Bài giảng thủy văn hồ đầm - Chương 1

HồI.1 Nguồn gốc các kiểu hồ v0 hình thái học của các lòng hồI.hồ.I.1.1 Giới thiệu chungĐịnh nghĩa: Hồ là những lòng chảo hoặc vùng trũng của bề mặt trái đấtchứa đầy nước và không nối liền với biển (theo định nghĩa của Tse-bô-ta-rôp A.I./9/).Thông thường các vùng trũng trên bề mặt đất chứa đầy nước có diện tíchmặt nước không quá lớn, nhưng cũng có những hồ diện tích mặt nước lên tới chụcngàn Km2(ví dụ như như hồ Bai-can ở Nga Fhồ =31.500km2, hồ Ladozski ở Nga Fhồ=18.400km2, hồ Victoria ở Châu Phi Fhồ =68.800km2 hay ở Bắc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng thủy văn hồ đầm - Chương 1 Hå Ch−¬ng I. I.1 Nguån gèc c¸c kiÓu hå v h×nh th¸i häc cña c¸c lßng hå. I.1 I.1.1 Giíi thiÖu chung §Þnh nghÜa: Hå l nh÷ng lßng ch¶o hoÆc vïng tròng cña bÒ mÆt tr¸i ®Êtchøa ®Çy n−íc v kh«ng nèi liÒn víi biÓn (theo ®Þnh nghÜa cña Tse-b«-ta-r«p A.I./9/). Th«ng th−êng c¸c vïng tròng trªn bÒ mÆt ®Êt chøa ®Çy n−íc cã diÖn tÝchmÆt n−íc kh«ng qu¸ lín, nh−ng còng cã nh÷ng hå diÖn tÝch mÆt n−íc lªn tíi chôcng n Km2(vÝ dô nh− nh− hå Bai-can ë Nga Fhå =31.500km2, hå Ladozski ë Nga Fhå=18.400km2, hå Victoria ë Ch©u Phi Fhå =68.800km2 hay ë B¾c Mü cã hå VerkhnhidiÖn tÝch tíi 83.300km2). Víi c¸c hå réng nh− thÕ th× ng−êi ta coi ®©y nh− ®¹id−¬ng v dïng c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu h¶i d−¬ng ®Ó nghiªn cøu. VÒ ®é s©u tõv i mÐt cho tíi h ng ngh×n mÐt. S©u nhÊt l hå Bai Can tíi 1741m, sau ®ã l håTanganica ë ch©u Phi 1435 mÐt. Khi nghiªn cøu nh÷ng bÓ n−íc lín nh− Catxpiªn, Aran, Bai Can ng−êi ta södông réng r i c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu h¶i d−¬ng. V× vËy nãi chung, c¸c c¸n béh¶i d−¬ng nghiªn cøu chÕ ®é thuû v¨n cña nh÷ng bÓ n−íc n y, tuy vËy nhiÒu khimét sè vÊn ®Ò nh− c©n b»ng n−íc l¹i ®−îc c¸n bé thuû v¨n ®Êt liÒn nghiªn cøu. §«i khi kh¸c víi n−íc ch¶y (s«ng) ng−êi ta ®Þnh nghÜa hå nh− l nh÷ng khon−íc víi dßng ch¶y tr n hoÆc víi chÕ ®é trao ®æi n−íc chËm ch¹p. Khi ® cã lßng ch¶o, hå sÏ ®−îc h×nh th nh nÕu dßng n−íc ®Õn chç tròngn y sÏ lín h¬n l−îng n−íc tiªu hao v o thÊm v bèc h¬i. Hå ®−îc x©y dùng nh©n t¹o gäi l kho n−íc. Nh÷ng bån chøa n−íc cã kÝchth−íc nhá gäi l ao. §«i khi ng−êi ta gäi ao l nh÷ng hå thiªn nhiªn c¹n, trªn mÆthå ®ã phæ biÕn thùc vËt thuû sinh. I.1.2. C¸c kiÓu hå theo ®Æc ®iÓm lßng hå:http://www.ebook.edu.vn 6 MÆc dÇu hå gÆp trong thiªn nhiªn rÊt ®a d¹ng song gi÷a c¸c hå còng vÉn cãthÓ chia ra c¸c kiÓu cã nh÷ng tÝnh chÊt gièng nhau. Tr−íc hÕt cã thÓ chia c¸c kiÓuhå theo c¸c ®iÒu kiÖn h×nh th nh lßng hå. Theo ®Æc ®iÓm cña lßng hå cã thÓ chia rac¸c kiÓu hå ®Ëp, hoÆc hå ch¾n (ao), hå lßng ch¶o v hå hçn t¹p. Hå ®Ëp. H×nh th nh khi thung lòng bÞ chÆn ngang ë chç n o ®ã b»ng ®Êt®æ, b¨ng h v håi tô v.v… trong nhãm n y cßn cã hå nh©n t¹o- kho n−íc. Trongsè nh÷ng hå ®Ëp cã thÓ chia ra: hå s«ng, hå thung lòng v hå ven biÓn. Hå s«ng. Cã thÓ h×nh th nh nh− nh÷ng cÊu t¹o t¹m thêi do dßng ch¶y cñac¸c s«ng riªng biÖt trong thêi kú kh« cña n¨m gi¶m m¹nh. Trong tr−êng hîp n ys«ng th−êng biÕn th nh mét dÉy hå n»m trong thung lòng v c¸ch nhau b»ng nh÷ng®o¹n lßng s«ng kh«. Mét kiÓu hå s«ng kh¸c l hå b i båi. KiÓu hå n y liªn quan víi qua tr×nhh×nh th nh c¸c s«ng sãt do nh÷ng nh¸nh s«ng riªng biÖt bÞ ng¨n bëi nh÷ng ®èng gêphï sa v h×nh th nh dßng s«ng míi. Trong b i båi cña c¸c s«ng lín Vonga, Oka,Don, Duhepr th−êng thÊy rÊt nhiÒu hå kiÓu n y, hå T©y, hå Ho n KiÕm cña ViÖtNam còng thuéc lo¹i hå n y. Hå thung lòng. Cã thÓ xuÊt hiÖn trªn nói do ®Êt sôt. Hå cã nguån gèc ®Êtsôt h×nh th nh v× nh÷ng ®o¹n thung lòng hÑp bÞ ng¨n l¹i bëi c¸c s¶n phÈm ph¸ huûs−ên thung lòng. ThÝ dô vÒ kiÓu hå n y l hå Sarezxki h×nh th nh n¨m 1911 ëthung lòng s«ng Muag¸p. Hå ®Ëp cßn cã thÓ h×nh th nh do s«ng miÒn nói bÞ ng¨n l¹i, do c¸c nhãmkho¸ng vËt cña c¸c hÎm vùc c¹nh, dån tíi thung lòng s«ng sau khi cã m−a r om¹nh. Nh÷ng hå duyªn h¶i th−êng xuÊt hiÖn khi nh÷ng vÞnh n«ng hoÆc ®Çm ph¸t¸ch ra khái biÓn bëi nh÷ng con tr¹ch phï sa, b»ng sÐt c¸t hoÆc nh÷ng b i c¸t siªn. Hå lßng ch¶o mang tªn theo nh÷ng ®iÒu kiÖn v nguyªn nh©n h×nh th nhlßng ch¶o. Ng−êi ta ph©n biÖt hå Moran, hå Car−, hå c¸cxt¬, hå c¸cxt¬ nhiÖt, hå dogiã v hå kiÕn t¹o. Nh÷ng hå c¸cxt¬ l kÕt qu¶ cña nh÷ng t¸c ®éng ho¸ häc cña n−íc ngÇm vtrªn mÆt (ho tan). Nh÷ng vËt chÊt ho tan v c¶ nh÷ng h¹t sÐt nhá bÞ tr«i ®i cã thÓ dÉn tíi sùh×nh th nh nh÷ng chç rçng ngÇm v l m sôt líp vá trªn c¸c chç ræng n y. §iÒu ®ãt¹o ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn c¸c phÔu trªn mÆt ®Êt. NÕu nh÷ng phÓu n y ®Çy n−íc, trªnchç ®ã sÏ xuÊt hiÖn hå c¸cxt¬.http://www.ebook.edu.vn 7 NhiÒu hå c¸cxt¬ gÆp ë l−u vùc s«ng § , s«ng G©m, s«ng Kú cïng ( L¹ngS¬n), vïng thung RÕch, Tu lý( Ho B×nh), vïng Qu¶ng B×nh, S¬n La. Nh÷ng hå do giã bè trÝ trong c¸c bån ®Þa th nh t¹o bëi qu¸ tr×nh thæi mßnv nh÷ng chç thÊp gi÷a c¸c ®èng c¸t h×nh tr¨ng non v c¸c ®ôn c¸t. NhiÒu nh÷ng hå lßng ch¶o xuÊt hiÖn do c¸c qu¸ tr×nh nói löa v kiÕn t¹o.Nh÷ng qu¸ tr×nh kiÕn t¹o l m xuÊt hiÖn nh÷ng lßng ch¶o lín. Bëi vËy nh÷ng håkiÕn t¹o th−êng s©u. ThÝ dô nh− hå Isuncun – Baican, hå Ba BÓ (B¾c C¹n). Hå BaiCan (Nga) l hå kiÕn t¹o cã diÖn tÝch mÆt hå 31.500km2, cã ®é s©u cùc ®¹i ®¹t1741m (S©u nhÊt thÕ giíi) . Hå nói löa xuÊt hiÖn hoÆc trong c¸c miÖng nói löa ® t¾t hoÆc ë nh÷ng chçkhoÐt s©u ...