Bài giảng Lịch sử các học thuyết kinh tế: Chương 10

Bài giảng Lịch sử các học thuyết kinh tế: Chương 10 trình bày các lý thuyết hiện đại về phát triển kinh tế ở các nước đang phát triển như khái quát đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển, lý thuyết hiện đại về phát triển kinh tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lịch sử các học thuyết kinh tế: Chương 10 CHƯƠNG 10CÁC LÝ THUYẾT HIỆN ĐẠI VỀ PHÁT TRIỂNKINH TẾ Ở CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển1.1Khái quát về các nước đang phát triển Các nước đang phát triển là hầu hết các nước nghèo ở Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ Latinh. Căn cứ chủ yếu vào thu nhập quốc dân bình quân đầu người để phân biệt giữa các nước nghèo với các nước giàu. Các nhà kinh tế học còn gọi các nước nghèo là các nước Nam, các nước giàu là các nước Bắc. 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Từ cuối thập kỷ 50 của thế kỷ XX, “Thế giới thứ ba” là cách gọi đối với các nước đang phát triển với hàm ý đề cập đến các nước không thuộc phe xã hội chủ nghĩa cũng như tư bản chủ nghĩa. Đa số quốc gia trong Thế giới thứ ba (77 nước) tập hợp trong diễn đàn chung gọi là Phong trào không liên kết nhằm phối hợp đấu tranh chống lại chủ nghĩa thực dân, giành chủ quyền kinh tế, chính trị. 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Ngày nay, do cục diện chính trị của thế giới đã có nhiều thay đổi quan trọng nên việc gọi tên “Thế giới thứ ba” không phản ánh được thực chất diện mạo thế giới hôm nay. Ngoài ra, một tên gọi khác là các nước phát triển và các nước đang phát triển. Trong phạm vi trình bày ở đây, thuật ngữ các nước đang phát triển bao gồm cả các nước đang phát triển và kém phát triển 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Việc phân loại các nước đang phát triển dựa trên những căn cứ chủ yếu sau đây: - Một là, thu nhập quốc dân tính theo đầu người. + Năm 1986 Ngân hàng Thế giới (WB) đã dựa vào mức thu nhập quốc dân theo đầu người để phân loại các nước đang phát triển thành 3 nhóm: Nước thu nhập thấp (< 450USD); Nước có thu nhập trung bình (từ 450 USD đến 6.000 USD). 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển+ Nước có thu nhập cao (> 6.000 USD).+ Từ đầu những năm 1990, WB đã thay đổi tiêuchí phân loại các nước dựa trên bình quân GNPnhư sau: Nước có thu nhập thấp (từ 750 USDtrở xuống); Nước có thu nhập trung bình đượcphân thành hai cấp độ là thu nhập trung bìnhthấp (từ 786 USD đến 3.115 USD) và thu nhậptrung bình cao (từ 3.116 USD đến 9.635 USD);Nước có thu nhập cao (từ 9.636 USD trở lên). 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển+ Cũng căn cứ vào chỉ số thu nhập quốc dânđầu người, OECD lại phân chia các nước đangphát triển thành 5 nhóm: Những nước thu nhậpquá thấp (dưới 200USD/ người); thu nhập thấp(dưới 400 USD/người); thu nhập trung bình (từ400 USD/người trở lên); thu nhập cao (các nướcNIC) (Newly Industrializing Countries-Các nướcmới công nghiệp hóa) và những nước có thunhập rất cao (các nước thuộc nhóm xuất khẩudầu mỏ).1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển- Hai là, dựa vào việc kết hợp một số chỉ tiêu kinh tế cơ bản như tổng sản phẩm nội địa, thu nhập bình quân tính trên đầu người; tỷ lệ giữa tiêu dùng và tích lũy hay còn gọi là m ức đ ộ thỏa mãn các nhu cầu mà xã hội coi là cơ bản; cơ cấu của nền kinh tế. Một nước đang phát triển là một nước mới ở giai đoạn đầu công nghiệp hóa, đại bộ phận dân cư sống nhờ bằng nghề nông và chưa đạt được những nhu cầu được coi là cơ bản. 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển 1.2 Các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Mức sống thấp:- Mức sống của đa số dân chúng ở các nước đang phát triển đều rất thấp. Điều này thể hiện cả về lượng lẫn về chất như thu nhập thấp, thiếu nhà ở, sức khỏe kém, không được hoặc ít được học hành, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cao, tuổi thọ và thâm niên lao động không cao. 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Thu nhập quốc dân tính theo đầu người thấp: Khoảng 83% tổng thu nhập của thế giới được tạo ra trong những khu vực kinh tế phát triển, nơi có chưa được ¼ dân số thế giới. Trong khi đó, trên ¾ dân số thế giới thuộc các nước đang phát triển chỉ sản xuất ra được 17% sản lượng của toàn thế giới. Thu nhập bình quân đầu người tổng cộng của các nước đang phát triển tính trung bình chỉ bằng 1/16 thu nhập bình quân đầu người của các nước giàu. 1.Khái quát và các đặc điểm cơ bản của các nước đang phát triển Khoảng cách thu nhập quốc dân bình quân đ ầu người giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển ngày càng tăng: Trong giai đoạn 1960-1987 thì tốc độ tăng GNP trung bình của 31 nước nghèo nhất mà Liên hợp quốc liệt vào hàng “kém phát triển nhất” là 3,6% những nước “đang phát ...