Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh: Chương 4 - GV. Nguyễn Bá Mùi

Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh - Chương 4: Sinh lý nội tiết trình bày đại cương về nội tiết và hooc môn, sinh lý các tuyến nội tiết, tuyến giáp trạng, tuyến tụy, tuyến thượng thận, tuyến sinh dục, chất ngoại biên và vai trò điều chỉnh sinh học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh: Chương 4 - GV. Nguyễn Bá Mùi 3/29/2010 Ch¬ng 4. Sinh lý néi tiÕt § §¹i c¬ng vÒ néi tiÕt & hocmon 1. §N * TuyÕn néi tiÕt (Endocrine Land): C¸c tuyÕn tiÕt c¸c chÊt h÷u c¬, ®æ trùc tiÕp vµo m¸u, l©m ba, dÞch tæ chøc, dÞch TB, cã t/d KT c¸c qu¸ tr×nh trong c¬ thÓ T’ néi tiÕt T’ ngo¹i tiÕt - Kh«ng èng dÉn (gland less duct) - Cã TB tiÕt, cã èng dÉn - §æ trùc tiÕp vµo m¸u - §æ vµo xoang - §Æc hiÖu * Hormon + Tríc ®©y: Hormon lµ nh÷ng chÊt cña c¸c t/néi tiÕt tiÕt ra ®i th¼ng vµo m¸u hay b¹ch huyÕt cã t/d sinh häc cao, ®iÒu hoµ h/® chøc n¨ng c¬ quan thÝch øng + HiÖn nay: chÊt truyÒn tin ho¸ häc tuÇn hoµn theo m¸u, tõ n¬i sinh ®Õn c¸c c¬ quan tiÕp nhËn (®Ých) ph¸t huy t/d sinh häc cao theo ph¬ng thøc ®iÒu hoµ ngîc. 2. Nguån gèc -Tõ c¸c tuyÕn néi tiÕt -Tõ hÖ TK (): vïng díi ®åi: oxytoxin; Vazopresin … + N·o tiÕt Dopamin +G/c (symphatic): Adrenalin, Noradrenalin +Phã g/c (para symphatic): Axetylcolin - Tõ t/chøc, TB côc bé: t/d tù ®iÒu tiÕt c/n tæ chøc ®ã + H¹ vÞ (d¹ dµy) tiÕt Gastrin àtiÕt dÞch vÞ. + TÕ bµo t¸ trµng tiÕt SecretinNguyễn Bá Mùi 1 3/29/2010 3. B¶n chÊt cña hocmon (4 nhãm) 3.1. Nhãm peptid (3à200 a.a) - Tæng hîp ë líi néi chÊt nguyªn sinh díi d¹ng chuçi peptid dµi h¬n (pro–hormon) VD: pro-Insulin, pro-glucagon… - Kh«ng vµo trong TB ®Ých mµ t/d trªn bÒ mÆt thô thÓ ®Æc hiÖu ë mµng + Peptid: Oxytoxin gåm 9 a. amin + Polypeptid: Insulin (m¹ch 1: 21 a.a; mach 2: 30 a.a. + Protein: STH (t/yªn) gåm 188 a.a. 3.2. DÉn xuÊt cña a.a : Trong lîng ph©n tö thÊp, dÉn xuÊt cña tyrosin • Tæng hîp nhanh h¬n so víi nhãm H.peptid. H. tuû thîng thËn H. tuyÕn gi¸p (adrenalin, Noradrenalin) Tyroxin tan trong níc - Chñ yÕu d¹ng kÕt hîp, lîng nhá tù do 3.3. Nhãm Steroid (nh©n Cyclopentan–perhydro phenantren ) - T/h tõ cholesterol, phÇn lín d¹ng h/® trùc tiÕp - D¹ng tiÒn h/® Ýt: testosteronàsp’ h/® dihydro-testosteron 3.4. Nhãm Eicosanoid (hîp chÊt cña a.xÝt bÐo): t¹o thµnh tõ arachidonat (axÝt Ðo 20 C, nhiÒu liªn kÕt ®«i): Prostaglandin • Hormone cña hÖ m« Nguyễn Bá Mùi 6Nguyễn Bá Mùi 2 3/29/2010 - Trong m¸u ë d¹ng k/hîp 1 protein ®Æc hiÖu v/c: + Steroid 21C (cortisol, corticosteron, progesteron) CBG (Cortisol - Binding Globulin) + Testosteron, œstradiol: SBG (Sex Hormone Binding Globulin) - Khi t/d k/h Receptor ®Æc hiÖu cña nh©n à t/d lªn ADN nh©n TB ®Ých à nÕu adrenalin t/d ngay (phót), steroid ph¶i sau vµi giê NhiÒu H. lu th«ng trong m¸u b»ng 1 protein v/c ®Æc hiÖu H-VËt t¶i Mao qu¶n 4. §Æc tÝnh sinh häc cña hormon - Kh«ng ®Æc trng loµi: HTNC, HCG (Human Chorionic Gonadotropin) - Ho¹t tÝnh sinh häc cao (§V g = 10-3g, 10 -6mol, 10-12mol = pico mol): 1g insulin g©y gi¶m ® êng huyÕt 125.000 thá - §Æc hiÖu víi c¬ quan à H. sinh dôc ¶/h c¬ quan s.dôc (tÊt nhiªn ¶/h c¸c c¬ quan kh¸c nhng kh«ng râ). Ph¶i cã Receptor trªn mµng, trong NSC hoÆc trong nh©n TB ®Ých - T/d qua l¹i, hiÖp ®ång hoÆc ®èi kh¸ng à H/®éng c¸c tuyÕn néi tiÕt ®îc ®iÒu hoµ nhê TK – TD. - TiÕt theo nhÞp sinh häc: ngµy ®ªm (coctizon); th¸ng (estrogen); Mïa (tyroxin: ®«ng nhiÒu, hÌ Ýt) 5. C¬ chÕ t¸c dông cña hormon 3 c¬ chÕ (H – mµng, H–Enzime vµ H-gen) 5.1. C¬ chÕ H–Mµng: (hÇu hÕt H. cã träng l îng ph©n tö lín) • T/d lªn mµng lµm biÕn ®æi tÝnh thÊm vµ xóc t¸c cho vËn chuyÓn tÝch cùc • H. (The first messenger): mang tin TK ®Õn TB • TiÕp theo ho¹t ho¸ Adenylcyclaza: ATP à AMPvßng (The second messenger) Nguyễn Bá Mùi 9Nguyễn Bá Mùi 3 3/29/2010 ATP ...