Bài giảng về Viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp là một bệnh lý cấp cứu hay gặp, biến chứng nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao, viêm tụy cấp được chia làm 2 loại (Phù tụy cấp và Viêm tụy cấp hoại tử), 80% viêm tụy thể nhẹ điều trị nội khoa tốt, 20% ở thể viêm tụy cấp hoại tử thường diễn biến xấu, điều trị khó khăn. Để tìm hiểu và nắm rõ kiến thức về viêm tụy cấp, mời người học cùng tham khảo bài giảng dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng về Viêm tụy cấpVIÊM TỤY CẤP Đại cương• Viêm tụy cấp là một bệnh lý cấp cứu hay gặp• Biến chứng nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao.• Viêm tụy cấp được chia làm 2 loại:Phù tụy cấp (viêm tụy cấp thể nhẹ)Viêm tụy cấp hoại tử (viêm tụy cấp thể nặng)• 80% viêm tụy thể nhẹ điều trị nội khoa tốt• 20% ở thể viêm tụy cấp hoại tử thường diễn biến xấu, điều trị khó khăn Nguyên nhân• Do sỏi mật, đoạn cơ oddi• Do giun chui lên ống mật kết hợp với sỏi mật• Uống nhiều rượu• Do thuốc: thiazid, furosemid, ngừa thai estrogen...• Một số nguyên nhân viêm tụy cấp ít gặp như: – Rối loạn chuyển hoá lipit – Rối loạn vận động cơ tròn oddi – Sau chụp đường mật tụy ngược dòng – Sau chấn thương bụng – Sau mổ bụng nhất là ở vùng quanh tụy – Ngoài ra còn khoảng 10% viêm tụy cấp không rõ nguyên nhân. Sỏi mật Giải phẫu bệnh1. Viêm tụy cấp thể phù:• Một phần hoặc toàn bộ tụy phù nề• Màu tái hoặc xám• Khi cắt có dịch trong chảy ra.• Sự phù nề có khi lan cả ra tổ chức xung quanh và phúc mạc• Có dịch xuất tiết trong ổ bụng• Các nang tuyến chưa bị phá vỡ Giải phẫu bệnh2. Viêm tụy cấp thể hoại tử:• Tuyến tụy to ra, bờ không đều có những ổ hoại tử màu xám hoặc xám đen lẫn với những ổ chảy máu đỏ xẫm. Hiện tượng hoại tử có khi lan sang cả các tạng lân cận, dịch và tổ chức hoại tử có thể khu trú quanh tụy cũng có thể lan theo rãnh đại tràng xuống hố chậu ra sau phúc mạc.• Ổ bụng có nước máu có khi hơi đục số lượng từ vài trăm ml đến vài lít.• Hiện tượng hoại tử mỡ thể hiện bằng những vết nến trên bề mặt tụy và có khi lan toả khắp ổ bụng. Phù nềTiêu đạm Xung huyết Sinh lý bệnh Chảy máuTiêu mỡ Tiêu hủy tụy và các tổ chức xung quanh Tiêu L Phospholipase HH Chymotripsinogen ProcarboxypeptidaseBradykinine … Giãn mạch TTổn o rypsin thương Tiêu P Trypsi genHistamin Tăng tính thấm các cơ quanSerotonine… thành n mạch Sốc giảm V Triệu chứng lâm sàng1. Triệu chứng cơ năng:• Hoàn cảnh thuận lợi: sau bữa ăn thịnh soạn Đau bụng: Đột ngột dữ dội đau ngày càng tăng, đau bụng trên rốn, lan ra vùng hạ sườn phải trái, xuyên ra sau lưng. Do giun chiu ống mật: lúc đầu đau bụng dữ dội từng cơn, có tư thế giảm đau, sau đau liên tục. Nếu viêm tụy cấp do sỏi mật ngoài đau như kiểu giun chui ống mật còn kèm theo sốt và những cơn rét run. Nếu do rượu: thường là đợt cấp VTM, đau khởi phát sau khi uống rượu bia. Triệu chứng lâm sàng1. Triệu chứng cơ năng: Nôn bí trung đại tiện• Lúc đầu nôn ra thức ăn và dịch dạ dày sau đó có khi nôn cả ra nước mật.• Không có trung tiện, đại tiện• Bụng chướng đầy hơi, đầy tức, khó chịu.• Thể nhẹ sau một vài ngày bệnh nhân trung tiện được bụng bớt chướng, bệnh sẽ lui dần. Triệu chứng lâm sàng1. Triệu chứng cơ năng: Sốt:• Những ngày đầu thường không sốt(trừ sỏi mật).• Nếu sau 1 vài tuần sốt cao cần nghĩ tới NT ở ổ hoại tử tụy hoặc quanh tụy Triệu chứng lâm sàng 2. Triệu chứng toàn thân• Thể phù : toàn thân không trầm trọng, chỉ mệt mỏi nhưng tỉnh táo.• Thể hoại tử:bệnh nhân có biểu hiện ShockNếu có xuất hiện những mảng bần tím ở thân người và có những biểu hiện của trụy mạch thực sự thì tình trạng rất nặng. Triệu chứng lâm sàng3. Triêu chứng thực thể• Nhìn: Bụng trướng đều, Không có dấu hiệu rắn bò• Sờ: Phản ứng thành bụng có khi mạnh như co cứng thành bụng nên dễ nhầm với thủng dạ dày tá tràng. Mayo-Robson (+) ở 1 (thường bên trái) hoặc 2 bên (...)• Gõ: vang vùng cao, đục vùng thấp• Nghe: không thấy âm ruột Triệu chứng lâm sàng3. Triêu chứng khác:- cullen Signe• Tràn dịch màng phổi• Một số có thể thấy mảng bần tím ở mạng sườn Signe – Grey - turner (Grey - turner ) hoặc quanh rốn(cullen) . Nếu có những dấu hiệu này là biểu hiện của chảy máu vùng bụng và quanh tụy tiên lượng rất nặng Triệu chứng cận lâm sàng1. Xét nghiệm sinh hoá và huyết học:• Amylase máu: bt 80-120 đv somogy. Có GT chẩn đoán khi > 4 lần bt Bắt đầu tăng 4-12h sau đau, điển hình 24-48h Thể phù giảm sau 3-4j, HT từng phần 7-10j,thể quá nặng không tăng, có thể giảm. P.amylase tụy(amylase P) thấp, lọc được qua thận P.amylase nước bọt(amylase S) cao, không qua thận xét nghiệm amylase niệu để pb Tăng trong thủng DD, viêm tuyến mang tai... Triệu chứng cận lâm sàng1. Xét nghiệm sinh hoá và huyết học:• Amyse niệu: Tăng sau 2-3j, cao nhất 4-5èj, kéo dài 5-7j Tỉ lệ amylase niệu/máu khoảng = 1,7-2 Có giá trị trong chẩn đoán và chẩn đoán hồi cứu• Lipase: bt 250ui/l Tăng muộn hơn, tồn tại lâu hơn và có giá trị hơn xét nghiệm Amylase. Nhưng cũng không đặc hiệu và xét nghiệm phức tạp hơn amylase. Triệu chứng cận lâm sàng1. Xét nghiệm sinh hoá và huyết học:• Số lượng bạch cầu: tăng đa số là đa nhân trung tính.• Hematocrit: tăng do tính trạng máu cô đặc• Ure máu: tăng do mất nước, suy thận• Đường máu: tăng do giảm tiết Insulin tăng tiết Catecholamin• Giảm calci và magie: do tác dụng với axit béo tạo thành xà phòng (các vết nến).• Có thể thấy tăng Bilirubin trong máu.• Các XN khác: G, LDH, P... Triệu chứng cận lâm sàng2. X quang: ASP• Dãn một quai ruột ở vung lân cận tụy gọi là dấu hiệu quai ruột cảnh vệ.• Hình các quai ruột trướng hơi biểu hiện của liệt ruột cơ năng.• Hình vôi hoá của viêm tụy mãn tính.• Hình ảnh một số bệnh lý khác Triệu chứng cận lâm sàng3.Siêu âm:• KT bt trên S.Â: đầu 3cm, thân ...