Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 8: Tiêu chảy cấp

Tiêu chảy cấp sẽ gây tình trạng mất nước và điện giải; ở nhiều mức độ khác nhau khi tiêu chảy kéo dài hơn 2 tuần thì gọi là tiêu chảy mạn lúc này hết sức chú ý vấn đề rối loạn hấp thu dẫn đến suy dinh dưỡng. Để biết thêm chi tiết về chẩn đoán và điều trị tiêu chảy cấp, mời các bạn cùng tham khảo bài giảng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 8: Tiêu chảy cấp TIEÂU CHAÛY CAÁPI. ÑÒNH NGHÓA  Tieâu chaûy: tieâu phaân loûng hay toùe nöôùc hay coù maùu trong phaân > 2 laàn trong 24 giôø  Tieâu chaûy caáp : tieâu chaûy < 14 ngaøyII. CHAÅN ÑOAÙN1. Coâng vieäc chaån ñoaùn a) Hoûi beänh söû:  Tieâu chaûy: - Thôøi gian tieâu chaûy - Ñaëc tính phaân: coù maùu / phaân  Dinh döôõng  Thuoác ñaõ duøng: Khaùng sinh, thuoác caàm tieâu chaûy …  Khoùc côn keøm tím taùi ôû treû nhoû gôïi yù loàng ruoät  ÔÛ vuøng dòch teå taû  Coù soát keøm theo khoâng b) Thaêm Khaùm:  Daáu hieäu maát nöôùc: - Tri giaùc: Li bì, khoù ñaùnh thöùc, maát tri giaùc, hoaëc kích thích vaät vaõ. - Maét coù truõng khoâng. - Khoâng uoáng ñöôïc hoaëc uoáng keùm, hoaëc uoáng haùo höùc, khaùt. - Daáu veùo da maát raát chaäm (> 2giaây), hoaëc maát chaäm (< 2 giaây).  Daáu hieäu bieán chöùng: - Roái loaïn ñieän giaûi: Co giaät, li bì, hoân meâ, buïng chöôùng, lieät ruoät giaûm tröông löïc cô …. - Roái loaïn kieàm toan: Thôû nhanh saâu. - Haï ñöôøng huyeát: vaõ moà hoâi, da nhôït, nhòp tim nhanh, run giaät chi, roái loaïn tri giaùc, co giaät, hoân meâ. - Suy thaän caáp: tieåu ít, phuø, cao huyeát aùp, löø ñöø.  Daáu hieäu goùp phaàn: - Suy dinh döôõng: ñaùnh gía döïa vaøo baûng caân naëng / chieàu cao - Beänh ñi keøm: vieâm phoåi, vieâm tai giöõa, nhieãm truøng huyeát… c) Caän laâm saøng:  Xeùt nghieäm maùu: khi coù soát, tieâu phaân coù maùu, coù daáu hieäu maát nöôùc.  Phaân: - Soi phaân khi nghi ngôø lî hoaëc phaân coù ñaøm, nghi ngôø taûø (vuøng dòch teå, phaân nhö nöôùc vo gaïo, löôïng raát nhieàu), hoaëc nhieãm truøng naëng. - Caáy phaân : khi ñieàu trò thaát baïi.  Xeùt nghieäm khaùc : - Ion ñoà, ñöôøng huyeát, khí maùu khi nghi ngôø. - Chöùc naêng thaän khi nghi ngôø coù suy thaän. - Sieâu aâm buïng: khi tieâu maùu, ñau buïng, chöôùng buïng, oùi nhieàu … - XQ buïng khoâng chuaån bò khi buïng chöôùng. - XQ phoåi khi coù nghi ngôø vieâm phoåi. - ECG khi Kali maùu  2,5mEq / L hoaëc  6,5 mEq / L.2. Chaån ñoaùn a) Möùc ñoä maát nöôùc: Maát nöôùc naëng Coù maát nöôùc KhoângCoù 02 trong caùc daáu hieäu sau: Coù 02 trong caùc daáu hieäu sau: maát nöôùc1. Li bì hoaëc hoân meâ 1. Kích thích , vaät vaõ. Khoâng coù ñuû caùc2. Maét truõng 2. Maét truõng daáu hieäu ñaõ ñöôïc3. Khoâng uoáng ñöôïc hoaëc uoáng 3. Uoáng haùo höùc, khaùt phaân loaïi maát raát keùm nöôùc, maát nöôùc4. Neáp veùo da maát raát chaäm 4. Daáu veùo da maát chaäm naëng b) Chaån ñoaùn bieán chöùng:  Roái loaïn ñieän giaûi : - Roái loaïn Natri + Haï Natri: Na < 125 mEq / L: oùi, co ruùt cô, lô mô Na < 115 mEq / L: hoân meâ, co giaät + Taêng Natri: khi Natri maùu > 145 mEq / L - Roái loaïn kali maùu : + Haï kali maùu: Kali < 3,5 mEq / L  Cô : yeáu cô , yeáu chi , lieät ruoät , buïng chöôùng  Tim: chaäm taùi phaân cöïc cuûa taâm thaát: ST xeïp, T giaûm bieân ñoä, xuaát hieän soùng U. Neáu giaûm kali maùu quaù naëng: PR keùo daøi, QT daõn roäng, roái loaïn nhòp (gioáng ngoä ñoäc digitalis ).  + Taêng kali maùu : Kali > 5 mEq / L  Cô : yeáu cô  Tim : T cao nhoïn, QT ngaén (K+ = 6.5 mEq / L), block A-V, rung thaát (K+  9 mEq / L)  Roái loaïn toan kieàm: Thöôøng laø toan chuyeån hoùa: pH maùu ñoäng maïch < 7,2 , HCO3- < 15 mEq / L, nhòp thôû nhanh saâu  Haï ñöôøng huyeát: ñöôøng huyeát  45 mg%  Suy thaän caáp: BUN, Creatinin / maùu taêng.III. ÑIEÀU TRÒ0. Nguyeân taéc ñieàu trò  Ñieàu trò ñaëc hieäu: maát nöôùc, khaùng sinh.  Xöû trí kòp thôøi caùc bieán chöùng.  Dinh döôõng.2. Xöû trí ban ñaàu : Xöû trí caáp cöùu  Xöû trí soác, co giaät, roái loaïn ñieän giaûi, suy thaän …(xem phaùc ñoà töông öùng)  Xöû trí haï ñöôøng huyeát: - Cho uoáng nöôùc ñöôøng 50 ml (1muoãng caø pheâ ñöôøng pha 50ml nöôùc chín) - Hoaëc truyeàn TM Glucose 10% 5ml / kg / 15 phuùt  Xöû trí toan chuyeån hoùa : - Khi PH maùu ñoäng maïch < 7,2 hoaëc HCO3– < 15 mEq/L - Löôïng HCO3– caàn buø tính theo coâng thöùc : HCO3– ( mmol ) = Base excess  0,3  P ( Kg ) 1ml NaHCO3– 8,5% = 1 mmol HCO3-2. Ñieàu trò ñaëc hieäu a) Ñieàu trò maát nöôùc:  Ñieàu trò maát nöôùc naëng: - Baét ñaàu truyeàn TM ngay laäp töùc. Trong khi thieát laäp ñöôøng truyeàn cho uoáng Oresol neáu treû uoáng ñöôïc - Dòch truyeàn ñöôïc löïa choïn: Dextrose 5% in Lactate ringer hoaëc Lactate ringer. Neáu khoâng coù 2 loaïi treân duøng Normal saline - Cho 100ml / Kg dung dòch ñöôïc löïa choïn chia nhö sau : Böôùc ñaàu truyeàn 30ml / Kg trong Sau ñoù truyeàn 70ml / Kg trong < 12 thaùng 1 giôø * 5 giôø  12 thaùng 30 phuùt * 2 giôø 30 phuùt * Laëp laïi laàn nöõa neáu maïch quay vaãn yeáu hoaëc khoâng baét ñöôïc roõ . - Ñaùnh giaù laïi moãi 15 – 30 phuùt ñeán khi maïch quay maïnh. Neáu tình traïng maát nöôùc khoâng caûi thieän cho dòch truyeàn toác ñoä nhanh hôn sau ñoù ñaùnh giaù laïi ít nhaát moãi giôø cho ñeán khi tình traïng maát nöôùc caûi thieän . - Khi truyeàn ñuû löôïng dòch truyeàn ñaùnh giaù laïi tình traïng maát nöôùc + Neáu vaãn coøn caùc daáu hieäu maát nöôùc naëng: truyeàn laàn thöù 2 vôùi soá löôïng trong thôøi gian nhö tr ...