Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán dây lợn, sán dây bò, sán nhái - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y)

Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán dây lợn, sán dây bò, sán nhái của TS. Nguyễn Ngọc San giới thiệu tới các bạn sinh viên những nội dung về đặc điểm sinh học và vai trò y học của sán dây lợn, sán dây bò và sán nhái, phương pháp chẩn đoán và điều trị các bệnh sán dây và sán nhái, dịch tễ học và phòng chống các loại sán dây và sán nhái. Mời các bạn cùng tham khảo. 

 

 

  

 

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán dây lợn, sán dây bò, sán nhái - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y) Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KST - CT S¸n d©y lîn s¸n d©y bß s¸n nh¸i TS NguyÔn Ngäc San Môc tiªu bµi häc 1. N¾m ®­îc ®Æc ®iÓm sinh häc vµ vai trß y häc cña s¸n d©y lîn, s¸n d©y bß vµ s¸n nh¸i. 2. N¾m ®­îc ph­¬ng ph¸p chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ c¸c bÖnh s¸n d©y vµ s¸n nh¸i. 3. N¾m ®­îc dÞch tÔ häc vµ phßng chèng c¸c lo¹i s¸n d©y vµ s¸n nh¸i. S¸n d©y lîn Taenia solium Tæng quan BÖnh SDL phæ biÕn ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, nhÊt lµ nhung n¬i cã tËp tôc an thÞt lîn sèng, ch­a nÊu chÝn, quan lÝ vµ xö lÝ ph©n ch­a tèt, ch­a cã chÕ ®é kiÓm tra thùc phÈm chÆt chÏ. Ng­êi theo ®¹o Håi gi¸o, Do th¸i gi¸o, kh«ng cã tôc an thÞt lîn sèng nªn kh«ng m¾c bÖnh nµy. Tæng quan Tr­íc ®©y quan niÖm ng­êi bÞ bÖnh s¸n d©y lîn chØ nhiÔm ®¬n ®éc mét s¸n, nay cã thÓ nhiÔm 2 - 5 s¸n, c¸ biÖt nhiÔm 17 s¸n. ViÖt Nam, bÖnh SDL kh¸ phæ biÕn. Giíi thiÖu hinh thÓ S¸n tr­ëng thµnh Giíi thiÖu hinh thÓ ®Çu s¸n ®èt s¸n Giíi thiÖu hinh thÓ Trøng Nang Êu trïng 1. ®Æc ®iÓm sinh häc Vßng ®êi cña s¸n d©y lîn (Taenia solium) 1. ®Æc ®iÓm sinh häc 1.1. Ng­êi lµ vËt chñ chÝnh: Ng­êi an phai thÞt lîn chøa nang Êu trïng “lîn g¹o” cßn sèng, d­íi t¸c dông cña dÞch t¸ trµng, ®Çu s¸n tho¸t ra khái nang b¸m vµo niªm m¹c ruét, lín lªn ph¸t triÓn thµnh s¸n tr­ëng thµnh khoang 67 - 72 ngµy sau s¸n ®· cã nhung ®èt giµ. S¸n tr­ëng thµnh cã thÓ sèng tíi 25 nam. Vßng ®êi cña s¸n d©y lîn (Taenia solium) 1. ®Æc ®iÓm sinh häc 1.2. Ng­êi lµ vËt chñ phô: Ng­êi cßn cã thÓ lµ vËt chñ phô cña SDL (trong tr­êng hîp ng­êi an phai trøng s¸n d©y lîn tõ ngo¹i canh) theo ®­êng tiªu ho¸, d­íi t¸c dông cña dÞch tiªu ho¸, AT tho¸t ra khái nang, xuyªn qua thµnh ruét l¹i vµo vßng tuÇn hoµn tiÕp tôc chu du kh¾p c¬ thÓ råi cuèi cïng ®Õn c­ tró t¹i c¸c tæ chøc liªn kÕt. Vßng ®êi cña s¸n d©y lîn (Taenia solium) 1. ®Æc ®iÓm sinh häc 1.3. Ng­êi võa lµ VCC võa lµ VCP: Th­êng gÆp h¬n, møc ®é nÆng h¬n, nguy hiÓm h¬n lµ tr­êng hîp ng­êi an phai trøng s¸n d©y lîn tõ ngo¹i canh. Nhung ng­êi m¾c s¸n tr­ëng thµnh (ng­êi lµ VCC), bÞ n«n oÑ, ®èt s¸n giµ rông ra ë ruét non theo nhu ®éng ng­îc chiÒu lªn d¹ dµy, trøng tõ c¸c ®èt s¸n giµ ®­îc giai phãng ra. Vßng ®êi cña s¸n d©y lîn (Taenia solium) 1. ®Æc ®iÓm sinh häc Khi xuèng t¸ trµng, Êu trïng trong trøng tho¸t ra, chui qua thµnh ruét vµo hÖ tuÇn hoµn theo c¸c m¹ch m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ, råi l¹i vµo c¸c c¬, c¸c m« kh¸c vµ ph¸t triÓn thµnh nang Êu trïng (ng­êi lµ VCP). 2. Vai trß y häc 2.1. BÖnh s¸n tr­ëng thµnh: Ng­êi m¾c s¸n tr­ëng thµnh kh«ng cã triÖu chøng gi ®Æc biÖt, nh­ng tïy sù phan øng cña c¬ thÓ: cã thÓ thÊy ®Çy h¬i, khã tiªu, buån n«n, ®au vïng th­îng vÞ, ®i láng tõng ®ît, cã thÓ ch¸n an, an kh«ng ngon, hoÆc ng­îc l¹i cã khi ®ãi cån cµo, an nhiÒu, sót c©n. 2. Vai trß y häc 2. 2. BÖnh Êu trïng s¸n d©y lîn: + Nang Êu trïng s¸n d©y lîn cã thÓ thÊy bÊt cø n¬i nµo trong c¬ thÓ vËt chñ: da, m« c¬, n·o, m¾t.... + Tïy theo sè l­îng nang vµ vÞ trÝ cña nang mµ cã nhung biÓu hiÖn l©m sµng nÆng nhÑ kh¸c nhau hoÆc cã thÓ g©y tö vong. 2. Vai trß y häc Nang Êu trïng ë d­íi da