Bài giảng Chế biến thuốc cổ truyền

Định nghĩa, cơ sở hình thành phương pháp chế biến thuốc, mục đích của việc chế biến thuốc cổ truyền là những nội dung chính trong bài giảng "Chế biến thuốc cổ truyền". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chế biến thuốc cổ truyền chÕ biÕn thuèc cæ truyÒnA- §¹i c¬ngI -§Þng nghÜa:- §Þnh nghi·: ChÕ biÕn thuèc cæ truyÒn lµ ph¬ng ph¸ptæng hîp dïng löa, níc hoÆc phèi hîp löa níc, c¸c phô liÖuvµ t¸c ®éng cña con ngêi ®Ó lµm thay ®æi tr¹ng th¸i thiªnnhiªn cña vÞ thuèc thµnh tr¹ng th¸i dïng trùc tiÕp hoÆc lµmnguyªn liÖu bµo chÕ c¸c d¹ng thu«c kh¸c ®Ó phßng vµ ch÷abÖnh cho con ngêi. 2/08 1• II- C¬së h×nh thµnh ph¬ng ph¸p chÕ biÕn thuèc• *B¾tnguåntõthùctÕcué cs è ng:• §ßi hái cã thuèc, thuèc uèng ®îc vµ dÔ uèng, kh«ng ®éc, khái bÖnh dÉn ®Õn ®i t×m vµ nghÜ ra c¸ch chÕ vµ qua nhiÒu thÕ hÖ ®óc kÕt thµnh ph¬ng ph¸p chÕ ngµy nay• *DùavµolÝ luËncñaY HCT:• +ThuyÕt ©m d¬ng:• BÖnh tËt sÈy ra do mÊt c©n b»ng ©m d¬ng: mÊt c©n b»ng trong ho¹t ®éng t¹ng phñ, khÝ vµ huyÕt.• Ch÷a bÖnh lµ dïng thuèc lËp l¹i qu¸ tr×nh c©n b»ng ©m d¬ng, cã thÓ dïng d¬ng dîc hoÆc ©m dîc• Khi chÕ thuèc cã thÓ lµm t¨ng tÝnh ©m hoÆc t¨ng tÝnh d¬ng.• +ThuyÕt ngò hµnh:• Mçi mµu s¾c, mïi vÞ cña vÞ thuèc; t¬ng øng víi mét hµnh nhÊt ®Þnh.• Khi chÕ biÕn lµm2/08 thay ®æi mµu, mïi ®Ó t¨ng 2 quy kinh thuèc ®ã• IIIMô c ®Ýc hc ñaviÖc c hÕbiÕnthuè c c æ truyÒn• 1§Ólo ¹it¹p ( Lµm thuèc s¹ch tinh khiÕt)• - Lo¹i bá bé phËn kh«ng dïng lµm thuèc; c¸c bé phËn cã t¸c dông ngîc l¹i (VD: cóc hoa, ma hoµng)• - Lo¹i bá c¸c bé phËn, phÇn kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµm thuèc (VD Tr¹ch t¶, Hµ thñ « ®á ..v )• - Lo¹i c¸c t¹p chÊt kh¸c: ®Êt c¸t, chÊt bÈn, s©u, mät, mèc..v.. (VD: Thá ty tö, Bach truËt, huyÒn s©m ..v.)• - Dîc liÖu lµ ®éng vËt cÇn sö lÝ tríc khi dïng ( §Þa long, r¾n t¾c kÌ v..v)• - Lµm cho tinh khiÕt h¬n: Lu huúnh chÕ s¬ng (nung)• 2Lµm c ho v iÖc b ¶o q u¶nthuè c ®îc tè th¬n,thuËn tiÖnc ho th¬ng m ¹i• - Thu nhá thÓ tÝch: ®Ó cÊt gi÷®îc thuËn tiÖn• - DiÖt nÊm mèc, vi sinh vËt: ®Ó b¶o qu¶n• - T¹o líp b¶o vÖ: Diªm phô, muèi b¸m ë ngoµi ®Ó b¶o vÖ• - Ph¸ huû m«i trêng thuËn tiÖn cho vi khuÈn ph¸t triÓn nh pectin, chÊt nhÇy, 2/08 tinh bét, ®êng chÊt3bÐo Vd Hµ thñ « ®á• - Lµm æn ®Þnh t¸c dông cña vÞ thuèc, gi¶m ph©n huû ho¹t chÊt cã t¸c dông Vd flavonoid trong hoa hoÌ, hoµng cÇm, rutin bÞ thuû ph©n thµnh querctin, hoÌ hoa x¸m ®i gi¶m t¸c dông• 3Lµm thuËntiÖnc ho v iÖc s ö d ô ng• Lµm gißn dÔ t¸n, nghiÒn, dÔ chiÕt xuÊt c¸c thµnh phÇn, hoµ tan dÔ hÊp thu• 4Lµm t¨ng tÝnhq uy kinhc ñav Þthuè c .• - Sao vµng hoÆc tÈm hoµng thæ sao lµm t¨ng quy kinh tú (B¹ch truËt)• - §en quy kinh thËn: hµ thñ « chÕ ®Ëu ®en t¨ng quy kinh thËn• 5Lµm thay ®æ itÝnhv Þ,m ë ré ng t¸c d ô ng c ñav Þ thuè c• - Sinh ®ia: §¾ng, hµn; thanh nhiÖt l¬ng huyÕt.• - Thôc ®Þa: ngät, «n; bæ huyÕt bæ can thËn• - Sinh kh¬ng: cay,Êm; t¸n hµn gi¶i biÓu; níng ch¸y (th¸n kh¬ng): tiªu thùc ch÷a ®Çy bông ®au bông buån n«n• - Ng¶i diÖp: §¾ng, «n; can tú thËn; «n trung 2/08 4 t¸n hµn.• Th¶o quyÕt minh: vi sao ®¨ng, m¸t tÈy m¹nh• Sao vµng: nhuËn; sao ch¸y (th¸n sao) t¸c dông an thÇn• - HiÖp ®ång víi phô liÖu lµm t¨ng t¸c dông• B¸n h¹ chÕ gõng: Gi¶m tÝnh kÝch thÝch, t¨ng chØ ho, trõ ®êm, chØ Êu• - ChÕ biÕn lµm t¨ng tÝnh ©m cña vÞ thuèc:• Tr¹ch t¶ trÝch muèi, nga truËt trÝch dÊm hoÆc ®ång tiÖn• - ChÕ lµm gi¶m tÝnh ©m cña vÞ thuèc:• Sinh ®Þa: ®¾ng, hµn thuéc ©m, thôc ®Þa ngät, «n• - ChÕ lµm t¨ng tÝnh d¬ng cña vÞ thuèc:• §¶ng s©m: «n trÝch gõng ®Ó t¨ng tÝnh «n cña vÞ thuèc• - ChÕ lµm gi¶m tÝnh d¬ng cña vÞ thuèc:• Phô tö ®¹i ®éc ®¹i nhiÖt tÝnh d¬ng rÊt m¹nh( chØ dïng ngoµi).• ChÕ dung dÞch muèi ¨n ®¶m ba( clorid Magie) tÝnh ®éc, nhiÖt gi¶m cã thÓ dïng trong ®îc. 5 2/08• 7Lµm g i¶m ®é c tÝnhv µg i¶m t¸c d ô ng p hô • +§«c tÝnh gåm hai lo¹i:• - T¸c dông m¹nh nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng (b¶ng A,B) phô tö, m· tiÒn, ba ®Ëu, hoµng nµn• -T¸c dông kÝch øng (ngøa, tª): nam tinh, b¸n h¹, d· vu (r¸y)• +Lµm gi¶m ®éc tÝnh b»ng ba c¸ch:• Lo¹i trõ chÊt ®éc ra khái vÞ thuèc: hoµ tan trong dÞch ng©m röa; th¨ng hoa qua sao, nÊu• Phô tö ng©m níc muèi alcaloid hoµ tan trong ®ã• - Thuû ph©n, ph©n huû chÊt ®éc. Dung dÞch phô liÖu, nhiÖt ®é chÊt ®éc sÏ bÞ ph©n huû mét phÇn hoÆc thuû ph©n thµnh chÊt Ýt ®éc h¬n hoÆc chÊt kh«ng ®éc• Aconitin phô tö bÞ thñy ph©n thµnh Benzoylacontin cã ®é ®éc gi¶m ®i râ rÖt• M· tiÒn: alcaloid cha chÕ 1,43%, sau chÕ r¸n dÇu võng alcaloid chØ cßn 2/08 0,55% cã thÓ dïng trong ® 6 îc• *Mét sè phô liÖu cã tÝnh gi¶i ®éc lµm gi¶m ®éc tÝnh: cam th¶o, ®Ëu ®en, ®Ëu xanh, níc v«i, níc gõng, níc tro bÕp, n¬c phÌn chua.v.v.lµm gi¶m t¸c dông phô• *Mét vÞ thuèc cã nhiÒu t¸c dông• - Mçi t¸c dông thÝch øng víi mét bÖnh nhÊt ®Þnh• - T¸c dông nµy thÝch øng cho bÖnh nµy.• - Th×t¸c dông kh¸c trë thµnh bÊt lîi• - vµ ngîc l¹i t¸c dông bÊt lîi l¹i trë thµnh cã lîi cho bÖnh kh¸c• - Thôc ®Þa bæ ©m bæ huyÕt, sinh t©n dÞch• - Khi dïng cho bÖnh nh©n t©m tú h sÏ g©y ®Çy tríng bông rèi lo¹n tiªu ho¸, nÕu sao kh« thi h¹n chÕ t¸c dông nµy• - B¹ch truËt kiªn tú r¸o thÊp, khi dïng cho bªnh nh©n thÓ ©m h néi nhiÖt th×ph¶i chÕ víi níc vo g¹o ®Ó lµm gi¶m tÝnh kh« h¸o• - Hµ thñ « ®á t¸c dông chÝnh lµ bæ huyÕt, t¸c dông phô g©y t¸o bãn hoÆc ®au bông ®i ngoµi do tanin hoÆc do anthraglycozid hµm 2/08lîng cao 7• - khi chÕ lµm gi¶m c¶ hai thµnh phÇn nµy dÉn ®Õn kh«ng g©y t¸o bãn hoÆc ®au bông ®i ngoµi• - ChÕ ®Ó h¹n chÕ gi¶i phãng ra chÊt ®éc• Vi dô: thuû phi chu sa(thÇn sa)• 8Lµm thay ®æ ithµnhp hÇnho ¸häc• - Thay ®æi vÒ hµm lîng:• Dîc liÖu cã tinh dÇu khi chÕ hµm lîng gi¶m mc ®é gi¶m cã kh¸c nhau (40-80%).• Dîc liÖu chøa anthrag ...