Bài giảng Triết học - Lịch sử triết học phương Đông: Triết học Trung Quốc

Bài giảng "Triết học - Lịch sử triết học phương Đông: Triết học Trung Quốc" trình bày các kiến thức: Những vấn đề chung về lịch sử và triết học Trung Quốc, triết học nho gia, nho gia với Việt Nam,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Triết học - Lịch sử triết học phương Đông: Triết học Trung QuốcVIETNAM NATIONAL UNIVERSITY HCM CITY Prof.Dr. Vũ Tình TRIẾT HỌC Chương trình dùng cho học viên cao học và nghiên cứu sinhkhông thuộc chuyênn ngành Triết học Khái lược LỊCH SỬ TRIẾT HỌC PHƯƠNG ĐÔNG CỔ - TRUNG ĐẠILỊCH SỬ TRIẾT HỌC TRUNG QUỐC Phần thứ nhấtNHỮNG VẤN ĐỀ CHUNGI. PHÂN KỲ LSTH TRUNG QUỐC CỔ - TRUNG ĐẠILSTH Trung Quốc cổ – trung đại có thể chiathành 3 thời kỳ:1. Từ thời Tam Đại đến nhà Tần (TK XXI TCN – 221 TCN).2. Từ thời nhà Tần đến thời Thập Quốc (Từ 221 TCN – năm 960).3. Từ thời Tống đến cận đại (Từ năm 960 – TK XIX).1. THỜI KỲ THỨ NHẤT Từ Tam Đại - nhà Tần (XXI TCN – 221 TCN)Thời nhà Hạ, những tư tưởng về Âm – Dương,Ngũ hành, Thượng Đế, v.v. đã xuất hiện.Nhà Chu chia thành 2 giai đoạn: Tây Chu vàĐông Chu. + Thời Tây Chu xã hội ổn định. + Thời Đông Chu chiến tranh triền miên, xã hội loạn lạc.Nhu cầu giải quyết những vấn đề về bình, loạn,trị nước, mẫu hình con người lý tưởng, mẫuhình xã hội lý tưởng, v.v. được đặt ra.Nhiều học thuyết đã ra đời nhằm giải quyếtnhững vấn đề này, tạo nên hiện tượng “Báchgia chư tử”. Tuy nhiều song cáchọc thuyết chia thành6 phái lớn, gọi là “Lục gia”, gồm 1. Nho gia 2. Mặc gia 3. Đạo gia 4. Danh gia 5. Âm - Dương gia 6. Pháp gia1.1. Tư tưởng cơ bảncủa Nho giaNho gia được sáng lậpbởi Khổng Tử (551 TCN –479 TCN); được Mạnh Tử(372 TCN – 289 TCN);Tuân Tử (331 TCN – 288TCN) và các triều Hán,Đường, Tống, Minh,Thanh bổ sung, hoànthiện.Triết học Nho gia đề cập đến nhiều nội dungqua: - Thuyết Thiên mệnh; - Thuyết Chính danh; - Quan điểm về nhân trị, đức trị, lễ trị; - Quan điểm về quân tử với tư cách là mẫu người lý tưởng. - V.v.1.2. Tư tưởng cơ bản của Mặc giaMặc gia được sáng lập bởi Mặc Tử (479 TCN –381 TCN). Tư tưởng cơ bản của Mặc gia đượcthể hiện qua: - Thuyết Phi Thiên mệnh; - Thuyết Kiêm ái; - Thuyết Tam biểu; - Quan điểm thượng đồng, tiết dụng, tiết táng, v.v. 1.3. Tư tưởng cơ bản của Đạo giaĐạo gia được sáng lập bởi Lão Tử (TK thứ VI TCN), sau đó được Dương Tử (395 TCN – 335 TCN), Trang Tử (369 TCN – 286 TCN) phát triểnTư tưởng cơ bản củaĐạo gia được thểhiện quaHọc thuyết về “Đạo”;Thuyết “Vô vi”. 1.4. Tư tưởng cơ bản của Danh giaĐại diện cho Danh gia làHuệ Thi (370 TCN – 310TCN) và Công Tôn Long (320 – 250 TCN) Danh gia tuyệt đối hóa tính tương đối của vạn vật và lập luận theo dạng ngụy biện1.5. Tư tưởng cơ bảncủa Âm - Dương giaÂm - Dương gia là sựhợp nhất của thuyết ÂmDương và thuyết Ngũhành. Cả 2 thuyết nàyđều xuất hiện vào thờinhà Hạ. Thuyết Âm – Dươngchủ yếu đề cập đến sự vận hành của vũ trụ. Theo thuyết này, từ Vô cực đến Thái cực và mọi biến đổi trong vũ trụ đều bắt đầu từ sự tương tác giữa 2 thế lực vừa đối lập, vừa không tách rời nhau là Âm và DươngThuyết Ngũ hànhchủ yếu đề cập đến cơ cấucủa vũ trụ. Theo thuyết này,Ngũ hành (5 chất đầu tiêncủa vũ trụ) là Kim, Mộc,Thủy, Hỏa, Thổ. Mọi vật đềuứng với Ngũ hành. Ngũhành tương sinh, tươngthắng tạo ra quá trình sinhthành, chuyển hóa, hủy diệt. 1.6. Tư tưởng cơ bản của Pháp gia Người khởi xướng raPháp gia là Quản Trọng (TK VI TCN) nhưng đại diện tiêu biểu cho pháinày là Hàn Phi Tử (280 TCN – 233 TCN)Tư tưởng cơ bản của Pháp gia làdùng hình pháp để trị nước.Theo Hàn Phi TửPháp trị là sự tổng hợp giữa pháp, thế, thuật.+ Pháp là mọi quy định, luật lệ mà dân phải theo.+ Thế là thế lực, quyền uy của người cầm quyền.+ Thuật là cách thức, thủ thuật trị vì đất nước. 2. THỜI KỲ THỨ HAI Từ nhà Tần đến hết thời Ngũ Đại (Từ 221 TCN – 960)Thời Tần – Hán đất nước Trung Quốc thống nhất. Bách gia chư tử tiếp tụcphát triển nhưng đã có sự dung hợp với tư tưởng Phật giáo từ Ấn Độ du nhập vào ...