Bài giảng Lịch sử hành chính Nhà nước Việt Nam: Chương 3 - Hành chính nhà nước thời nhà Trần - ThS. Nguyễn Xuân Tiến

Bài giảng Lịch sử hành chính Nhà nước Việt Nam: Chương 3 - Hành chính nhà nước thời nhà Trần giới thiệu tới các bạn về việc cai trị; tổ chức hành chính địa phương và trung ương; các đơn vị hành chính; luật pháp; kinh tế; thi cử;... thời nhà Trần.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lịch sử hành chính Nhà nước Việt Nam: Chương 3 - Hành chính nhà nước thời nhà Trần - ThS. Nguyễn Xuân Tiến Phần thứ hai HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC THỜI KỲ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN QUỐC GIA PHONG KIẾN HÀNH CHÍNH NƯỚC TA TỪ THẾ KỶ XI ĐẾN THẾ KỶ XV II.2. Hành chính Nhà nước thời nhà Trần (1225-1400) 175 NĂM • Nhà Trần là triều đại phong kiến trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi vua Thái Tông lên ngôi năm 1225 sau khi giành được quyền lực từ tay nhà Lý và chấm dứt khi vua Thiếu Đế, khi đó mới có 5 tuổi bị ép thoái vị vào năm 1400 để nhường ngôi cho ông ngoại là Hồ Quý Ly tức Lê Quý Ly – tổng cộng là 175 năm, với 12 đời Vua, quốc hiệu là Đại Việt, kinh đô là Thăng Long. Hành chính nhà nước thời Trần (1225-1400) CN Từ năm 1225 Đến năm 1400 NHÀ TRẦN NHÀ TRẦN Kinhđô đô Thăng Thăng Kinh Quốc hiệu Quốc hiệu ĐẠI ĐẠI VIỆT VIỆT Long Long •• Thời Thời đại đại nhà nhà Trần Trần cócó nhiều nhiều biến động biến động lịch lịch sử sử lớn lớn lao, lao, trong trong 30 năm 30 năm đánh đánh tan tan 33 lần lần giặc giặc Nguyên xâm Nguyên xâm lược lược nước nước ta. ta. Đền nhà Trần (Nam Định) Đền thờ các Vua Trần Trần Hưng Đạo (1226-1300) Cách phân chia và sắp xếp các đơn vị hành chính ở Trung ương và địa phương Hành chính • Đời nhà Trần, chia ra làm 12 lộ, Nhâm Dần, Thiên Ứng Chính Bình năm thứ 11 - 1242: Mùa xuân, tháng 2, chia nước làm 12 lộ. Đặt chức An phủ, Trấn phủ, có 2 viên chánh, phó để cai trị. Các xã, sách thì đặt chức đại tư xã, tiểu tư xã. Từ ngũ phẩm trở lên là đại tư xã, từ lục phẩm trở xuống là tiểu tư xã. Có người làm kiêm cả 2-4 xã, cùng xã chính, xã sử, xã giám gọi là xã quan. • Năm nhâm dần (1242) Thái Tông chia nước Nam ra làm 12 lộ. Mỗi lộ đặt quan cai trị là An phủ sứ, chánh-phó 2 viên. Dưới An phủ sứ có quan Đại tư xã và Tiểu tư xã. Từ ngũ phẩm trở lên thì làm Đại tư xã, lục phẩm trở xuống thì làm Tiểu tư xã, mỗi viên cai trị, hoặc hai xã, hoặc ba bốn xã. Mỗi xã lại có một viên xã quan là Chánh sử giám. Lộ nào cũng có quyển dân tịch riêng của lộ ấy. Cách thức Cách thức tổ tổ chức chức và và vận hành vận hành của của bộ bộ máy máy cai trị cai trị • Cứ theo phép nhà Lý thì làng nào có bao nhiêu người đi làm quan văn, quan võ, thơ-lại, quân lính, hoàng nam, lung lão, tàn tật, và những người đến ở ngụ cư, hay là những người phiêu lạc đến trong làng, thì xã quan phải khai vào cả quyển sổ gọi là trường tịch. Việc Cai Trị • Ai có quan-tước mà có con được thừa ấm thì con lại được vào làm quan, còn những người giàu có, mà không có quan-tước thì đời đời cứ phải đi lính. • Thái Tông lên làm vua phải theo phép ấy, cho nên đến năm Mậu-Tí (1228) lại sai quan vào Thanh Hóa làm lại trường tịch theo như lệ ngày trước. Tổ chức hành chính địa phương thời  Trần Triều đình TW ĐẠI VIỆT Trấn Phủ Lộ Huyện Châu Huyệ Châu n Hươn Xã g Xã ĐẠI VIỆT Triều đình TW LỘ Phủ Trấn (An Phủ Sứ) (Tri Phủ) Trấn phủ HUYỆN HUYỆN CHÂU (Huyện lệnh) (Huyện lệnh) (Tri Châu) Hương Hương Hương Hương trưởng Hương trưởng Hương trưởng Xã Xã Xã xã quan xã quan xã quan Các đơn vị Hành chính • Sách Cương mục chính biên có ghi lại 12 lộ như sau: Thiên Trường, Long Hưng, Quốc Oai, Bắc Giang, Hải Đông, Trường Yên, Kiến Xương, Hồng Khoái, Thanh Hoá, Hoàng Giang, Diễn Châu. Hành chính • Mỗi Lộ đều có quyền dân tịch để kiểm soát dân số trong Lộ. Dân chúng trong nước được chia ra làm 3 hạng: hạng tiểu hoàng nam (từ 18 tuổi đến 20 tuổi), hạng đại hoàng nam (từ 20 tuổi đến 60 tuổi) và hạng lão (trên 60 tuổi). Hành chính • Lúc đầu chỉ có những người trong hoàng tộc mới được giữ các chức quan nhưng từ đời vua Anh Tông, ...