Bài tập học kỳ môn: Lí luận nhà nước và pháp luật

Có thể nói rằng nếu các tư tưởng về nhà nước luôn luôn giữ vị tríquan trọng nhất trong lịch sử tư tưởng chính trị của nhân loại thì những tưtưởng về vấn đề quyền lực nhà nước, về tổ chức và thực hiện quyền lựcấy lại giữ vị trí cơ bản và trọng yếu trong các tư tưởng đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài tập học kỳ môn: Lí luận nhà nước và pháp luật Khúc Thu Huyền KT33D020 1 LỜI MỞ ĐẦU Có thể nói rằng nếu các tư tưởng về nhà nước luôn luôn giữ v ị tríquan trọng nhất trong lịch sử tư tưởng chính trị của nhân loại thì nh ững t ưtưởng về vấn đề quyền lực nhà nước, về tổ chức và th ực hiện quy ền l ựcấy lại giữ vị trí cơ bản và trọng yếu trong các tư tưởng đó. Các tư tưởngvề vấn đề quyền lực nhà nước, tổ chức và thực hiện quyền l ực nhà n ướcbao giờ cũng để lại dấu ấn của nó trong các thể chế chính trị nh ất định.Do đó, tìm hiểu về các tư tương chính trị sẽ rất cần thiết và hữu ích choviệc học tập về nền chính trị và các thể chế chính trị đương đại. Xem xét cách thức tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ởnhiều nước tư sản, ta thấy rằng: nguyên tắc phân chia quyền lực là mộttrong những nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của các nhànước đó. Nguyên tắc này từng được thừa nhận là tiêu chu ẩn, là đi ều ki ệncủa nền dân chủ tư sản và được ghi nhận một cách trang trọng trong hiếnpháp nhiều nước. Sự ghi nhận ấy là một minh chứng cho sự thừa nh ận, s ựkhẳng định giá trị của tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước, là sự thểhiện và áp dụng học thuyết phân quyền trong thực tế. Các tư tưởng về quyền lực nhà nước và phân chia quy ền l ực nhànước vốn có mầm mống từ xa xưa trong lịch sử, từ thời cổ đại, khi kiểupháp luật đầu tiên tồn tại ở Hi Lạp và La Mã xuất hiện. Nh ững nét đ ạicương của nó được đề cập đến trong các quan điểm chính trị của nhiềunhà tư tưởng cổ đại mà điển hình là Aristote, Polybe… Tuy nhiên, trong thời kì h ưng th ịnh của ch ế đ ộ phong ki ến, t ư t ưởngnày đã gần như hoàn toàn bị lãng quên, không được nh ắc đến. Ch ỉ đ ến khiquan hệ tư bản hình thành và phát triển, thay thế các quan hệ phong kiếnbị tan rã thì tư tưởng này mới được phục hưng và trở thành cơ s ở vững Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật Khúc Thu Huyền KT33D020 2chắc về tư tưởng cho các phong trào chống phong kiến, vì tự do, dân chủcủa nhân dân, trở thành ngọn cờ tranh đấu của Cách mạng tư sản. Tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước đã đ ược các nhà t ư t ưởngtư sản thế kỷ XVII-XVIII mà điển hình là John Locke, Montesquieu vàRousseau kế thừa, phát triển, và hoàn thiện, coi đó là cơ s ở để đảm b ảo t ựdo của nhân dân và chống lại chế độ độc tài chuyên chế. Người có cônghoàn thiện học thuyết này ở mức độ cao là Montesquieu,đến mức nó đãđược khái quát hóa và trở thành một nguyên tắc tổ ch ức b ộ máy nhà n ướcvới tên gọi: “Nguyên tắc phân quyền”. Nguyên tắc phân quyền từ khi rađời đến nay được lý giải theo nhiều cách khác nhau và cũng đ ược áp dụngkhông hoàn toàn thống nhất ở các nước mà theo những điều kiện khácnhau tùy thuộc điều kiện cụ thể từng nước. Sự hiệu quả trong th ực t ếđiều hành và quản lý đất nước của các quốc gia này đã kh ẳng định giá trịthực tiễn của tư tưởng. Với mong muốn tìm hiểu sâu h ơn về t ư t ưởng phân chia quy ền l ựcnhà nước và nguyên tắc phân quyền trên phương diện lý thuy ết đ ể có th ểphần nào nhận thức về nó một cách đầy đủ hơn nên em chọn bài tập: “Tưtưởng phân chia quyền lực nhà nước”. Tuy nhiên, trong phạm vi mộtbài tập nhỏ em chỉ xin trình bày tóm tắt về sự xuất hiện hình thành và pháttriển của tư tưởng phân chia quyền lực gắn với tên tuổi của các nhà t ưtưởng - những người đã phát triển và hoàn thiện học thuyết này. TƯ TƯỞNG PHÂN CHIA QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC Nói đến học thuyết phân quyền, người ta thường gắn với tên tu ổicủa Montesquieu- nhà tư tưởng nổi tiếng người Pháp. Song thực tế, Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật Khúc Thu Huyền KT33D020 3Montesquieu chỉ là người có công hoàn thiện nó ở mức độ cao còn b ảnthân nó đã có mầm mống từ rất xa xưa trong lịch sử, thể hiện qua các tácphẩm của Aristote, Polybe. Theo chiều dài của lịch sử, tư tưởng phânquyền đã trải qua nhiều bước thăng trầm và đạt được sự phát triển hưngthịnh vào thời kỳ cách mạng tư sản và nhà nước tư sản, khi nó được xâydựng một cách cụ thể, chi tiết và thực sự khẳng định được giá trị. Để tìm hiểu nội dung của tư tưởng phân chia quy ền lực, tr ước h ết,chúng ta cần khẳng định rằng “quyền” ở đây là quyền lực nhà nước.Quyền lực nhà nước là sức mạnh của nhà nước có thể bắt các giai cấp,tầng lớp trong xã hội (mọi tổ chức, cá nhân) phải phục tùng ý chí của nó.Thông thường đa số hiến pháp của các nước hiện đại đều tuyên b ố quy ềnlực nhà nước được thực hiện nhân danh nhân dân và đại diện cho lợi íchcủa toàn xã hội.Song thực tế, quyền lực nhà nước xét về bản chất giai cấpchủ yếu là quyền lực thống trị và một phần là quyền lực xã hội. Ở m ...