Bài giảng Mạch máu - Bs. Trần Kim Thương

Bài giảng mạch máu do bác sĩ Trần Kim Thương biên soạn gồm 5 phần trình bày về cấu tạo chung của động mạch và tĩnh mạch, động mạch và tiểu động mạch,tĩnh mạch và tiểu tĩnh mạch, vấn đề nối động mạch - tĩnh mạch và cuối cùng là những kiến thức về mao mạch. Mục tiêu của bài giảng là giúp người đọc phân biệt được cấu tạo của động mạch, tĩnh mạch và nối động tĩnh mạch. Phân loại được động mạch, tĩnh mạch và mao mạch, phân biệt được mao mạch và tĩnh mạch bạch huyết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Mạch máu - Bs. Trần Kim Thương MẠCH MÁU BS. Trần Kim Thương MỤC TIÊU BÀI GIẢNG: 1. Phân biệt được cấu tạo của động mạch, tĩnh mạch và nối động tĩnh mạch. 2. Phân loại được động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. 3. Phân biệt được mao mạch và tĩnh mạch bạch huyết. 1. CẤU TẠO CHUNG CỦA ĐỘNG MẠCH VÀ TĨNH MẠCH Thành gồm 03 lớp: + Áo trong: BM và dưới BM + Áo giữa: Cơ trơn + Áo ngoài: Mô liên kết Sơ đồ cấu tạo mạch máu Sơ đồ cấu tạo thành của động mạch (trái) và tĩnh mạch (phải) 2. ĐỘNG MẠCH VÀ TIỂU ĐỘNG MẠCH:  Áo trong:(Tunica intima) + Nội mô ở trong cùng, + Lớp dưới nội mô + Màng ngăn chun trong. - Màng ngăn chun trong là một lá chun gần như liên tục, nằm giữa lớp dưới nội mô và áo giữa. - ĐM nhỏ màng ngăn chun trong rất mỏng và rất khó nhận thấy. Áo giữa: (Tunica media) + Rất dày: cơ trơn, tế bào liên kết, sợi tạo keo và nhiều lá chun. + Động mạch càng lớn thì số lượng lá chun càng nhiều. + Màng ngăn chun ngoài. Áo ngoài: (Tunica adventitia) + Mô liên kết khá dày: nhiều sợi keo, sợi chun, tế bào sợi. + Chứa nhiều mạch của mạch (vasa vasorum) và một ít mạch bạch huyết , thần kinh của mạch. Sơ đồ cấu tạo động mạch cơ (trái) và động mạch chun (phải) Phân loại  1. Động mạch chun  .2. Động mạch cơ  .3. Tiểu động mạch a. Động mạch chun: + Lớn, gần tim: ĐM chủ, thân ĐM cánh tay đầu, ĐM dưới đòn, ĐM cảnh, ĐM phổi. + Đặc điểm cấu tạo như sau: - Áo trong: dày, tế bào nội mô lớn - Áo giữa: nhiều lá chun để chịu áp lực cao và tốc độ lớn của máu. - Áo ngoài: mỏng, có nhiều mạch và thần kinh của mạch, b. Động mạch cơ: + Trung bình và nhỏ: ĐM thân, các chi và nội tạng + Đặc điểm: - Áo trong: tương đối mỏng, TB nội mô có kích thước < ĐM chun. - Áo giữa: dày và có nhiều sợi cơ trơn sắp xếp sát nhau. Sợi chun và sợi keo ở đây có tỉ lệ thấp hơn so với ĐM chun. - Áo ngoài: khá dày, nhiều MLK c. Tiểu động mạch: + Nhỏ, có đường kính ≤100 micron, + Áo trong: không có lớp dưới nội mô. tiểu ĐM lớn vẫn còn màng ngăn chun ngoài khá rõ. Ở các tiểu ĐM nhỏ, chỉ có một lớp tế bào nội mô. + Áo giữa: Chỉ còn một hai lớp tế bào cơ trơn, + Áo ngoài: có chiều dày như áo giữa. + Tiểu động mạch nhỏ (≤ 35 micron) không còn màng ngăn chun trong và màng ngăn chun ngoài. Áo ngoài rất mỏng, gôm một ít sợi keo mà thôi. Thành của ĐM chun (trái) và ĐM cơ (phải) Tiểu động mạch 3. TĨNH MẠCH VÀ TIỂU TĨNH MẠCH: Đặc điểm cấu tạo khác với ĐM như sau: - Thành mỏng, lòng rộng hơn so với ĐM cùng cỡ. - Thành nhiều mô liên kết và ít cơ trơn - Các lá chun ít phát triển và màng ngăn chun trong hoàn toàn không có hoặc không rõ ràng. - Áo ngoài khá dày, nhiều thành phần xơ, mạch của mạch phát triển hơn. - Ở nhiều tĩnh mạch có van: ngăn không cho máu chảy ngược lại do trọng lực. Tiểu động mạch (ở trên) tĩnh mạch (ở dưới) Phân loại động mạch: Có 3 loại : + Động mạch chun, + Động mạch cơ, + Tiểu động mạch. Phân loại tĩnh mạch: a. Tĩnh mạch xơ: + Không có hoặc có rất ít cơ. + Các tĩnh mạch ở màng cứng, màng mềm (màng não), tĩnh mạch võng mạc mắt, tĩnh mạch xương, lách, nhau. b. Tĩnh mạch cơ: + Áo giữa có cơ nằm xen trong mô liên kết. + Áo ngoài dày và có nhiều mạch của mạch. + TM lớn như TM chủ cơ trơn có cả ở áo ngoài + TM trung bình và nhỏ chạy song song với các động mạch cơ mức độ phát triển cơ khác nhau. c. Tiểu tĩnh mạch: + TM nhỏ sau mao mạch, có kích thước từ 8-30 micron, gần giống với mao mạch nhưng có nhiều chu bào, sợi collagen hơn. + Tiểu TM đường kính 50-100 micron có một vài lớp TB cơ trơn ở áo giữa, áo ngoài cũng phân biệt được. 4. NỐI ĐỘNG - TĨNH MẠCH: + Là những đoạn mạch ngắn nối giữa ĐM và TM, mang máu động mạch đổ thẳng vào tĩnh mạch, không qua lưới mao mạch. + Có thể phân nhánh hoặc tạo thành cuộn. + Thành có cơ trơn phong phú, nhất là ở phần ĐM. ...