Bài giảng: Hệ sinh thái - Chương 4

Hệ sinh thái (ecosystem) là tổ hợp của một quần xã sinh vật với môi trường vật lý mà quần xã đó tồn tại, trong đó các sinh vật tương tác với nhau và với môi trường để tạo nên chu trình vật chất và sự chuyển hóa năng lượng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng: Hệ sinh thái - Chương 4 TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG BỘ MÔN SINH – KHOA SƯ PHẠM Học phần. SINH THÁI HỌC Chương 4. HỆ SINH THÁI Giảng viên. Tô Nguyệt Nga Thếnàolàmộthệsinhthái?Cácphầncấutrúchệsinhthái? 4.1. KHÁI NIỆM HỆ SINH THÁI Hệ sinh thái (ecosystem) là tổ hợpcủa một quần xã sinh vật với môi trườngvậtlý màquầnxãđótồntại,trongđócácsinh vật tương tác với nhau và với môitrườngđểtạonênchutrìnhvậtchấtvàsựchuyểnhóanănglượng. Hệ sinh thái là một bộ phận cấu trúccủa hệ sinh thái toàn cầu là sinh quyển. 4.2. CẤU TRÚC CỦA HỆ SINH THÁI VỀ MẶT THÀNH PHẦN Thành phần vô sinh Các chất vô cơ: C, N2, O2, CO2, …. Các chất hữu cơ: protit, glucid, lipid, …. Các yếu tố khí hậu: nhiệt độ, ánh sáng,lượng mưa, …. Thành phần hữu sinh Sinh vật tự dưỡng: là các sinh vật cókhả năng tự tổng hợp chất hữu cơ từ chấtvô cơ, gồm thực vật, vi khuẩn, nấm có khảnăng quang hợp hoặc hóa tổng hợp. Sinh vật dị dưỡng: các loài không cókhả năng tự tổng hợp chất hữu cơ, gồmđộng vật ăn thực vật, động vật ăn thịt. Sinh vật phân giải: là các vi sinh vật dịduỡng sống hoại sinh, nấm và vi khuẩn. VỀ MẶT CHỨC NĂNG Quá trình chuyển hóa năng lượng. Chuỗi thức ăn trong hệ. Các chu trình sinh địa hóa diễn ra trong hệ. Sự phân bố theo không gian và thời gian. Các quá trình phát triển và tiến hóa của hệ. Các quá trình tự điều chỉnh. 4.3. SỰ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI Sự chuyển hóa vật chất được thựchiện bằng quan hệ dinh dưỡng dưới dạngchuỗi thức ăn và lưới thức ăn. Thế nào là chuỗi thức ăn? Thế nào là lưới thức ăn? 4.3.1. CHUỖI THỨC ĂN KHÁI NIỆM Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loàisinh vật. Mỗi loài là một “mắt xích thức ăn”,vừa là sinh vật tiêu thụ mắc xích phía trướcvừa bị sinh vật mắc xích phía sau tiêu thụ. Con mồi → Vật sử dụng 1 → Vật sử dụng 2 → Các loài sinh vật cùng sử dụng mộtdạng thức ăn được gọi là bậc dinh dưỡng. CÁC DẠNG CHUỖI THỨC ĂN DitritusChuỗithứcănchănnuôi Chuỗithứcănthẩmthấu Chuỗithứcănphếliệu Chuỗi thức ăn chăn nuôi Chuỗi thức ăn chăn nuôi khởi đầu bằngthực vật, tiếp đến là những loài thực vật, rồiđến những loài ăn thịt các cấp (1,2,3,…),cuối cùng là vi sinh vật phân giải. TV→ ĐV ăn TV → ĐV ăn thịt bậc 1 →ĐV ăn thịt bậc 2 → ĐV ăn thịt bậc 3 → …..→ vsv. Chuỗi thức ăn phế liệu (detritus) Chuỗi thức ăn khởi đầu bằng phế liệuhay mùn bã, cặn vẩn, sau đó là những loàiăn cặn vẩn, rồi đến các loài ăn thịt và cuốicùng là vi sinh vật phân giải. Phế liệu → ĐV ăn phế liệu → ĐV ănthịt bậc 1 → ĐV ăn thịt bậc 2 → ….. → vsv. Chuỗi thức ăn thẩm thấu Chuỗi thức ăn khởi đầu bằng các chấtdinh dưỡng hòa tan, sau đó là những loài cókhả năng thẩm thấu các dinh dưỡng, rồiđến các loài ăn thịt và cuối cùng là vi sinhvật phân giải. Chất dinh dưỡng → ĐV thẩm thấu → ĐVăn thịt bậc 1 → ĐV ăn thịt bậc 2 → ….. →vsv.4.3.2. LƯỚI THỨC ĂN Tổ hợp các chuỗi thức ăn tạo thành lưới thức ăn, trong đó có một số loài sử dụng nhiều dạng thức ăn hoặc cung cấp thức ăn cho nhiều loài trở thành điểm nối các chuỗi thức ăn với nhau. CÂU HỎI ÔN TẬP Thế nào là hệ sinh thái? Các thành phần cấu trúc hệ sinh thái? Nội dung nghiên cứu hệ sinh thái khác với sinh thái học cá thể, quần thể, quần xã như thế nào? Phân loại chuỗi thức ăn. Ý nghĩa sinh học của chuỗi thức ăn? Thế nào là một lưới thức ăn? Ý nghĩa sinh học của lưới thức ăn? TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Trần Kiên (chủ biên) – Mai Sỹ Tuấn. 2007. Giáo trình sinh thái học và môi trường.NXBĐạihọcSưPhạm.2. Vũ Trung Tạng. 2003. Bài tập sinh tháihọc.NXBGiáodục.3. Vũ Trung Tạng. 2007. Sinh thái học hệsinhthái.Nhàxuấtbảngiáodục.