Bài giảng Nguồn nhân lực: Chương 5 - Tổ chức tiền lương và bảo hiểm xã hội trong nền kinh tế quốc dân

Bài giảng Nguồn nhân lực: Chương 5 - Tổ chức tiền lương và bảo hiểm xã hội trong nền kinh tế quốc dân được biên soạn nhằm trang bị cho các bạn những kiến thức về tiền lương, tiền công (khái niệm, vai trò và các nguyên tắc tổ chức tiền lương (tiền công) trong nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, các chế độ tiền lương trong nền kinh tế quốc dân nước ta); bảo hiểm xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Nguồn nhân lực: Chương 5 - Tổ chức tiền lương và bảo hiểm xã hội trong nền kinh tế quốc dân CHƯƠNG V TỔ CHỨC TIỀN LƯƠNG VÀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN A. TIỀN LƯƠNG, TIỀN CÔNG I. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ CÁC NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC TIỀN LƯƠNG (TIỀN CÔNG) TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG XHCN II. CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN LƯƠNG TRONG NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN NƯỚC TA B. BẢO HIỂM XÃ HỘI • CHẾ ĐỘ BẢO HIỂM XÃ HỘI (BHXH) • NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI. I. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ CÁC NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC TIỀN LƯƠNG (TIỀN CÔNG) TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG XHCN 1. Tiền lương, tiền công 2. Chức năng của tiền lương trong phát triển kinh tế – xã hội 3. Yêu cầu và nguyên tắc cơ bản của tổ chức tiền lương 1. Tiền lương, tiền công 1.1. Một số khái niệm Trong nền kinh tế tập trung bao cấp: tiền lương được quan niệm là một phần của thu nhập quốc dân được biểu hiện bằng tiền, được phân chia cho người lao động một cách có kế hoạch, trên cơ sở quy luật phân phối theo lao động. 1. Tiền lương, tiền công Theo ILO: • Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động theo 1 số lượng nhất định không căn cứ vào số giờ làm việc thực tế, thường được trả theo tháng hoặc nửa tháng. • Tiền công là khỏan tiền trả công lao động theo hợp đồng lao động, được tính dựa trên số lượng sản phẩm làm ra hoặc số giờ làm việc thực tế. 1. Tiền lương, tiền công • Tiền công theo nghĩa rộng là mọi khoản bù đắp mà doanh nghiệp trả cho người lao động. Nó bao gồm: tiền lương, tiền thưởng và các hình thức trả tiền khác. 1. Tiền lương, tiền công • Khái niệm tiền lương thống nhất hiện nay: là giá cả của sức lao động, được hình thành trên cơ sở thỏa thuận giữa người lao động với người sử dụng lao động thông qua hợp đồng lao động (bằng văn bản hay bằng miệng), phù hợp với quan hệ cung cầu sức lao động trên thị trường lao động và phù hợp với các quy định tiền lương của pháp luật lao động. • Tiền công là số tiền người thuê lao động trả cho người lao động để thực hiện một khối lượng công việc, hoặc trả cho một thời gian làm việc ( thường là theo giờ) trong những hợp đồng thỏa thuận thuê nhân công, phù hợp với quy định của pháp luật lao động và pháp luật dân sự về thuê mướn lao động. 1. Tiền lương, tiền công • Tiền lương danh nghĩa: là số lượng tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động, phù hợp với số lượng và chất lượng lao động mà họ đã đóng góp. • Tiền lương thực tế: là số lượng tư liệu sinh hoạt và dịch vụ mà người lao động trao đổi được bằng tiền lương danh nghĩa của mình sau khi đóng các khoản thuế, các khoản đóng góp, khoản nộp theo quy định. → chỉ có tiền lương thực tế mới phản ánh chính xác mức sống thực của người lao động trong các thời điểm • Tiền lương thực tế tỷ lệ nghịch chỉ số giá cả và tỷ lệ thuận với chỉ số tiền lương danh nghĩa. • Đây là mối quan hệ rất phức tạp do sự phụ thuộc vào giá cả, vào tiền lương và nhiều yếu tố khác. • Trong xã hội, tiền lương thực tế là mục tiêu trực tiếp của người lao động hưởng lương. Đó cũng chính là đối tượng quan tâm của Nhà nước trong các chính sách về thu nhập, tiền lương và đời sống. Tiền lương tối thiểu • Theo điều 56 Bộ Luật Lao động: “ mức lương tối thiểu được ấn định theo giá sinh hoạt, bảo đảm cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường bù đắp sức lao động giản đơn và một phần tích lũy tái sản xuất mở rộng và được dùng làm căn cứ để tính các mức lương cho các loại lao động khác”. Vai trò của tiền lương tối thiểu: • Là lưới an toàn chung cho những người làm công ăn lương trong toàn xã hội trong trường hợp có sức ép mức cung quá lớn của thị trường sức lao động. • Giảm bớt sự đói nghèo • Loại bỏ sự cạnh tranh không công bằng, chống lại xu hướng giảm chi phí các yếu tố sản xuất tới mức không thỏa đáng, trong đó có tiền lương. • Phòng ngừa sự xung đột giữa giới chủ và giới thợ, làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế vì tiền lương tối thiểu là công cụ của Nhà nước trong việc điều tiết thu nhập giữa giới chủ và người lao động. Cơ cấu của tiền lương tối thiểu • Phần để tái sản xuất sức lao động cá nhân, gồm những hao phí cho: hoạt động lao động, đào tạo tay nghề, hệ thống các chỉ tiêu về mặt sinhh học, xã hội học như: ăn, ở, mặc, đi lại, giao tiếp xã hội, học tập, hưởng thụ văn hóa. • Phần tái sản xuất sức lao động mở rộng • Phần dành cho bảo hiểm xã hội 1.2. Bản chất của tiền lương, tiền công • Trong nền kinh tế thị trường, tiền lương bị chi phối bởi quy luật giá trị và quy luật cung cầu lao động. • Mặt khác, theo Mac, giá trị sức lao động bao gồm: “giá trị tư liệu sinh hoạt cần thiết để bù đắp lại sức lao động đã hao phí trong quá trình sản xuất, giá trị của những chi phí nuôi dưỡng con người trứớc và sau tuổi có khả năng lao động, giá trị những chi phí cần thiết cho việc học hành” →Như vậy, tiền lương biến động xoay quanh giá trị sức lao động, phụ thuộc vào quan hệ cung cầu và giá cả tư liệu sinh hoạt. 1.2. Bản chất của tiền lương, tiền công Về mặt kinh tế: tiền lương là kết quả của thỏa thuận trao đổi hàng hóa sức lao động của người lao động và người sử dụng lao động. Về mặt xã hội: tiền lương là số tiền đảm bảo cho người lao động có thể mua được những tư liệu sinh hoạt cần thiết để tái sản xuất sức lao động của bản thân và dành một phần để nuôi các thành viên trong gia đình và bảo hiểm lúc hết tuổi lao động. 2. Chức năng của tiền lương trong phát triển kinh tế – xã hội. 2.1. Là thước đo giá trị sức lao động • Tiền lương là giá cả của sức lao động, là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động, • Giá trị của hàng hóa sức lao động được đo bằng lượng lao động xã hội cần thiết để tạo ra và qua mối quan hệ cung cầu về hàng hó ...