Bài giảng Y học cổ truyền

Ngũ vị (-). 1/ Chua: Thu liễm, liễm hãn, cố sáp, chỉ khái, chỉ tả, sát khuẩn, chống thối 2/ Đắng: Thanh nhiệt, viêm nhiễm, sát khuẩn, mụn nhọt, rắn độc, côn trùng cắn. 3/ Ngọt: Hoà hoãn, giải co quắp cơ nhục, nhuận trường, bồi bổ
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Y học cổ truyềnTÍNH NĂNG CỦA THUỐC YHCT NGŨ VỊ (-) Thu liễm, liễm hãn, cố sáp, chỉ khái,CHUA chỉ tả, sát khuẩn, chống thối thanh nhiệt, viêm nhiễm, sát khuẩn,ÑAÉNG mụn nhọt, rắn độc, côn trùng cắn. Hoà hoãn, giải co quắp cơ nhục,NGOÏT nhuận trường, bồi bổ Phát tán, giải biểu, phát hãn,CAY hành khí huyết giảm đau, khai khiếu Nhuyễn kiên , nhuận hạ,MAËN tiêu đờm, tán kết NHẠT, CHÁT NGŨ VỊ (-)CHUA Acid hữu cơ glycosid, alcaloid,ÑAÉNG polyphenol, flavonoid ĐườngNGOÏTCAY Tinh dầu, alcaloidMAËN Các muối TỨ KHÍ (+) HÀN thanh nhiệt tả hỏa, lương huyết, giải độc, lợi tiểuLƯƠNGLƯƠNG ÔN giải cảm hàn, phát hãn, thông kinh, thông mạch, hoạt huyết, giảm đau, hồi dương cứu nghịchNHIỆT BÌNH thanh nhiệt, lợi tiểu, trừ thẩm thấp TỨ KHÍ (+) HÀN Glycozid, alcaloid, chất đắngLƯƠNG Tinh bột BÌNH ÔN Tinh dầu, đườngNHIỆT QUY KINH KINH LAÏCTHUOÁC TAÏNG PHUÛ QUYEÁT AÂM CANCHUA CAN THIEÁU AÂM TAÂMÑAÉNG TAÂM THAÙI AÂM TYØNGOÏT TYØ THAÙI AÂM PHEÁ CAY PHEÁ THIEÁU AÂM THAÄNMAËN THAÄN Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính & vị giống  tác dụng giống hoặc gần giốngHoàng bá, Hoàng cầm đều vị đắng, tính hàn, đều có tácdụng thanh nhiệt táo thấp, chống viêm, thoái nhiệt.Quế chi, Bạch chỉ đều có tính ôn, vị cay, đều có tác dụngtán hàn, giải biểu, phát hãn, thông kinh, hoạt lạc, giảmđau.Có thể thay thế nhau Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính giống & vị khác  tác dụng khácHoàng liên, Sinh địa đều có tính hàn, nhưng Hoàng liên vịđắng, Sinh địa chỉ hơi đắng nhẹ. Hoàng liên có tác dụngtáo thấp, còn Sinh địa tư âm, lương huyết, sinh tân, chỉkhát.Ma hoàng và Hạnh nhân đều có tính ấm, nhưng Mahoàng vị cay có tác dụng phát hãn, Hạnh nhân vị đắng cótác dụng hạ khí. Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính khác & vị giống  tác dụng khácBạc hà, Tô diệp vị cay, nhưng Bạc hà tính lương, dùnggiải cảm nhiệt, còn Tô diệp tính ôn, có tác dụng giải cảmhàn.Thạch cao, Sa nhân đều cay, Thạch cao tính hàn có tácdụng thanh nhiệt, hạ hỏa, Sa nhân tính ấm có tác dụnghành khí, giảm đau, kiện tỳ, hoá thấp. Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính khác & vị khác  tác dụng khácNhục quế có vị cay ngọt, tính đại nhiệt, có tác dụng khửhàn ôn trung.Hoàng liên vị đắng, tính hàn, tác dụng thanh nhiệt táothấp. Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính & vị giống, quy kinh khác  tác dụng khác Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm, Chi tử đều đắng, hàn  thanh nhiệt Hoàng liên (Tâm)  thanh tâm Hoàng bá (Thận)  trị chứng Thận hỏa Hoàng cầm (Phế)  tả phế hoả Chi tử (Tam tiêu)  trị chứng Tam tiêu hoả Quan hệ Tính, Vị, quy kinhTính và vị của thuốc thay đổi sau khi chế biến dẫn đếntác dụng cũng thay đổiSinh địa đắng, hàn, có tác dụng lương huyết. Sau khichế thành Thục địa, tính trở nên ấm, vị trở nên ngọt, cótác dụng bổ huyết.Đỗ trọng vị ngọt hơi cay, sau khi chích muối, trở nênmặn, tăng cường tác dụng bổ can thận. KHUYNH HƯỚNG -Thaêng döông DÖÔNGTHAÊNG PHUØ -Phaùt bieåu DÖÔÏC -Khu phong -Taùn haøn oân lyù -Tieàm döông -Thu lieãm AÂMGIAÙNG TRAÀM -Thaåm thaáp DÖÔÏC -Thanh nhieät -Taû haï TÁC DỤNG CỦA THUỐC Âm hưNhiệt, hàn THÖÏC HÖ Dương hưThanh nhiệt, Dưỡng âmtrừ hàn, ôn lý TAÛ BOÅ trợ dương TÖÔNG TAÙC THUOÁCÑôn haønh 1 vò thuoác (Nhân sâm, Tam thất) Töông tu gioáng tính vò, ↑hieäu quả (KNg + LKiều) Töông söû khaùc tính vò, ↑hieäu quaû (LKiều + Ngthù)Töông uùy ức chế ñoäc tính ( BHạ + Gừng)Töông aùc kiềm chế tính năng ( HCầm + Gừng)Töông saùt ↓ ñoäc tính (BĐậu + ĐXanh)Töông phaûn ↑ ñoäc tính (BĐậu + KNgưu) KIÊNG KỊ TANIN > < SAÉTBAØO CHEÁ ACID HC > < ÑOÀNG TINH DAÀU > < NHIEÄT CAM THAÛO > < CAM TOAÏI, NGUYEÂN HOAPHOÁI HÔÏP OÂ ÑAÀU > < BOÁI MAÃU, QUA LAÂU, BAÙN HAÏ ...