Bài giảng Siêu âm tổng quát (Phần 2) - ĐH Y Hà Nội

Bài giảng "Siêu âm tổng quát" được biên soạn nhằm cung cấp những kiến thức, kỹ năng cơ bản về kỹ thuật siêu âm chẩn đoán, từ phần đại cương về siêu âm đến siêu âm chẩn đoán ở các chuyên khoa khác nhau, giúp cho học viên nắm được một cách tổng quát về siêu âm. Sau đây là phần 2 của bài giảng, mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Siêu âm tổng quát (Phần 2) - ĐH Y Hà Nội TuyÕn thîng thËn 1. Nh¾c l¹i gi¶i phÉu: TuyÕn thîng thËn lµ c¬ quan n»m sau phóc m¹c, trong khoang quanhthËn, nã tiÕp gi¸p víi mÆt trong cùc trªn thËn TuyÕn cã h×nh th¸p dµi 4cm, réng 3cm vµ dµy 0,8cm TuyÕn ®îc bao bäc bëi líp vá phibrin. TuyÕn cÊu t¹o gåm hai phÇn:phÇn vá vµ phÇn tuû t¬ng øng víi víi c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c nhau TuyÕn thîng thËn ph¶i n»m sau tÜnh m¹ch chñ díi vµ liªn quan víi mÆtsau gan, n»m tríc trô c¬ hoµnh ph¶i. TuyÕn thîng thËn tr¸i liªn quan víi tuþ ë phÝa tríc, l¸ch ë phÝa ngoµi,®éng m¹ch chñ vµ trô c¬ hoµnh ë phÝa trong. 2. C¸c ph¬ng ph¸p chÈn ®o¸n: 2.1. Siªu ©m: 2.1.1. Kü thuËt th¨m kh¸m - Siªu ©m tuyÕn thîng thËn ë ngêi lín rÊt khã kh¨n do kÝch thíc cñatuyÕn nhá h¬n n÷a chóng n»m rÊt s©u sau phóc m¹c, cÇn ph¶i biÕt râ vÞ trÝ gi¶iphÉu cña chóng ®Ó bé lé râ chóng trªn siªu ©m. - Ph¶i t×m ®îc hè thîng thËn, nã lµ vïng mì t¨ng ©m bao bäc xungquanh tuyÕn, x¸c ®Þnh nã trªn c¸c líp c¾t ngang, c¾t däc, vµ c¾t theo ®êng bªn(mÆt ph¼ng tr¸n) - Trªn líp c¾t ngang: + TuyÕn thîng thËn ph¶i n»m sau tÜnh m¹ch chñ díi, c¸c líp c¾t quÐt tõtrªn xuèng díi vµ tõ díi lªn trªn ë vïng cùc trªn thËn ph¶i. + Bªn tr¸i: hè thîng thËn Ðp gi÷a bê tr¸i ®éng m¹ch chñ vµ mÆt sau tuþvµ c¸c m¹ch m¸u cña l¸ch cïng cùc trªn thËn tr¸i. Thêng th× h¬i d¹ dµy haychång lªn phÝa tríc thîng thËn tr¸i nªn hay ph¶i Ên m¹nh ®Çu dß mét thêigian ®Ó lµm xÑp d¹ dµy vµ lµm cho h¬i bªn trong d¹ dµy bÞ ®Èy ®i, hay cho bÖnh 157nh©n uèng nhiÒu níc ®Ó lµm ®Çy d¹ dµy t¹o ra cöa sæ th¨m kh¸m thîng thËn ëphÝa sau d¹ dµy. - Trªn c¸c líp c¾t däc hay chÕch : c¸c líp c¾t cã trôc däc xuèng díi vµ rangoµi ®i theo ®êng liªn sên bªn hay díi sên cho phÐp thÊy cùc trªn thËn,®éng m¹ch chñ nÕu bªn tr¸i vµ tÜnh m¹ch chñ nÕu bªn ph¶i, vµ h×nh hè thîngthËn t¨ng ©m h×nh tam gi¸c ë phÝa trªn cùc trªn cña thËn. - Trªn c¸c líp c¾t theo mÆt ph¼ng tr¸n theo trôc lín cña thËn sÏ thÊy hèthîng thËn n»m ë phÝa trªn cùc trªn thËn khi quÐt ®Çu dß tõ tríc ra sau, tõ mÆtph¼ng ®i qua c¸c m¹ch m¸u lín (®éng m¹ch chñ bông bªn tr¸i, tÜnh m¹ch chñdíi bªn ph¶i) ®Õn mÆt ph¼ng ®i qua thËn ë phÝa sau. Lµm nghiÖm ph¸p hÝt sau vµ nÝn thë ®Ó lµm cho gan, l¸ch xuèng thÊpgióp cho cã cöa sæ ®Ó th¨m kh¸m thîng thËn. 2.1.2. Gi¶i phÉu siªu ©m Hè thîng thËn biÓu hiÖn trªn siªu ©m lµ h×nh t¨ng ©m do chøa mì, nãn»m ë phÝa trªn cùc trªn thËn. Cã thÓ thÊy ®îc h×nh tuyÕn thîng thËn ë thainhi vµ trÎ s¬ sinh, thÊy kh¸ râ ë trÎ em vµ khã thÊy ë ngêi lín vµ ngêi bÐo. TuyÕn thîng thËn cã h×nh ch÷ V hay ch÷ Y ngîc, ®«i khi cã h×nh v¹chth¼ng, cã vïng trung t©m t¨ng ©m h¬n vïng ngo¹i vi, tuyÕn b×nh thêng kh«ngbao giê dµy qu¸ 8mm 2.1.3. Nh÷ng thay ®æi b×nh thêng vµ h×nh gi¶: Cã nhiÒu h×nh gi¶ gièng nh tuyÕn thîng thËn hay u thîng thËn nh:®¸y d¹ dµy, l¸ch phô, chç uèn lîn cña ®éng m¹ch l¸ch, u cùc trªn thËn, u ëphÝa sau tuþ, h¹ch bÖnh lý, trô c¬ hoµnh, gi·n tÜnh m¹ch vïng díi hµnh tr¸i, uc¹nh thîng thËn, u ë khoang sau phóc m¹c, u m¹ch m¸u, ph×nh m¹ch, èng tiªuho¸... tÊt c¶ ®Òu cho h×nh gi¶ lµ tuyÕn thîng thËn hay u thîng thËn nhÊt lµ ëbªn tr¸i. Trong tÊt c¶ c¸c trêng hîp khã x¸c ®Þnh b»ng siªu ©m th× nªn kiÓm trab»ng chôp c¾t líp vi tÝnh. 2.1.4. C¸c h×nh bÖnh lý phô trî thªm: 158 - Nãi chung khi cã khèi ph¸t triÓn trong tuyÕn thîng thËn th× tuyÕn sÏ bÞbiÕn d¹ng ®i, nã mÊt h×nh ¶nh ®Æc trng lµ h×nh lìi dÑt, bê cña nã sÏ låi rathµnh h×nh qu¶ lª sau ®ã thµnh h×nh thoi hay h×nh trßn. Do bÞ chÌn Ðp bëi c¸c c¬quan xung quanh nªn u thîng thËn lín sÏ cã h×nh thoi . - NÕu u nhá th× sÏ ®ång ®Òu, nÕu u to sÏ cã ho¹i tö bªn trong. Vïng ho¹itö lín trong u cã thÓ lµm mÊt tÝnh chÊt gi¶m ©m khi vµo s©u vµ sau ®ã cã thÓ cãh×nh t¨ng ©m ë phÝa sau. - ë bªn ph¶i u thîng thËn ®Èy mÆt sau vµ bê ph¶i tÜnh m¹ch chñ díi vµmÆt sau gan, nã t¹o Ên lâm ë mÆt tríc cùc trªn thËn ph¶i, u thîng thËn rÊt línsÏ ®Èy gan ra tríc nã trît vµo trong vµ cã thÓ tiÕp xóc víi vßm hoµnh. - ë bªn tr¸i: u thîng thËn sÏ ®Èy ®u«i tuþ vµ m¹ch m¸u l¸ch ra tríc, ®«ikhi ®Èy c¶ bê sau cña th©n d¹ dµy, ë phÝa trong nã tiÕp gi¸p víi bê tr¸i tÜnhm¹ch chñ díi qua cét trô c¬ hoµnh, vµ nã còng cã thÓ lµm biÕn d¹ng bê tríccùc trªn thËn tr¸i. 2.2. Chôp c¾t líp vi tÝnh vµ c¸c ph¬ng ph¸p chÈn ®o¸n h×nh¶nh kh¸c: 2.2.1. C¸c ph¬ng ph¸p chÈn ®o¸n: - Chóng ta biÕt r»ng siªu ©m còng cã nhiÒu h¹n chÕ, khã th¨m kh¸m ënh÷ng bÖnh nh©n bÐo, qu¸ nhiÒu h¬i trong ruét, u kÝch thíc qu¸ nhá díi 1cmth× rÊt khã ph¸t hiÖn. Ngoµi ra siªu ©m lµ ph¬ng ph¸p chÈn ®o¸n phô thuécnhiÒu vµo kinh nghiÖm cña ngêi lµm, chÝnh v× vËy mµ cÇn ph¶i cã c¸c ph¬ngph¸p th¨m kh¸m bæ trî thªm. ...