Bài giảng Lý thuyết tài chính – tiền tệ: Phần 2

Bài giảng Lý thuyết tài chính – tiền tệ nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức, những khái niệm và những nội dung chủ yếu về Tài chính, Tiền tệ, Tín dụng và Ngân hàng. Nó có tác dụng làm cơ sở bổ trợ cho việc nghiên cứu các môn kinh tế ngành. Tập bài giảng Lý thuyết tài chính – tiền tệ được thiết kế thành 9 chương, Sau đây là phần 2 của bài giảng trình bày nội dung kiến thức trong 5 chương tiếp theo: chương 5 thị trường tài chính, chương 6 một số vấn đề cơ bản về lãi suất, chương 7 ngân hàng thương mại, chương 8 ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ quốc gia, chương 9 lạm phát tiền tệ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lý thuyết tài chính – tiền tệ: Phần 2 Chương 5 THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH Mục tiêu của chương này nhằm trang bị cho sinh viên những kiến thức về: - Chức năng và chủ thể của thị trường tài chính. - Cấu trúc của thị trường tài chính. - Các công cụ trên thị thường tài chính. - Các công cụ trên thị trường tài chính Việt Nam. 5.1. CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH a. Chức năng của thị trường tài chính Thị trường tài chính là bộ phận quan trọng bậc nhất, chi phối toàn bộ hoạt động của nền kinh tế hàng hóa. Thị trường tài chính phát triển góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia. Tài chính gián tiếp Các trung gian tài chính Người cho vay Người đi vay (Người tiết kiệm) (Người sử dụng) 1. Hộ gia đình 1. Các hãng kinh 2. Các hãng kinh doanh Các thị trường doanh 2. Chính phủ tài chính 3. Chính phủ 3. Hộ gia đình 4. Nước ngoài 4. Nước ngoài Tài chính trực tiếp Thị trường tài chính đóng vai trò nòng cốt trong quá trình luân chuyển vốn từ nhà đầu tư đến nhà sản xuất. Dòng vốn từ người cho vay - người tiết kiệm tới người vay - người chi tiêu qua hai con đường. + Tài chính trực tiếp Người đi vay, vay vốn trực tiếp từ người cho vay bằng cách bán chứng khoán (còn gọi là công cụ tài chính – financial instruments). Chứng khoán là những trái quyền (quyền được hưởng) đối với thu nhập hoặc tài sản tương lai của người vay. Chứng khoán là tài sản có đối với người mua chúng, chúng lại là những tài sản nợ (một IOU hoặc nợ) đối với người hay hãng phát hành. 46 + Tài chính gián tiếp Vốn được chuyển từ người cho vay tới người cho vay thông qua trung gian tài chính. Trung gian tài chính đứng giữa cho vay - người tiết kiệm và người vay - người sử dụng và giúp chuyển vốn từ người này sang người kia. Trung gian tài chính thực hiện điều này bằng cách vay vốn của người cho vay - người tiết kiệm, sau đó cho người vay vay vốn. Ví dụ một ngân hàng có thể nhận được vốn bằng cách phát hành một tài sản nợ cho công chúng ở dưới dạng tiền gửi tiết kiệm và sau đó dùng vốn này để cho vay hoặc mua trái khoán trên thị trường tài chính. Kết quả cuối cùng là vốn được chuyển từ công chúng (người cho vay - người tiết kiệm) tới công ty (người vay - người sử dụng) với sự giúp đỡ của trung gian tài chính (ngân hàng). Thông thường thị trường tài chính phát triển hệ thống các trung gian tài chính đa dạng làm nhân tố thúc đẩy quá trình luân chuyển vốn và cung cấp các công cụ tài chính đa dạng cho người đầu tư và sử dụng vốn. Trung gian tài chính chuyển vốn từ người cho vay - người tiết kiệm sang người vay - người sử dụng và họ kiếm lời bằng cách đưa ra mức lãi suất cao hơn mức lãi suất mà họ phải trả cho người gửi tiền. Như vậy, trung gian tài chính có thể làm lợi cho những người gửi tiết kiệm và nó cũng tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người vay có được các khoản tiền để đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Hay nói cách khác, không có trung gian tài chính, thị trường tài chính không thể có được lợi ích trọn vẹn. Việc dẫn vốn từ người tiết kiệm đến người đầu tư, kinh doanh thông qua thị trường tài chính giữ một vị trí vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế, vì người có khoản tiền tiết kiệm thường không phải là người sẵn sàng có cơ hội đầu tư sinh lời, việc dẫn vốn qua thị trường tài chính giúp cho họ có điều kiện sử dụng tiền tiết kiệm để đầu tư kiếm lời. Ngược lại, có nhiều người có cơ hội sản xuất kinh doanh, nhưng không đủ vốn, thông qua thị trường tài chính họ có thể vay mượn vốn để đầu tư. Thị trường tài chính còn giúp cho dân chúng vay mượn để đáp ứng nhu cầu chi tiêu như mua nhà ở, ôtô,... và như vậy nó cũng giúp cho người sản xuất tiêu thụ được hàng hóa. Như vậy, thị trường tài chính giúp cho việc chuyển vốn từ những người không có cơ hội đầu tư để sinh lợi tới những người có cơi hội đầu tư, qua đó, thị trường tài chính giúp nâng cao năng suất và hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế. Nó cũng trực tiếp cải thiện mức sống của người tiêu dùng bằng cách giúp họ thỏa mãn nhu cầu mua sắm trước khi tích lũy đủ tiền. b. Vai trò của thị trường tài chính - Thị trường tài chính thúc đẩy việc tích lũy và tập trung tiền vốn để đáp ứng nhu cầu vốn xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế. Nếu không có thị trường tài chính thì việc huy động vốn để xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng của Chính phủ và chính quyền địa phương sẽ bị hạn chế do ngân sách của chính phủ thường eo hẹp, không đủ đáp ứng nhu cầu xây dựng và chi tiêu. Thêm vào đó, sức sản xuất xã hội ngày càng phát triển và quy mô sản xuất ngày càng mở rộng nhu cầu tiền vốn của bản thân hay qua con đường vay ngân hàng truyền thống thì không thể đáp ứng được về mặt thời gian và số lưọng. Vì vậy, nếu thị trường tài chính phát triển thì thông qua đó các đơn vị sản xuất và các địa phương có thể phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu huy động nhanh chóng khối lượng vốn lớn đáp ứng nhu cầu. - Thị trường tài chính giúp cho việc sử dụng vốn có hiệu quả. Việc sử dụng vốn có hiệu quả không chỉ quan trọng đối với người có tiền đầu tư mà cả đối với người vay tiền để đầu tư. Người có tiền tiết kiệm, tiền nhàn rỗi nhận thức rõ giá trị thời gian của đồng tiền mà họ đang nắm giữ. Đồng tiền sẽ không sinh lợi nếu để trong két sắt hoặc gối đầu giườ ...