Bài giảng Y học cổ truyền: Đau vai gáy - ThS. Nguyễn Thị Hạnh (ĐH Y khoa Thái Nguyên)

Bài giảng Y học cổ truyền: Đau vai gáy được biên soạn bởi ThS. Nguyễn Thị Hạnh giúp các bạn sinh viên trình bày được nguyên nhân, triệu chứng hai thể lâm sàng đau vai gáy, lựa chọn được phương pháp điều trị và phòng bệnh thích hợp hai thể đau vai gáy bằng phương pháp Y học cổ truyền. Mời các bạn cùng tham khảo baiof giảng để nắm bắt nội dung chi tiết của bài giảng.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Y học cổ truyền: Đau vai gáy - ThS. Nguyễn Thị Hạnh (ĐH Y khoa Thái Nguyên) Đau vai gáy Ths. Nguyễn Thị Hạnh Bộ môn YHCTTrường ĐHYK Thái Nguyên 1. Mục tiêu 1. Trình bày được nguyên nhân, triệuchứng hai thể lâm sàng đau vai gáy theoYHHĐ và YHCT. 2. Lựa chọn được phương pháp điềutrị và phòng bệnh thích hợp hai thể đauvai gáy bằng phương pháp YHCT. 2. Đại cương cương - Đau vai gáy là một hội chứng do nhiều nguyênnhân khác nhau dẫn tới hậu quả vai và gáy đau, thậmchí đau tê lan xuống cánh, cẳng, ngón tay. - Hoạt động của vai gáy phụ thuộc hoạt động củacánh tay, đầu nên rất linh hoạt và cơ động, động tácđa dạng, với biên độ khá rộng. - Đốt sống cổ là nơi xuất lộ của thần kinh vai gáy,thần kinh cánh tay. Từ cổ VI trở lên, mỏm ngang cólỗ động mạch đốt sống trong đó chứa động mạch đôtsống chui lên não, tạo nên hệ thống động mạch sốngnền. Do vậy đau vai gáy mạn tính thường gây chèn épđám rối cổ, đau đám rối thần kinh cánh tay và thiểunăng tuần hoàn não. 3. Nguyên nhân đau vai gáy3.1. Theo YHHĐ: - Thường do lạnh - Gối đầu khi ngủ không ở trạng thái sinh lý - Động tác ngoái cổ ra sau đột ngột - Những sang chấn, vi sang chấn đốt cổ. - Tình trạng viêm khớp bán nguyệt, viêm sụn viền đốt cổ, thoái hoá đốt cổ đặc biệt CV - CVI là nguyên nhân dễ gặp trên lâm sàng, lao đốt cổ, ung thư đốt cổ, ung thư đỉnh phổi, viêm tuỷ cổ mạn tính, thoát vị đĩa đệm đốt cổ, chấn thương gãy vỡ đốt cổ giai đoạn đầu cũng gây đau vai gáy, nên cần chú ý phân biệt. 3. Nguyên nhân đau vai gáy3.2.Theo YHCT: +do phong hàn + Do phong nhiệt +Do huyết ứ Gây tắc nghẽn tại các kinh Tiểu trường, Bàng quang, kinh Đởm và mạch Đốc (thống do bất thông) 4. Các thể lâm sàng4.1. Đau vai gáy cấp - Đau lan từ chẩm, gáy xuống vai, đau tăng khi thay đổi tư thế đầu. - Thường xuất hiện vào sáng khi ngủ dậy hoặc ngoái đầu sau một cách đột ngột với biểu hiện cúi, ngửa, nghiêng, quay đầu đau, mặt vênh, cổ cứng, muốn nhìn ngang hoặc ngoái sau phải quay cả nửa thân trên. - So sánh với cơ vai gáy hai bên thấy cơ bên đau gồ cao, co cứng. ấn các huyệt Phong trì, Kiên tỉnh, Đại trữ, Thiên tông đau, hướng đau có thể lan tới huyệt Đốc du hoặc lan tới mỏm vai cánh tay. - Nếu đau do lạnh mạch trì, sợ lạnh, sợ gió, rêu lưỡi trắng. - Nếu do huyết ứ, phải có sang chấn đốt cổ trước đó 4. Các thể lâm sàng4.2. Đau vai gáy mạn tính - Mỏi vai gáy kéo dài, đau âm ỉ, trở trời đau tăng kéo dài nhiều tháng, nhiều năm, xen kẽ đợt đau cấp tính với đầy đủ những triệu chứng của đau vai gáy cấp. - Thường kèm triệu chứng của thiểu năng tuần hoàn não: đau đầu, rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ, cốt hóa nhân cách... - Một số không nhỏ các trường hợp có biểu hiện của đau đám rối thần kinh cánh tay: đau, tê bì cánh tay, cẳng tay, bàn ngón tay, phản xạ gân xương có thể tăng nhẹ. - Chụp Xquang đốt cổ có giá trị chẩn đoán cao: trên phim thấy hình ảnh mỏ xương, gai xương, viêm sụt viền, viêm khớp cổ sau hoặc trượt, xẹp đốt sống. Chú ý phân biệt với lao đốt cổ gây phá huỷ cung trước, ung thư đốt sống cổ phá hủy cung sau không thuộc phạm vi nghiên cứu của bài này. 5. Điều trị Đau vai gáy cấpPháp điều trị: - Đau vai gáy do lạnh: khu phong, tán hàn, hành khí, hoạt huyết. - Đau vai gáy do huyết ứ: hành khí, hoạt huyết 5. Điều trị Đau vai gáy cấpĐiều trị bằng châm cứu: - Các huyệt tại chỗ: Phong trì, Đại truỳ, Kiên tỉnh, Đại trữ, Thiên tông, Đốc du, á thị huyệt. - Các huyệt ở xa: Dương lăng tuyền, Huyền chung. - Thủ thuật: châm tả hoặc ôn châm. - Liệu trình điều trị: 3 - 7 ngày. 5. Điều trị Đau vai gáy cấpĐiều trị bằng xoa bóp bấm huyệt: - Dùng các thủ thuật: xoa, bóp, day, lăn, bấm, điểm, miết, xát, đấm, phát, vờn, chặt và vận động cổ. - Tuỳ theo từng vùng huyệt mà lựa chọn thủ thuật thích hợp, tối thiểu mỗi thủ thuật làm trong thời gian 2 phút. 5. Điều trị Đau vai gáy cấpĐiều trị bằng thuốc:Bài 1: Quế chi: 12g Dây gắm 16g Xuyên khung: 12g Hương phụ: 12g Khương hoạt: 12g Cam thảo: 8g Tổng liều 7 thang, sắc uống ngày 1 thang.Bài 2: Ma hoàng Quế chi thang gia giảm: Ma hoàng 12g Phòng phong 12g Quế chi 12g Cam thảo 12g Sinh khương 12g Đại táo 12g Bạch chỉ 12g Sắc uống ngày 1 thang. Bài thuốc này phát hãn mạnh hơn, nếu thấy ra mồ hôi thì dừng thuốc. 5. Điều trị Đau vai gáy mãn tínhĐiều trị bằng châm cứu: - Nếu thiên hàn nên cứu cách gừng, các mồi ngải đặt dọc theo mạch Đốc từ CI đến DI, đặc biệt cần ưu tiên huyệt Đại truỳ. Mỗi liệu trình cứu kéo dài 15 - 21 ngày, ngày 1 lần. - Nếu hàn nhiệt không rõ ràng thì tuỳ theo đợt cấp châ ...