Bản chất và phạm vi của Logic

Bản chất và phạm vi của Logic Nature and Scope of Logic Phiên Dịch: Vũ Thắng Bất kỳ ai đọc quyển sách này đều đã quen thuộc với việc tranh cãi dường như không bao giờ có hồi kết về trí tuệ và các luận điệu của chúng ta, cái việc mà đã là một đặc tính nổi bật của cuộc sống trong suốt những năm cuối thế kỷ 20. Thông qua từng các phương tiện truyền thông đại chúng, chúng ta đã bị dội bom với những lập luận về mua cái này hay cái kia, tin diễn giả...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bản chất và phạm vi của Logic Bản chất và phạm vi của Logic Nature and Scope of Logic Phiên Dịch: Vũ Thắng Bất kỳ ai đọc quyển sách này đều đãquen thuộc với việc tranh cãi dường nhưkhông bao giờ có hồi kết về trí tuệ và cácluận điệu của chúng ta, cái việc mà đã làmột đặc tính nổi bật của cuộc sống trongsuốt những năm cuối thế kỷ 20. Thông quatừng các phương tiện truyền thông đạichúng, chúng ta đã bị dội bom với nhữnglập luận về mua cái này hay cái kia, tindiễn giả này hay diễn giả khác, làm điềunày hay làm điều khác. Những thông điệpcó tính thuyết phục xuất phát từ bạn bè, giađình và chính phủ, thậm chí từ nhữngngười mà ta chỉ thảo luận trong chốc lát. Chúng ta thường lấy những điều philogic để nỗ lực thuyết phục chúng ta,nhưng chúng ta có thể phát hiện rằng là rấtkhó khăn để chống lại nỗ lực đó bởi vìchúng ta không chắc là tại sao tính logiccủa những tranh luận là không có hoặc nósai ở điểm nào. Thật là không may mắn khimà trong cuộc tranh luận, người nào nóidài nhất, to nhất thường được xem là kẻ“chiến thắng”, thậm chí ông hay bà ta tranhcãi chẳng hay ho gì cả. Đó là bởi vì khôngcó ai đáp lại trong cuộc tranh luận và nếukhông có ai chỉ ra rằng những lập luận làyếu hay không thích hợp, thì chúng ta sẽ điđến suy nghĩ: ngưòi tranh luận có thể đúngvà hơn nữa chẳng có ai có thể chỉ rằng nósai và tương tự như vậy. Đó là lý do tạisao chúng ta chán ngán trong việc tranh cãivề một điều nếu nó không thể nghi ngờ haytranh cãi. Chúng ta cùng những người kháccó thể bị ảnh hưởng một cách tinh vi haythậm chí nặng nề bởi nó, có thể trong thựctế sẽ xoá dần đi những bất đồng quan điểmban đầu với nó, và cũng có thể phát hiện rarằng là rất khó khăn để từ chối tranh luậncủa người khác hoặc thậm chí kêu gọi hànhđộng xuất phát từ nó. Tất cả có thể dẫnchúng ta đến cảm giác là chúng ta khôngcó sự lựa chọn nhưng vẫn phải nói và phảilàm những việc mà chúng ta với lương trikhông chọn hoặc không tin tưởng. Bằng cách nào chúng ta biết rằngchúng ta nên mua cái gì, tin cái gì và làmnhững việc khẩn cấp? Những lý do đó làgì, và chúng thuyết phục đến mức nào? Tạisao chúng tồn tại, nếu không thì tại saochúng bắt buộc chúng ta? Và làm thế nàochúng ta có thể chắc chắn hơn rằng nhữngphân tích cá nhân về các vấn đề có liênquan đến chúng ta là có lý như chúng ta đãthực hiện? Một mục đích của nghiên cứulogic là đạt được các công cụ mà vớichúng có thể phân biệt một lập luận đúngvới một lập luận sai. Theo đó, logic có thểđược xem là một trong những nghiên cứumạnh mẽ nhất chúng ta có thể tiến hành,đặc biệt là trong thời đại như chúng tađang sống, thời mà có quá nhiều yêu sáchvà phản đối các yêu sách. 1.LOGIC VỪA LÀ MỘT MÔNKHOA HỌC VỪA LÀ MÔN NGHỆTHUẬT Có phải logic là một khoa học (nhưthiên văn học hay di truyền học), hoặc làmột môn nghệ thuật thực hành (như thể dụchay nấu ăn)? Có phải mục tiêu của nó làmô tả tự nhiên và cấu trúc tư duy đúng,theo cách của một môn khoa học chínhxác? Hoặc là nó dạy chúng ta làm thế nàođể lý luận đúng như là chúng ta có thểhướng dẫn ai đó chơi kèn? Nói ngắn gọn là có phải mục tiêu cơbản của nó là giúp chúng ta hiểu lập luậnrõ ràng là gì và dạy chúng ta làm thế nàođể lập luận đúng đắn? Một tình huống có thể được nêu ra đểnhìn nhận logic bằng một trong những cáchnày. Một số người cho rằng logic ngoài làmột môn khoa học, nó khám phá, hệ thống,và thiết lập các nguyên tắc để lập luậnđúng. Họ thậm chí còn gợi ý là giảng dạycách lập luận có logic là vô ý nghĩa, giốngnhư là chúng ta chẳng cần đợi những nhàtâm lý học dạy chúng ta ăn. Hoặc là chúng ta biết làm thế nào đểlập luận hoặc chúng ta không biết. Nếuchúng ta có đầy đủ mọi năng lực, chúng tachẳng cần những hướng dẫn. Nếu chúng takhông có nó thì những hướng dẫn c ũngchẳng giúp được gì. Những người khác lại cho rằng giá trịcơ bản của logic là nâng cao sức mạnh củanhững lập luận và tăng cường khả năng củachúng ta để đánh giá sự đúng đắn củanhững lập luận và sửa chữa những điểmyếu. Có những lợi ích này logic phải đượccoi là một môn nghệ thuật cũng như là mộtmôn khoa học không chỉ để thông tin chotư duy mà còn huấn luyện nó. Một vàingười định nghĩa logic là một nghệ thuật tựdo, những nghiên cứu của nó cung cấp hiểubiết tốt hơn về tự nhiên và giúp chúng tathoát khỏi những suy nghĩ và hành độngngu dốt. Trong quyển sách này, chúng ta sẽtheo đuổi việc thực hành trên góc độ coiđó vừa là một nghệ thuật vừa là một mônthực hành và quan trọng không kém là tiếnhành những nghiên cứu mang tính lý thuyếtcủa nó. Thực tế là có vài người sẽ phànnàn là việc nghiên cứu mang tính thực hànhcuả nó với những phân tích về thành kiến,thiên vị, và sự cố chấp thậm chí là quantrọng hơn việc nghiên cứu mang tính lýthuyết. Lịch sử là một cuốn danh mục vềnhững sự kiện mà một cuộc tranh luận tồitệ đã thuyết phục cả nhiều đám người hànhđộng một cách xấu xa, thậm chí là tàn bạo.Rất nhiều sự tàn bạo cực điểm trong ThếChiến II đều là bằng chứng chúng ta cần đểnói lên rằng với bản chất tự nhiên chúng tadễ bị thuyết phục để thù ghét và giếtngười. Tất nhiên là có nhiều nhân tố đãđóng góp vào tình hình mà sự huỷ diệt cóthể xảy ra nhưng nó không thể đơn giản làđặc điểm nổi bật để cố tình lập luận saitrái. Nhưng việc lập luận tồi tệ chắc chắnđã thúc đẩy rất nhiều hành động cá nhânmà đã công nhận tính hợp lý cho nó. Vàtương tự thế bạo lực và thù hận tiếp tục chiphối xã hội chúng ta. Do đó việc nghiêncứu logic đúng đắn là cách thức để chúngta có thể cố gắng hết sức để giảm bớtnhững hành vi như thế trong chính chúng tavà bảo vệ chúng ta khỏi nó. Nhà trào phúng Jonathan Swift ở thếkỷ 18 đã xuất bản một tiểu luận có tựa đề“Một lời đề nghị khiêm tốn” trong đó ôngđã kín đáo gợi ý rằng tập tục ăn thịt đồngloại là một điều hết sức hợp lý, là một giảipháp mang tính thực tế cho vấn đề quá tảidân số trong nghèo đói. Trong những gìxuất hiện là một lý luận đẹp đẽ có tín ...