Bài giảng Khoa học môi trường - ĐH Khoa học Huế

Bài giảng Khoa học môi trường nhằm nnghiên cứu các tác động qua lại giữa các thành phần vật lý, hóa học, sinh học của môi trường; tập trung vào sự ô nhiễm và suy thoái môi trường liên quan đến các hoạt động của con người; và tác động của sự phát triển địa phương, toàn cầu lên sự đa dạng sinh học và tính bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Khoa học môi trường - ĐH Khoa học Huế TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ Khoa Môi trường BÀI GIẢNGKHOA HỌC MÔI TRƢỜNG Huế, 2009 CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU1.1 Khái niệ m về môi trường1.1.1. Môi trường Có thể hiểu môi trường theo nghĩa rộng hay hẹp : - theo nghĩa rông – môi trường la tât ca nhưng gi bao quanh va co anh hương đên môt vât ̣ ̀ ́ ̉ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̣ thê hay sư kiên. ̉ ̣ ̣ - theo nghĩ a găn vơi con ngươi và sinh vật (áp dụng trong giáo trình này ), tham khao ́ ́ ̀ ̉ đinh nghia : “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo, bao quanh con ̣ ̃ người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật” (Luật BVMT Việt Nam 2005). Một số thuật ngữ liên quan: Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp;phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đối với môi trường, ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ônhiễm, suy thoái, phục hồi và cải thiện môi trường; khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tàinguyên thiên nhiên; bảo vệ đa dạng sinh học. Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp vớitiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật. Suy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng và số lượng của thành phần môitrường, gây ảnh hưởng xấu đối với con người và sinh vật. Sự cố môi trường là tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động của con ngườihoặc biến đổi thất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến đổi môi trườngnghiêm trọng.1.1.2. Các thành phần của môi trường tự nhiên  Thạch quyển (lithosphere) hay còn gọi là địa quyển hay môi trường đất  Sinh quyển (biosphere) còn gọi là môi trường sinh học.  Khí quyển (atmosphere) hay môi trường không khí  Thủy quyển (hydrosphere) hay môi trường nước (Một số tài liệu còn phân chia thêm trí quyển – noosphere)1.1.3. Các chức năng cơ bản của môi trường Với sinh vật nói chung và con người nói riêng, môi trường có các chức năng:  là không gian sinh sống cho con người và sinh vật;  là nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người;  là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong cuộc sống và sản xuất;  làm giảm nhẹ các tác động có hại của thiên nhiên tới con người và sinh vật;  lưu trữ và cung cấp các thông tin cho con người.1.2. Đối tượng và nhiệm vụ của Khoa học môi trường. Khoa học môi trường xuất hiện cách đây vài thập niên như là một khoa học liên ngànhmới. “Khoa học môi trường là ngành khoa học nghiên cứu các tác động qua lại giữa cácthành phần vật lý, hóa học, sinh học của môi trường; tập trung vào sự ô nhiễm và suy thoáimôi trường liên quan đến các hoạt động của con người; và tác động của sự phát triển địa Khoa Môi trường 1 Bài giảng Khoa học Môi trường – 2009phương, toàn cầu lên sự đa dạng sinh học và tính bền vững”(http://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_science). Nhiệm vụ của Khoa học môi trường là tìm ra các biện pháp giải quyết các vấn đề về môitrường, cụ thể:  Nghiên cứu các đặc điểm của các thành phần môi trường có ảnh hưởng hoặc chịu ảnh hưởng bởi con người. Ở đây Khoa học môi trường tập trung nghiên cứu mối quan hệ và tác động qua lại giữa con người với các thành phần của môi trường sống.  Nghiên cứu kỹ thuật và công nghệ môi trường: nguyên nhân và giải pháp kiểm soát ô nhiễm môi trường, các công nghệ xử lý nước thải, khí thải, rác thải,,..  Nghiên cứu tổng hợp các biện pháp quản lý kinh tế, luật pháp, xã hội nhằm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trên Trái đất, ở từng quốc gia, vùng lãnh thổ, ngành công nghiệp,..  Nghiên cứu về các phương pháp mô hình hóa, phân tích hóa học, vật lý, sinh học phục vụ cho 3 nội dung nói trên.1.3. Mối quan hệ của Khoa học môi trường với các ngành khoa học khác  Khoa học môi trường la môt khoa học liên nganh ̀ ̣ ̀ (interdiscipline science ), sư dung ̉ ̣ kiên thưc cơ sơ , phương phap , công cu nghiên cưu tư cac ngành khoa học khac . ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ́ ́  Khoa học môi trường liên hê chăt che vơi nhiêu nganh khoa học như ̣ ̣ ̃ ́ ̀ ̀ ...