Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học: Chương 3 - Vũ Trọng Nghĩa

Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Chương 3: Nghiên cứu định tính, cung cấp cho người học những kiến thức như tổng quan về nghiên cứu định tính; các phương pháp sử dụng trong nghiên cứu định tính; quy trình nghiên cứu định tính; thu thập dữ liệu trong nghiên cứu định tính;...Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học: Chương 3 - Vũ Trọng Nghĩa Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Vũ Trọng Nghĩa Trường đại học Thương Mại vutrongnghia@tmu.edu.vn Ngày 3 tháng 1 năm 2022Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 80 / 2273.1. Tổng quan về nghiên cứu định tính3.1.1. Khái niệm và đặc điểm của nghiên cứu định tínha. Khái niệm Nghiên cứu định tính (NCĐT) là nghiên cứu được đặc trưng bởi mục đích của nghiên cứu và phương pháp được tiến hành để nghiên cứu. Mục đích NCĐT là nghiên cứu những mặt, những vấn đề của cuộc sống, xã hội, quan tâm đến ý nghĩa của các hiện tượng, tình huống, sự việc. Phương pháp tiến hành nghiên cứu định tính là những phương pháp gắn liền câu chữ hơn là các con số. NCĐT là nghiên cứu thu thập, phân tích những dữ liệu mang tính mô tả như những câu viết, những hành vi xử sự của con người được quan sát Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 81 / 2273.1.1. Khái niệm và đặc điểm của nghiên cứu định tínhb. Đặc điểm của nghiên cứu định tính Về mục đích nghiên cứu: nhằm miêu tả toàn diện, chi tiết vấn đề nghiên cứu. Bản chất NCĐT là thăm dò, khám phá để mô tả và hiểu rõ được vấn đề. Về chức năng: NCĐT cho phép khám phá được cảm xúc, trạng thái tâm lý, xử sự của các chủ thể cũng như kinh nghiệm của các chủ thể tham gia nghiên cứu. Về công cụ thu thập dữ liệu: Nhà nghiên cứu phải sử dụng nhiều chiến thuật, nhiều phương thức để thu thập dữ liệu tùy theo hướng nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu: Về dạng dữ liệu được thu thập: vì NCĐT cung cấp, phân tích những dữ liệu về mặt ý nghĩa, nội dung, không phải là các con số, các biến số nên dữ liệu Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 82 / 2273.1.1. Khái niệm và đặc điểm của nghiên cứu định tínhb. Đặc điểm của nghiên cứu định tính Về mẫu khảo sát: NCĐT thường sử dụng các mẫu khảo sát nhỏ. Về cách tiếp cận: NCĐT chủ yếu mang tính chủ quan bởi nghiên cứu này nhằm tìm hiểu về hành vi, xử sự của con người cũng như tìm ra các nguyên nhân, lý do của những hành vi, xử sự này. Về kết quả nghiên cứu: Kết quả của NCĐT được thể hiện bằng báo cáo mang tính tường thuật mô tả lại hiện tượng, tình huống và chứa đựng những trích dẫn trực tiếp từ người tham gia nghiên cứu. Về mức độ linh hoạt của nghiên cứu: NCĐT cho phép sự hòa hợp trong tương tác giữa nhà nghiên cứu và những người tham gia. Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 83 / 2273.1. Tổng quan về nghiên cứu định tính3.1.2 Các phương pháp và công cụ nghiên cứu định tính Có nhiều phương pháp và công cụ nghiên cứu định tính khác nhau và khó có thể phân loại một cách hoàn chỉnh. Phương pháp phổ biến trong kinh doanh: phương pháp lý thuyết nền (ground theory) và phương pháp tình huống. Công cụ chính: là thảo luận nhóm, phỏng vấn cá nhân và quan sát. Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 84 / 2273.2 Các phương pháp sử dụng trong nghiên cứu định tínha. Phương pháp lý thuyết nền Phương pháp lý thuyết nền hiểu đơn giản là phương pháp dựa trên những dữ liệu cơ bản để tạo ra lý thuyết. Các lý thuyết được hình thành và phát triển dựa trên sự thu thập và phân tích thông tin của nhà nghiên cứu. Hai bước để “tạo sinh giả thuyết”: (1) phát vấn và (2) tạo sinh giả thuyết bằng cách mã hóa lý thuyết. Trọng tâm của phương pháp này là mẫu lý thuyết. Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 85 / 2273.2 Các phương pháp sử dụng trong nghiên cứu định tínhPhương pháp lý thuyết nềnĐặc trưng của phương pháp lý thuyết nền là ba cấp độ mã hóa dữ liệu Mã hóa mở (open coding). Mã hóa định hướng (axial coding). Mã hóa lựa chọn (selective coding). Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 86 / 2273.2 Các phương pháp sử dụng trong nghiên cứu định tính3.2.2 Phương pháp nghiên cứu tình huống Là phương pháp nghiên cứu một hoặc nhiều tình huống nhằm làm sáng tỏ một hiện tượng cần nghiên cứu. Nhà nghiên cứu nên lựa chọn nhiều tình huống nếu nghiên cứu có mục tiêu là nhằm khái quát hóa, tạo ra lý thuyết mới. Nghiên cứu một tình huống sẽ phù hợp đối với những nghiên cứu đi sâu mô tả, xem xét toàn diện một vấn đề nào đó. Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 87 / 2273.2.2 Phương pháp nghiên cứu tình huốngQuy trình xây dựng lý thuyết bằng phương pháp tình huống Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 88 / 227Quy trình xây dựng lý thuyết bằng phương pháp tình huốngChọn tình huống nghiên cứuTheo Baxter và Jack (2008), để xác định được tình huống nghiên cứu, nhà nghiêncứu hãy tự đặt ra các câu hỏi sau để trả lời: Mình muốn nghiên cứu cá nhân con người, hay nghiên cứu về một chương trình, hay về một quá trình? Liệu mình có muốn nghiên cứu về sự khác biệt giữa các tổ chức hay không? Vũ Trọng Nghĩa (TMU) Chương 3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Ngày 3 tháng 1 năm 2022 89 / 227Quy trình xây dựng lý thuyết bằng phương pháp tình huống Có nhiều PP tiến hành nghiên cứu tình huống: NC diễn giải, nghiên cứu mô tả, nghiên cứu một tình huống hoặc đa tình huống Quy trình xây dựng lý thuyết bằng PP tình huống theo Eisenhardt (1989): Bước 1 : xác định câu hỏi nghiên cứu. Bước 2 : Lựa chọn tình huống Bước 3 : Chọn công cụ và phương pháp thu thập dữ liệu. Bước 4 : Tiến hành thu th ...