Bài giảng Bệnh sốt ve mò

Đại cương:+ Bệnh sốt phát ban cấp tính kèm theo viêm hạch do Rickettsia orientalis ( hay R. tsutsugamushi) gây ra+ Bệnh sốt ve mò = sốt mò; sốt do ấu trùng mò; bệnh sốt triền sông Nhật Bản; bệnh sốt phát ban rừng rú; sốt phát ban nhiệt đới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh sốt ve mòBEÄNH SOÁT VE MOØ TS. Nguyeãn Duy Phong Boä moân Nhieãm – ÑHYD Tp.HCMMuïc tieâu hoïc taäp: Sau khi hoïc xong baøi naøy, hoïc vieân coù theå:1. Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø.2. Moâ taû ñöôïc caùc bieåu hieän laâm saøng theå ñieån hình cuûabeänh.3. Lyù giaûi ñöôïc caùc keát quaû xeùt nghieäm chaån ñoaùn.4. Neâu ñöôïc nguyeân taéc ñieàu trò beänh soát ve moø.5. Trình baøy ñöôïc caùc bieän phaùp phoøng choáng beänhsoát ve moø. DAØN BAØI1. Ñaïi cöông2. Taùc nhaân gaây beänh3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø4. Cô cheá sinh beänh5. Ñaëc ñieåm giaûi phaåu beänh6. Beänh caûnh laâm saøng7. Chaån ñoaùn vaø chaån ñoaùn phaân bieät8. Nguyeân taéc ñieàu trò9. Phoøng ngöøa beänh soát ve moø 1. Ñaïi cöông: + Beänh soát phaùt ban caáptính keøm theo vieâm haïch doRickettsia orientalis ( hay R.tsutsugamushi) gaây ra. + Beänh soát ve moø = soát moø; soát do aáu truøngmoø; beänh soát trieàn soâng Nhaät baûn; beänh soát phaùtban röøng ruù; soát phaùt ban nhieät ñôùi. Tieáng Anh: Tstsugamushi diseases; Scrub typhus; japanesefever; japanese river fever; tropical typhus; chigger-bornerickettsiosis. Tieáng Phaùp: fievre tsutsugamushi; typhus des broussailles;typhus oriental; fievre fluviale du japon. 2. Taùc nhaân gaây beänh(1):+ Rickettsia orientalis (R.tsutsugamushi) phaân laäplaàn ñaàu taïi Nhaät baûn vaøo naêm 1891.+ Heä thoáng men khoâng hoaønchænh  soáng kyù sinh trong teá baøo chæ nuoâi caáy ñöôïc trong tb.+ Hình daïng khaùc nhau tuyø thuoäc vaøoñieàu kieän kyù sinh vaø giai ñoaïn phaùttrieån: hình caàu, hình que ngaén, hìnhsôïi(xeáp rieâng reõ, töøng ñoâi hoaëc thaønh ñaùm).+ Nhuoäm Giemsa: maøu tím xanh, hai ñaàu ñaäm, ôûgiöõa nhaït maøu (gioáng vi truøng dòch haïch nhöng nhoû hôn,keùm baét maøu khi nhuoäm gram). 2. Taùc nhaân gaây beänh(2): + Söùc ñeà khaùng yeáu: bò tieâudieät nhanh döôùi taùc duïng cuûacaùc thuoác saùt truøng thoângthöôøng, nhieät ñoä cao vaø khoâ. + Trong phaân khoâ cuûa conve moø (vaät trung gian truyeàn beänh:coân truøng coù 6 chaân ñoát) R.orientalis Thöïc baøo R.tsutsugamushi do TB laù thaønh phuùc maïccoù theå toàn taïi trong nhieàu chuoätthaùng ôû nhieät ñoä thöôøng. 2. Taùc nhaân gaây beänh(3): + Caáu truùc khaùng nguyeân: hai loaïi1. Ñaëc hieäu: nhieàu typ khaùc nhau tuyø töøng vuøng,khoâng coù mieãn dòch cheùo  khoù khaên trong chaånñoaùn vaø ñieàu cheá vaccin.2. Khoâng ñaëc hieäu: polysaccarit gioáng khaùngnguyeân OXK cuûa tröïc khuaån ñöôøng ruoät Proteusvulgaris  öùng duïng trong phaûn öùng huyeát thanhchaån ñoaùn. 3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänhsoát ve moø(1): 3.1- Phaân boá: dòch beänh löu haønh taïinhöõng vuøng coù khí haäu noùng vaø aåm thíchhôïp cho ve moø sinh soáng (nhieät ñoä 25-30° C;ñoä aåm 80-85% vaø nhieàu möa): Aán Ñoä, Ñoâng namAÙ, caùc nöôùc Thaùi Bình Döông… - Taïi Vieät Nam, mieàn Baéc: thaùng 5- thaùng 10;Mieàn Nam: quanh naêm, nhieàu nhaát vaøo muøa möa(thaùng 6 – thaùng 9). Ngöôøi laø kyù chuû tình côø, dolui tôùi oå dòch thieân nhieân: khai hoang,laøm raãy, boä ñoäi, TNXP…3/27/2009 Phaân boá beänh soát ve moø treân theá giôùi 93/27/2009 10OÅ dòch trong thieân nhieân: ve moøsoáng ôû caùc buïi caây, buïi coû aåm…phía treân laø voøm caây cao hoaëctrong hang ñaù. Ngöôøi maécbeänh khi ñi qua nhöõng nôi naøy. 3/27/2009 11 3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänhsoát ve moø (2): 3.2- Hai nguoàn beänh: + loaøi gaäm nhaám(chuoät), thoû, chim, gia suùc(choù, heo, gaø…) mangR.orientalis. + Con ve moø(Trombicula hay Leptotrombidium):truyeàn maàm beänh sangtheá heä con sau 3 ñôøi. 3.3- Vaät trung gian truyeàn beänh: AÁu truøng ve moø (T.akamushi,T.deliense, T.schiffneri).3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã (3): + Caùch thöùc laây truyeàn: ve moø ñeû tröùng+ Caùch thöùc laây truyeàn: ° Qua da - do veát caén,chích cuûa aáu truøng ve moø -R.orientalis vaøo maùu. ° Qua nieâm maïc maét hoaëc do xaây xaùt da coùtieáp xuùc vôùi beänh phaåm trong phoøng thí nghieäm. - Khoâng laây tröïc tieáp töø ngöôøi sang ngöôøi. 3.4- Söùc caûm nhieãm vaø mieãn dòch: + Ngöôøi coù söùc caûm nhieãm cao. Sau khi maécbeänh, mieãn dòch ñöôïc taïo ra. Ngöôøi ñòa phöôngthöôøng ít maéc beänh hoaëc theå nheï. Ngöôøi ôû vuøngkhaùc ñeán deã maéc beänh theå naëng. + Soát ve moø thöôøng xaûy ra vaøo muøa möa vaønoùng (Mieàn Baéc: Th.5-Th.10, Mieàn Nam: quanh naêm). + Dòch phaùt leû teû, raûi raùc trong töøng khu vöïc4. Cô cheá sinh beänh: + Töø veát loeùt da R.orientalis xaâm nhaäp vaøo heä baïchhuyeát gaây vieâm haïch taïi choå  vieâm haïch toaønthaân, haïch söng vaø ñau. + Ricketsia sinh saûn trong teá baøo noäi bì caùc maïchmaù ...