Bài giảng Khái quát lịch sử hình thành, phát triển của triết học Mác – Lê nin

Bài giảng Khái quát lịch sử hình thành, phát triển của triết học Mác – Lê nin với mục đích nhằm giúp hiểu rõ bối cảnh lịch sử của sự ra đời và phát triển triết học Mác – Lênin, hình thành thái độ và kỹ năng đúng đắn trong học tập, nghiên cứu và vận dụng triết học Mác – Lênin. Mời các bạn cùng tham khảo nắm bắt thông tin vấn đề. 

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Khái quát lịch sử hình thành, phát triển của triết học Mác – Lê nin KHÁI QUÁT LỊCH SỬ HÌNH  THÀNH, PHÁT TRIỂN CỦA TRIẾT  HỌC MÁC – LÊ NIN                                                            TS. TRẦN VIẾT QUÂN A. MỘT VÀI VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý 1. Mục đích, yêu cầu ­ Hiểu rõ bối cảnh lịch sử của sự ra đời và phát triển  triết học Mác – Lênin.  + Điều kiện kinh tế ­ xã hội.  + Tiền đề về khoa học, lý luận. ­ Nắm được thực chất, ý nghĩa cuộc cách mạng trong  triết học do Mác ­ Ăngghen thực hiện. ­  Hình  thành  thái  độ  và  kỹ  năng  đúng  đắn  trong  học  tập, nghiên cứu và vận dụng triết học Mác – Lênin. 2. Tài liệu tham khảo ­ Tập bài giảng Cao cấp lý luận chính trị  ­ Giáo trình triết học Mác – Lênin (Hội đồng TƯ chỉ  đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn Mác ­  Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh) ­ Hỏi đáp triết học (viện Triết, HVCT­HCQGHCM) ­  Lịch  sử  triết  học  (GS.TS.  Nguyễn  Hữu  Vui,  NXB  CTQG Hà Nội 1998) ­ Các văn kiện của Đảng và nhà nước về một số nội  dung liên quan  B. NỘI DUNG 1.Hoàn cảnh ra đời triết học Mác  1.1. Những điều kiện, tiền đề khách quan 1.1.1. Điều kiện kinh tế ­ xã hội Triết học Mác ra đời giữa TK19 trong bối cảnh: ­ Cuộc cách mạng công nghiệp đã thúc đẩy  CNTB  ở Anh,  Pháp, Đức phát triển mạnh mẽ lên trình độ mới.  ­ Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản với giai cấp vô sản ngày  càng gay gắt. Biểu hiện là phong trào đấu tranh của giai cấp  công nhân ngày càng lan rộng (cuộc khởi nghĩa của thợ dệt ở  Lyon  (Pháp  –  1831),  phong  trào  Hiến  chương  (Anh:1830  ­1840) khởi nghĩa của thợ dệt Xilêdi (Đức); trong khi GCTS  bắt đầu bộc lộ tính bảo thủ, phản động thì GCVS ngày càng  trở thành một lực lượng chính trị độc lập, lớn mạnh, có tính  cách mạng cao. 1.1.2. Tiền đề về lý luận Triết  học  Mác  ra  đời  trên  cơ  sở  kế  thừa  những  thành tựu tư tưởng triết học nhân loại từ thời cổ đại  mà trực tiếp là: + Triết học biện chứng duy tâm của Heghen. + Triết học duy vật siêu hình của Phơ Bách. + Các học thuyết XHCN không tưởng của Xanh­Xi­ Mông,  Phu­ri­ê,  Ô­Oen  cũng  như  các  học  thuyết  kinh  tế  chính  trị  của  Ađam  Smith  và  Ricardo  cũng  là  tiền  đề quan trọng cho sự ra đời của CNDVLS. 1.1.3.Tiền đề khoa học tự nhiên +  Định  luật  bảo  toàn  năng  lượng  (Robert  Mayer,  người Đức, phát minh 1842–1845).  + Thuyết tế bào: Chủ yếu do Slây­Đen và Sa­Van­ Nơ (người Đức) xây dựng năm (1838–1839) + Thuyết Tiến hóa: Do Đác­Uyn (người Anh) xây dựng  vào năm 1859 Các phát minh đó đã đặt cơ sở vững chắc cho quan  điểm biện chứng về thế giới. Đồng thời, sự phát triển  của  KHTN  cũng  đòi  hỏi  phải  xây  dựng  phép  biện  chứng duy vật với tính cách là một khoa học thật sự,  giúp cho khoa học tự nhiên tiếp tục phát triển. 1.2.Vai  trò  nhân  tố  chủ  quan  của  C.  Mác  và  Ph.  Ăngghen:  C.Mác (1818­1883) và Ph.Ăngghen(1820­1895) có trí  tuệ và tinh thần nhân đạo, khoa học, cách mạng xuất  chúng,  đã  đáp  ứng  đòi  hỏi  khách  quan  của  thực  tiễn  phát triển  kinh tế ­ xã hội cũng như sự phát triển tư  tưởng lý luận và KHTN  đương thời, khái quát những  kinh  nghiệm  của  phong  trào  công  nhân  cùng  những  thành tựu của khoa học tự nhiên, kế thừa có phê phán  những  tư  tưởng  triết  học  trước  đó,  thực  hiện  bước  ngoặt  cách  mạng  trong  triết  học,  dẫn  đến  sự  ra  đời  của triết học Mác. 2. Quá trình hình thành, phát triển triết học Mác 2.1. Giai đoạn  hình thành triết học Mác 2.1.1. Giai đoạn C. Mác và Ph.Ăngghen chuyển biến từ  thế  giới  quan  duy  tâm sang  thế  giới  quan  duy  vật,  từ  lập  trường dân chủ cách mạng sang lập trường cộng sản chủ  nghĩa. * Đối với C. Mác ­Từ  đầu  1842  đến  tháng  3/1843  Mác  làm  việc  ở  báo  Sông Ranh, Mác đã viết nhiều bài báo tranh luận về những  vụ “ăn cắp gỗ”. Mác đã vạch trần bản chất vụ lợi của giai  cấp  thống  trị,  thể  hiện  sự  thông  cảm  với  cảnh  khổ  của  của nông dân. ­Từ  1843  đến  4/1844.  Mác  viết  “Góp  phần  phê  phán  triết học pháp quyền của Heghen; Góp phần phê phán triết  học pháp quyền của Heghen ­ Lời nói đầu (Mác ­ 1844) .  Ở  tác  phẩm  này  thể  hiện  rõ  sự  chuyển  biên  từ  thế  giới  quan duy tâm sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân  chủ cách mạng sang lập trường cộng sản chủ nghĩa. * Đối với  Ph. Ăngghen. ­Trong hai năm 1841­1842 cơ bản Ph. Ăngghen vẫn  đứng trên lập trường thế giới quan duy tâm, nhưng đã  thấy  được  mâu  thuẫn  giữa  giữa  tinh  thần  cách  mạng  trong phương pháp với sự bảo thủ, khép kín trong hệ  thống trong triết học Hêghen , đồng thời thấy tính triệt  để  trong  triết  học  của  L.Phoiơbắc.  Mùa  thu  1842  Ph.Ăngghen chuyển sang Mansetxtơ. * Đối với  Ph. Ăngghen. ­Bắt đầu từ cuối 1843. Ph.Ăngghen viết “Tình  cảnh nước Anh”; “Lược khảo khoa kinh tế­chính  trị”. Trong các tác p ...