Bài học kinh nghiệm từ quá trình cải cách hành chính tại Trung Quốc

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã có bước phát triển vượt bậc về mọi mặt, đặc biệt là từ sau cải cách mở cửa năm 1979. Có được những thành công đó là do Trung Quốc đã kiên trì thực hiện công cuộc đổi mới và tiến hành cải cách hành chính (CCHC) một cách sâu rộng và đồng bộ trên các mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Từ năm 1982 đến nay, Trung Quốc đã tiến hành sáu cuộc cải cách với quy...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài học kinh nghiệm từ quá trình cải cách hành chính tại Trung Quốc Bài học kinh nghiệm từ quá trình cải cách hành chính tại Trung Quốc Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã có bước phát triển vượt bậc về mọi mặt, đặc biệt là từ sau cải cách mở cửa năm 1979. Có được những thành công đó là do Trung Quốc đã kiên trì thực hiện công cuộc đổi mới và tiến hành cải cách hành chính (CCHC) một cách sâu rộng và đồng bộ trên các mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Từ năm 1982 đến nay, Trung Quốc đã tiến hành sáu cuộc cải cách với quy mô lớn. Kết quả thu được khá toàn diện trên các lĩnh vực của hệ thống hành chính; thể chế hành chính quan liêu bao cấp đã chuyển mạnh sang thể chế hành chính thích ứng với cơ chế thị trường xã hội chủ nghĩa (XHCN). Trung Quốc và Việt Nam là hai nước đang từng bước xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, đều đang tiến hành CCHC. Kinh nghiệm của Trung Quốc là bài học có giá trị đối với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trung Quốc là một nước XHCN, có hệ thống chính trị đặc thù. Chế độ chính trị cơ bản của Trung Quốc là chế độ đa đảng hợp tác và hiệp thương chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, thực hiện chế độ Đại hội đại biểu nhân dân và chế độ tự trị quần chúng cơ sở trên một quốc gia có nhiều dân tộc thống nhất với bộ máy tổ chức nhà nước. Thực hiện đường lối cải cách mở cửa, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển trong nước và quốc tế, Trung Quốc đã tiến hành cải cách khá toàn diện trên cả ba lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp, trong đó CCHC cơ quan hành pháp đóng vai trò quan trọng. 1. Sáu cuộc cải cách Từ 1979 đến nay, Trung Quốc đã tiến hành sáu cuộc cải cách. Có thể điểm qua nội dung chính của các cuộc cải cách như sau: Lần thứ nhất: Năm 1982, trọng tâm đợt này là tinh giản bộ máy và biên chế; đưa ra phương châm tứ hóa “cách mạng hoá, trẻ hoá, tri thức hoá, chuyên nghiệp hóa” đội ngũ cán bộ, công chức; xây dựng chế độ về hưu; nới lỏng quyền hạn quản lý kinh tế, thu chi tài chính và quản lý nhân sự. Lần thứ hai: Năm 1988, tiếp tục cải cách cơ cấu gắn với chuyển đổi chức năng của chính quyền, thực hiện tách bạch chính quyền với doanh nghiệp, tinh giản các cơ quan chuyên môn, mở rộng các lĩnh vực CCHC, tăng cường các cơ quan điều tiết vĩ mô. Lần thứ ba: Năm 1993, mục tiêu cải cách nhằm đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế thị trường XHCN; mở rộng và đi sâu trong cải cách cơ cấu, lấy chuyển đổi chức năng chính quyền làm trọng điểm, đề ra phương châm tách bạch giữa chính quyền và doanh nghiệp là con đường căn bản của chuyển đổi chức năng. Lần thứ tư: Năm 1998, mục tiêu xây dựng thể chế quản lý hành chính nhằm thích ứng với kinh tế thị trường XHCN, kết quả đã giải thể hàng loạt các cơ quan quản lý kinh tế công nghiệp và các công ty, tổng hội có tính chất hành chính. Lần thứ năm: Năm 2003, tách rời chính quyền và doanh nghiệp, tiến thêm một bước chuyển đổi chức năng của chính quyền, điều chỉnh việc sắp xếp cơ cấu của chính quyền, phân công hợp lý chức năng của các Bộ, ngành, cải cách thể chế quản lý tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Lần thứ sáu: Năm 2008, tập trung vào việc giải quyết vấn đề nhân sinh và những mâu thuẫn nổi cộm ảnh hướng đến phát triển khoa học và ổn định xã hội còn tồn tại trong quản lý chính quyền, nhấn mạnh cải thiện điều tiết kinh tế, giám sát chặt chẽ thị trường, đẩy mạnh quản lý xã hội, chú trọng đến dịch vụ công. Để phục vụ mục đích của cải cách lần này, cơ cấu của Quốc vụ viện cũng được cải cách một cách mạnh mẽ. 2. Thành tựu nổi bật qua các lần cải cách và một số hạn chế Sau 30 năm thực hiện cải cách mở cửa, Trung Quốc đã thành công trong việc phát triển kinh tế, thể chế kinh tế đã chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường đầy năng động. Thành tựu nổi bật qua các lần cải cách được thể hiện nổi bật 6 mặt sau đây: Thứ nhất, tinh giản cơ cấu chính quyền và chuyển giao quyền lực cho doanh nghiệp, phát huy tính tích cực của địa phương, doanh nghiệp, các đơn vị cơ sở và quần chúng nhân dân: Cải cách cơ chế quản lý tập trung quyền lực cao độ của cơ chế kinh tế bao cấp, chuyển sang việc giao quyền lực cho chính quyền địa phương và doanh nghiệp. Phương châm đổi mới chức năng quản lý nhà nước của Chính phủ được xác định là “quản lý vĩ mô, giám sát thị trường, quản lý xã hội và dịch vụ công”. Theo đó, bảy lĩnh vực Chính phủ trung ương tập trung quản lý là quốc phòng, ngoại giao, chính sách tài chính, ngân hàng, điện lực, thông tin, đường sắt. Các lĩnh vực còn lại thực hiện phân cấp mạnh cho chính quyền địa phương. Tinh giản biên chế mà biện pháp quan trọng nhất là sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp; chuyển một bộ phận lớn các đơn vị sự nghiệp công thành doanh nghiệp để xoá bỏ chế độ bao cấp. Ví dụ: ở Thượng Hải đã chuyển 144 đơn vị sự nghiệp thành 354 doanh nghiệp độc lập, giảm được 15% biên chế.; thành phố chỉ trợ cấp cho các bệnh viện 3-4% kinh phí, còn lại là tự trang trải; các trường đại học nhà nước cấp 40% kinh phí, còn lại nhà trường tự trang trải. Thứ hai, từng bước tối ưu hóa cơ cấu tổ chức của chính quyền, không ngừng tinh giản cơ cấu và cán bộ. Thông qua cải cách tối ưu hóa chính quyền, các bộ ngành quản lý kinh tế công nghiệp của cơ chế kinh tế bao cấp cơ bản bị tháo gỡ, bước đầu xây dựng khung hệ thống cơ cấu thích ứng với cơ chế thị trường XHCN, lấy các bộ, ngành điều tiết vĩ mô, quản lý giám sát thị trường, quản lý xã hội và dịch vụ công làm chủ chốt. Năm 1981, Quốc vụ viện có 100 cơ quan, năm 1998 giảm còn 29 cơ quan, năm 2008 chỉ còn 27 cơ quan. Chính quyền địa phương được tổ chức thành ba cấp hoàn thiện hơn, trong đó cấp tỉnh và tương đương gồm 31 đơn vị (22 tỉnh, bốn thành phố trực thuộc trung ương, năm khu tự trị) và hai khu hành chính đặc biệt. Về cơ cấu xã, trước đổi mới, xã bao gồm các đội sản xuất, hiện nay được tổ chức thành làng, lập ra Uỷ ban làng tự quản do dân trực tiếp bầu, nhiệm kỳ ba năm. Chính quyền đô thị ở Trung Quốc được tổ chức t ...