Bài giảng Nguyên lý Mác-Lênin - Chương 2: Phép biện chứng duy vật

Bài giảng cung cấp cho người học các kiến thức: Phép biện chứng duy vật. Hi vọng đây sẽ là một tài liệu hữu ích dành cho các bạn sinh viên đang theo học môn dùng làm tài liệu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Nguyên lý Mác-Lênin - Chương 2: Phép biện chứng duy vật Chương II PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT 1 2 I. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP  BIỆN CHỨNG DUY VẬT 3 1. Phép biện chứng và phép siêu hình a. Khái niệm biện chứng, phép biện chứng ­  Khái  niệm  biện  chứng  dùng  để  chỉ  những  mối  liên  hệ,  tương  tác,  chuyển  hóa  và  vận  động,  phát  triển theo quy luật của các sự vật, hiện tượng, quá  trình trong giới tự nhiên, xã hội và tư duy.   ­ Phép biện chứng là học thuyết nghiên cứu, khái  quát  biện  chứng  của  thế  giới  thành  hệ  thống  các  nguyên  lý,  quy  luật  khoa  học  nhằm  xây  dựng  hệ  thống các nguyên tắc phương pháp luận của nhận  thức và thực tiễn.  4 b.Söï ñoái laäp giöõa phöông phaùp bieän chöùng  vaø phöông phaùp sieâu hình + Phöông  phaùp  sieâu  hình chæ thaáy nhöõng söï vaät rieâng bieät, chæ thaáy söï toàn taïi cuûa nhöõng söï vaät maø khoâng thaáy söï phaùt sinh vaø tieâu vong cuûa chúng; chæ thaáy traïng thaùi tónh cuûa söï vaät maø khoâng thaáy söï vaän ñoäng cuûa chuùng. 5 +  Phương  pháp  biện  chứng  không  chỉ  thấy  những  sự  vật  cá  biệt  mà  còn  thấy  cả  mối  quan  hệ qua lại giữa chúng, không chỉ thấy sự tồn tại  của  sự  vật  mà  còn  thấy  cả  sự  sinh  thành  và  sự  tiêu  vong  của  sự  vật,  không  chỉ  thấy  trạng  thái  tĩnh  của  sự  vật  mà  còn  thấy  cả  trạng  thái  động  của nó. 6 Toùm taét +Phöông phaùp sieâu hình laø phöông phaùp xem xeùt söï vaät trong traïng thaùi bieät laäp, ngöng ñoïng vôùi moät tö duy cöùng nhaéc. + Phöông  phaùp  bieän  chöùng laø phöông phaùp xem xeùt söï vaät trong moái quan heä raøng buoäc laãn nhau vaø trong traïng thaùi vaän ñoäng, bieán ñoåi khoâng ngöøng vôùi moät tö duy meàm deûo, linh hoaït. 7 2. Các hình thức cơ bản của phép biện chứng  a. Phép biện chứng chất phác thời Cổ đại      Phép biện chứng còn ở trình độ thấp. Theo quan  điểm  biện  chứng  đó,  thế  giới  là  một  chỉnh  thể  thống  nhất,  giữa  các  bộ  phận  của  nó  có  mối  quan  hệ  qua  lại,  thâm  nhập  vào  nhau,  tác  động  và  ảnh  hưởng lẫn nhau; thế giới và các bộ phận cấu thành  nó luôn vận động, phát triển.       Tuy nhiên, phép biện chứng cổ đại chưa làm rõ  được cái gì đang liên hệ cũng như các qui luật nội  tại của sự vận động, phát triển. 8 T H Ờ I C Ổ Đ Ạ I 9 b.  Pheùp  bieän  chöùng  duy  taâm cuûa Heâghen Theo Heâghen, giôùi töï nhieân vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi chæ laø söï toàn taïi khaùc cuûa yù nieäm. YÙ nieäm naèm trong quaù trình vaän    Song, do bị chi phñoäng, ối bởi thế giphaùt trieån ới quan duy tâm  khách  quan,  Hêghen khoâng đã  rút  ra ngöøng. kết  luận  hoàn  toàn  sai  lầm  là:  biện  chứng  của  ý  niệm  đã  qui  định  biện chứng của thế giới. 10 3. Pheùp bieän chöùng duy vaät   a.  Khaùi  nieäm  pheùp  bieän  chöùng duy vaät: Ñònh nghóa khaùi quaùt veà pheùp bieän chöùng duy vaät, Ph. AÊngghen cho raèng: “Pheùp  bieän  chöùng…  laø  moân  khoa  hoïc  veà  nhöõng  quy  luaät  phoå  bieán  cuûa  söï  vaän  ñoäng  vaø  söï  phaùt  trieån  cuûa  töï  nhieân,  cuûa  xaõ  hoäi  loaøi  ngöôøi  vaø  cuûa tö duy ”. 11 b. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn vaø vai troø  cuûa  pheùp  bieän  chöùng  duy  vaät  của chủ nghĩa Mác-Lênin Đaëc tröng cô baûn: - Moät laø, pheùp bieän chöùng ñöôïc xaùc laäp treân neàn taûng cuûa theá giôùi quan duy vaät khoa hoïc. - Hai laø, coù söï thoáng nhaát giöõa noäi dung theá giôùi quan (duy vaät bieän chöùng) vaø phöông phaùp luaän (bieän chöùng duy vaät), do ñoù noù khoâng döøng laïi ôû söï giaûi thích theá giôùi maø coøn laø coâng cuï ñeå nhaän thöùc theá giôùi vaø caûi taïo theá giôùi. 12   Vai trò :      Là một nội dung đặc biệt quan trọng trong thế  giới quan và phương pháp luận triết học của chủ  nghĩa Mác – Lênin, tạo nên tính khoa học và cách  mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin,        Là thế giới quan và phương pháp luận chung  nhất  của  hoạt  động  sáng  tạo  trong  các  lĩnh  vực  nghiên cứu khoa học.   13 II. HAI NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA  PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT 14 1. Nguyên lý về mối l ...