây là vùng có cấu tạo giải phẫu rất đặc biệt và vai trò sinh lý rất quantrọng của nhãn cầu . 2.Tổ chức học : Giác mạc gồm 5lớp như sau; - Lớp biểu mô giác mạc - Lớp màng Bowman - Lớp nhu mô - Lớp màng Descemet - Lớp nội mô * Biểu mô: dầy khoảng 50 gồm 5-7 lớp biểu mô lát tầng xếp rất trật tự ,khôngsừng hoá .Lớp trên cùng là hai hàng tế bào mỏng dẹt .những tế bào bề mặt có các mốiliên kết chặt chẽ bằng các vòng dính tạo nên hàng rào thẩm thấu của bề mặt giác mạc.Bào tương các tế bào bề mặt có các vi nhung mao và các nếp gấp siêu vi có nhiệm vịtrao đổi chất ,chuyển hoá và là nơi bám dính của màng nước mắt .Lớp trung gian có 2-3 hàng tế bào đa diện dạng xoè ngón tay hoặc có nhánh .Các tế bào đáy hình trụ gắnchặt với màng đáy dày chừng 50nm,các tế bào đáy hoạt động chuyển hoá mạng .Màngđáy có cấu tạo chủ yếu từ collagen typ IV ,laminin, heparin,fibronectin và fibrin .Dướikính hiển vi điện tử ,màng đáy gồm lá trong suốt (clear lamina lucida ) ở phía trước,có chứa thể bán liên kết gắn chặt với tế bào đáy ở trước và lá đặc (dark lamina densa )ở phía sau.Các tơ neo tạo bởi collagen typ VII đã neo lá đạc với chân bì và màngBowman ở phía sau *Màng Bowman : Đây là màng mỏng trong suốt dày cỡ 10-13 m áp sát vào lớpnhu mô.William Bowman năm 1847 khi lân đầu tiên ô tả đã gọi đó là (màng chuntrước ) (anteriorr elastic lamina ),với cấu tạo dạng sợi tương đối chặt chẽ.MàngBowman có chưc năng chống đỡ những tác nhân chấn thương cơ học và kháng khuẩn,khi một vùng của vùng này bị tổn thương thì tổ chức xơ mới sẽ thay thế làm cho vùngđo mất tính trong suốt . *Lớp nhu mô :Chiếm 90% bề dày giác mạc đây là tổ chức liên kết bao gồm ; -Các sợi liên kết ; về bản chất đó là các sợi collagen ,các sợi tập hợp thành từngbó ,từng lớp .Trên kính hiển vi điện tử thấy rõ có tới 200-250 lớp sợi collagen xếpchồng chất lên nhau .Mỗi lớp dày chừng 2 m rộng 9-260 m .Các lớp xếp song songvới nhau và song song với bề mặt giác mạc .Cũng thuộc về nhóm sợi còn có những sợiđàn hồi rất nhỏ tập chung thành một lớp ở ngay trước màng Descemet . -Tế bào ; gồm các tế bào cố định và tế bào di động Tế bào cố định là các tế bào sợi (keratocytes) ,các tế bào sợi nằm rải rác khắpgiác mạc xen kẽ giữa các sợi collagen .Bào tương của tế bào sợi có một hệ thống lướinội bào phong phú ,những ty thể (mitochondri )thì ít và rất nhỏ chứng tỏ lúc bìnhthường tế bào sợi là loại tế bào ít hoạt động.Khi giác mạc bị tổn thương chúng biếnthành những nguyên bào sợi ,các nguyên bào sợi có khả năng phân chia ,có khả năngtổng hợp nên chất căn bản của tổ chức liên kết .Và chúng có khả năng thực bào nhữngmảng vụn của tế bào viêm ,những sợi collagen bị hư hại . Các tế bào di động của giác mạc gồm tế bào bạch cầu tới theo các khe kẽ giữanhững lớp sợi ,những tế bào giác mạc từ vùng rìa.Khi giác mạc viêm số lượng tế bào diđộng tăng cao gây nên một tình trạng thâm nhiễm bạch cầu ở vùng viêm . -Chất căn bản :chiếm khoảng 18% trọng lượng khô của giác mạc gồm ba yếu tố; nước, mucopolysaccharit,các muối hữu cơ .Các bó sợi collagen nói trên đượcgắn với nhau nhờ chất căn bản .Cấu trúc đặc biệt của lớp nhu mô góp phần tạo nên độtrong suốt của giác mạc .Những thương tổn như vết thương ,vết loét ...đến lớp nhu môthường để lại sẹo đục vĩnh viễn ở giác mạc . *Màng Descemet : Jean Descemet là một nhà sinh lý học ,thực vật học người pháp đã mô tả cấutrúc này từ năm 1758 Màng đáy còn có tên khác là màng chun sau của Bowman (the posteriorelassticlamina ).Trên người trưởng thành màng này dày chừng 5-7 m ở trung tâm và tăng dầnđộ dày về phía ngoại vi .Ơ sát rìa có độ dày chừng 8-10 m. Màng Descemet trong suốt có cấu tạo gồm các sợi rất nhỏ kết chặt với nhau nhờchất căn bản làm nên đặc tính là tương đối dai và đàn hồi .Các sợi của màng Descemetkéo dài liên tục tới góc tiền phòng .Ơ đoạn này chất căn bản có mật độ ít hơn nhiều sovới ở đoạn giác mạc -chỉ có các sợi là chiếm ưu thế và tạo nên cấu trúc bè củng mạc(trabeculum)là nơi dẫn lưu thuỷ dịch từ tiền phòng ra ngoài *Nội mô; chỉ có một lớp tếbào ,các tế bào hình lục giác đường kính 18-20 m xếp sát vào nhau 2500cái/1mmvuông, trải đều trên mặt sau của màng Descemet .Một đặc điểm quan trọng của nội mô ...