Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 7 - PGS. TS. Nguyễn Đức Hoàng

Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 7 Vi sinh vật gây bệnh ở người, được biên soạn gồm các nội dung chính sau: quan hệ vật chủ-ký sinh; cơ sở miễn dịch học; vi sinh y học; dịch tễ học và vi sinh vật học cộng đồng; bệnh do vi sinh vật. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 7 - PGS. TS. Nguyễn Đức Hoàng Chöông 7:Vi sinh vaät gaây beänh ôû ngöôøi 1. Quan heä vaät chuû – kyù sinh 2. Cô sôû mieãn dòch hoïc 3. Vi sinh y hoïc 4. Dòch teã hoïc vaø vi sinh vaät hoïc coäng ñoàng 5. Beänh do vi sinh vaätQuan heä vaät chuû – kyù sinh Töông taùc cuûa vi sinh vaät vôùi ñoäng vaät- Ñoäng vaät laø moâi tröôøng soáng cuûa nhieàu vi sinh vaät: vi sinh coù lôïi, gaây beänh vaø trung tính- Kyù sinh (parasitism): söï taêng tröôûng cuûa moät VSV (kyù sinh vaät, parasite) ôû sinh vaät khaùc, khoâng mang laïi ích lôïi gì hoaëc laøm haïi cho sinh vaät chuû hay (hay vaät chuû host)- Khaû naêng kyù sinh cuûa VSV leân vaät chuû chiuï aûnh höôûng cuûa nhöõng töông taùc phöùc taïp giöõa kyù sinh vaät vôùi vaät chuû: + Khaû naêng xaâm nhaäp cuûa VSV vaøo vaät chuû (thöôøng baét ñaàu ôû caùc maøng nhaøy) + Töông taùc giöõa heä thoáng töï veä cuûa vaät chuû vôùi khaû naêng ñaùp öùng thích nghi cuûa kyù sinh gaây beänh + Ñaëc ñieåm giaûi phaãu hoïc cuûa vaät chuû Heä vi sinh vaät töï nhieân ôû da- Ñoä aåm thaáp vaø pH acid- Heä VSV chuû yeáu laø caùc vi khuaån Gram döông, hieän dieän ôû nôi coù ñoä aåmcao nhö tuyeán moà hoâi, tuyeán nhôøn: Staphylococcus, Coryne-bacterium,Acetinobacter, Pityrosporum, Propionibacterium, Micrococcus Heä vi sinh vaät ôû vuøng mieäng- Streptococcus, Lactobacillus, Fusobacterium, Veillonella, Coryne-bacterium, Neisseria, Actinomyces- Saâu raêng do hoaït ñoäng cuûa VSV: + Streptococcus sobrinus vaø S. mutans hình thaønh lôùp polysaccharide (glycocalyx) giuùp gaén vaøo beà maët raêng taïo thaønh veát tan raêng (dental plaque), taêng tröôûng laøm caïn kieät oâxi + Vi khuaån lactic acid taïo ra acid höõu cô laøm giaûm pH ôû beà maët raêng, laøm tan thaønh phaàn calcium phosphate cuûa raêng, gaây ra saâu raêng. Heä vi sinh vaät ñöôøng tieâu hoùa- Lactobacillus, Streptococcus, Bacteroides, Bifidobacterium, Eubacterium, Peptococcus, Peptostreptococcus, Ruminococcus, Clostridium, Escherichia, Klebsiella, Proteus, Enterococcus, Staphylococcus- VSV kî khí vaø kî khí tuøy yù- VSV coù lôïi - VSV leân men thoái- VSV coù lôïi: cung caáp vitamin, hoã trôï bieán döôõng ôû vaät chuû Heä vi sinh vaät khaùc- Heä VSV ñöôøng hoâ haáp: + Streptococcus, Staphylococcus, Corynebacterium, Neisseria + Hieän dieän beân trong maøng nhaøy ôû cô quan hoâ haáp treân- Heä VSV ñöôøng nieäu - sinh duïc: + Escherichia, Klebsiella, Proteus, Neisseria, Lactobacillus, Corynebacterium, Staphylococcus, Candida, Provotella, Clostridium, Peptostreptococcus- Heä VSV töï nhieân naøy coù lôïi: + Giuùp cô quan hoaït ñoäng bình thöôøng + Ngaên caûn söï xaâm nhieãm cuûa VSV gaây beänh + Moät soá coù khaû naêng xaâm nhieãm vaø gaây beänh boä phaän khaùc cuûa cô theå Moät soá thuaät ngöõ trong cô cheá gaây beänh cuûa VSV gaây beänh leân vaät chuû- Nhöôïc ñoäc (attenuation): söï giaûm hoaëc maát khaû naêng gaây beänh cuûa VSV- Taïo khuaån laïc (colonization): söï sinh saûn cuûa VSV gaây beänh sau khi gaén ñöôïc leân moâ cuûa vaät chuû- Laây nhieãm (infection): söï nhieãm vaø taêng tröôûng cuûa VSV beân trong vaät chuû- Xaâm nhieãm (invasion): söï xaâm nhaäp vaø lan truyeàn cuûa VSV vaøo vaät chuû- Tính xaâm nhieãm (invasiveness): tính gaây beânh do khaû naêng xaâm nhaäp cuûa VSV gaây beänh vaø lan truyeàn beân trong vaät chuû- Sinh ñoäc toá (toxigenicity): tính gaây beänh do ñoäc toá taïo ra bôûi VSV gaây beänh- Möùc gaây beänh (pathogenicity), möùùc aùc tính (virulence) cuûa kyù sinh vaät: khaû naêng gaây beänh (toång hôïp cuûa tính xaâm nhieãm vaø sinh ñoäc toá) cuûa kyù sinh vaät ôû vaät chuû Phöông thöùc gaây beänh- Taêng tröôûng taïo sinh khoái ñeå gaây beänh (laøm taét maïch maùu, van tim, ñöôøng trao ñoåi khí trong phoåi...)- Saûn xuaát ngoïai ñoäc toá (exotoxin) gaây toån thöông, gaây beänh leân moâ ñích caùch xa vò trí xaâm nhaäp- Noäi ñoäc toá (endotoxin) laø thaønh phaàn lipopolysaccharide cuûa maøng ngoaøi, ñöôïc phoùng thích vaø gaây beänh khi teá baøo bò cheát Xaâm nhaäp cuûa VSV gaây beänh vaøo vaät chuû- Thoâng qua söï gaén chuyeân bieät cuûa VSV leân bieåu moâ (specific adherence)- Caùc möùc chuyeân bieät: + Chuyeân bieät moâ (Neisseria gonorrhoeae chæ gaén leân bieåu moâ ñöôøng nieäu - sinh duïc ôû ngöôøi) + Chuyeân bieät kyù chuû- Cô cheá gaén chuyeân bieät qua töông taùc giöõa caùc ñaïi phaân treân beà maët VSV vôùi receptor treân teá baøo kyù chuû- Xaâm nhieãm (invasion): vi khuaån xaâm nhaäp vaøo beân trong cô theå, taêng tröôûng vaø lan nhieãm theo heä tuaàn hoaøn Taêng tröôûng vaø lan nhieãm- Sau khi xaâm nhaäp vaøo beân trong cô theå, ñeå gaây beänh, VSV caàn phaân chia vaø taêng tröôûng ñeå ñaït ñöôïc maät ñoä ...