Bàn thêm quan niệm và định nghĩa về phạm trù dân tộc

Bài viết Phân tích các quan niệm và định nghĩa về phạm trù dân tộc của một số học giả trong nước và trên thế giới, tác giả bài viết xem xét và luận giải quan niệm và định nghĩa về phạm trù dân tộc với mong muốn được những luận chứng khoa học khi đề ra chính sách dân tộc, quyền bình đẳng dân tộc, đại đoàn kết dân tộc, chủ quyền của dân tộc,... Mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn thêm quan niệm và định nghĩa về phạm trù dân tộcBàn thêm quan niệm và định nghĩavề phạm trù dân tộcNguyÔn Hoµng H−ng (*)Tãm t¾t: Trªn c¬ së nªu vµ ph©n tÝch c¸c quan niÖm vµ ®Þnh nghÜa vÒ ph¹m trïd©n téc cña mét sè häc gi¶ trong n−íc vµ trªn thÕ giíi, t¸c gi¶ bµi viÕt xem xÐt vµluËn gi¶i quan niÖm vµ ®Þnh nghÜa vÒ ph¹m trï d©n téc víi mong muèn cã ®−îcnh÷ng luËn chøng khoa häc khi ®Ò ra chÝnh s¸ch d©n téc, quyÒn b×nh ®¼ng d©n téc,®¹i ®oµn kÕt d©n téc, chñ quyÒn cña d©n téc,....Tõ khãa: D©n téc, Ph¹m trï d©n téc, Chñ nghÜa Marx, Chñ nghÜa x· héi khoa häcCã thÓ nãi, d©n téc lµ mét trongnh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p, cã ý nghÜa quanträng, nã ®· vµ ®ang cßn ®−îc tranhluËn c¶ vÒ lý luËn, chÝnh trÞ còng nh−thùc tiÔn. §iÒu Êy chøng tá ®©y lµ ®èit−îng thuéc vÒ ®êi sèng hiÖn thùc cÇnph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu. Nh−ng, ®Ó t×mhiÓu ®−îc mét c¸ch tháa ®¸ng, cã søcthuyÕt phôc vÒ vÊn ®Ò nãi trªn th× tr−íchÕt cÇn lµm râ ph¹m trï (kh¸i niÖm)d©n téc lµ g×.(*)NÕu kh«ng nhËn biÕt®−îc b¶n chÊt kh¸i niÖm nµy th× rÊt khãhoÆc kh«ng thÓ luËn chøng víi kÕt qu¶kh¶ quan c¸c vÊn ®Ò to lín nh− chÝnhs¸ch d©n téc, quyÒn b×nh ®¼ng d©n téc,®¹i ®oµn kÕt d©n téc, chñ quyÒn cña d©ntéc, d©n téc vµ t«n gi¸o, ®éc lËp d©ntéc,v.v... X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p nghiªncøu nh− vËy chÝnh lµ ®Ó ®i ®Õn bµn(*)Tr−ëng Ban Tuyªn gi¸o §¶ng bé Khèi DoanhnghiÖp tØnh Hµ Giang.nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ thùc tiÔn mangtÝnh thêi sù cÊp b¸ch hiÖn nay.D©n téc th−êng ®−îc nh÷ng nhµ ho¹t®éng chÝnh trÞ còng nh− giíi nghiªn cøu,gi¶ng d¹y lý luËn, khoa häc x· héi södông víi hai nghÜa réng vµ hÑp.Theo nghÜa réng, ®ã lµ c¸ch hiÓu vÒc¬ b¶n gièng nh− ®Þnh nghÜa d©n téc cñaJ. Stalin, cho r»ng “ D©n téc lµ mét khèicéng ®ång gåm nhiÒu ng−êi, khèi æn®Þnh, h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lÞchsö, sinh ra trªn c¬ së mét ng«n ng÷chung, mét l·nh thæ chung, mét ®êisèng kinh tÕ chung, mét cÊu t¹o t©m lýchung biÓu hiÖn trong mét nÒn v¨n hãachung” (M. R«dentan vµ P. Iu®in, 1976,tr.219). Quan ®iÓm nµy cho thÊy râ, d©ntéc lµ mét céng ®ång ng−êi ®−îc h×nhthµnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ cã 5®Æc tr−ng c¬ b¶n, ®ã lµ: 1) mét khèi céng®ång gåm nhiÒu ng−êi, æn ®Þnh; 2) cãchung mét ng«n ng÷; 3) cã chung mét38l·nh thæ; 4) cã chung mét ®êi sèng kinhtÕ; 5) cã chung t©m lý. TÊt c¶ c¸c ®Æctr−ng Êy cña d©n téc, theo J. Stalin, ®−îcbiÓu hiÖn trong mét nÒn v¨n hãa chung.Theo ®Þnh nghÜa trªn, víi tr−êng hîpViÖt Nam, 54 thµnh phÇn d©n téc anhem, ngoµi nh÷ng nÐt riªng biÖt, ®· cãchung, sö dông chung mét ng«n ng÷,mét l·nh thæ, mét nÒn kinh tÕ, mét ®Æc®iÓm t©m lý biÓu hiÖn trong mét nÒn v¨nhãa chung, ®ã lµ d©n téc ViÖt Nam. Nh−vËy, ViÖt Nam lµ mét quèc gia ®a thµnhphÇn d©n téc. TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn d©ntéc ë ®©y tËp hîp l¹i, cã mèi quan hÖ keos¬n, thèng nhÊt víi nhau, t¹o thµnh d©ntéc ViÖt Nam. §Þnh nghÜa d©n téc t−¬ng®−¬ng víi quèc gia.Trªn thÕ giíi cã tr−êng hîp céng®ång ng−êi TriÒu Tiªn lµ kh«ng cã sùph©n chia thµnh c¸c thµnh phÇn vµ cã®Çy ®ñ c¸c ®Æc tr−ng nh− trong ®ÞnhnghÜa trªn ®©y cña J. Stalin (Phan H÷uDËt, 2001, tr.25). Céng ®ång ng−êiTriÒu Tiªn còng tËp hîp, thèng nhÊt,g¾n bã víi nhau thµnh d©n téc TriÒuTiªn. §©y lµ d©n téc ®¬n nhÊt, tøc lµkh«ng bao gåm nhiÒu thµnh phÇn d©ntéc nhá trong ®ã.Theo nghÜa hÑp, d©n téc lµ kh¸iniÖm chØ mét d©n téc nhá víi t− c¸chthµnh phÇn trong d©n téc lín. ThÝ dô:d©n téc Th¸i, d©n téc M−êng, d©n técTµy (cña ViÖt Nam). §©y lµ c¸ch hiÓu vµ®−îc sö dông cã thÓ nãi ®· ®Õn møc phæbiÕn cña nhiÒu nhµ ho¹t ®éng, l·nh ®¹ochÝnh trÞ, lý luËn chÝnh trÞ vµ trong c¸ctµi liÖu vÒ khoa häc x· héi ë ViÖt Nam.Nh−ng, cßn cã mét sè kh¸ ®«ng c¸cnhµ nghiªn cøu vÒ d©n téc häc kh«ngnhÊt trÝ víi c¸ch hiÓu vµ dïng kh¸iniÖm d©n téc ®Ó chØ mét trong nh÷ngthµnh phÇn cña d©n téc ViÖt Nam (VòDòng, 2009, tr.122). Theo hä, kh«ng nªnTh«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015gäi lµ d©n téc Th¸i, d©n téc M−êng, d©ntéc Tµy,v.v... (ë ViÖt Nam), mµ nãi vµviÕt lµ téc ng−êi Th¸i, téc ng−êi M−êng,téc ng−êi Tµy,v.v... (ë ViÖt Nam). Theoquan ®iÓm cña chóng t«i, sö dông c¸chnãi vµ viÕt téc ng−êi Th¸i, téc ng−êiM−êng, téc ng−êi Tµy,v.v... thay cho d©ntéc Th¸i, d©n téc M−êng, d©n técTµy,v.v... (ë ViÖt Nam) lµ chÝnh x¸c,mang tÝnh khoa häc, hîp lý h¬n. Bëi, tÊtc¶ 54 téc ng−êi trong ®¹i gia ®×nh d©ntéc ViÖt Nam cã chung mét l·nh thæ,nªn míi ®−îc gäi lµ d©n téc, trong d¶i®Êt h×nh ch÷ S ViÖt Nam kh«ng baogåm 54 l·nh thæ riªng biÖt cho 54 thµnhphÇn d©n téc, nªn 54 thµnh phÇn cñad©n téc ViÖt Nam mµ gäi lµ 54 d©n téckh¸c nhau th× cã kh¶ n¨ng sÏ dÉn ®Õnc¸ch ngÇm hiÓu rÊt sai lÇm vÒ c¶ khoahäc, chÝnh trÞ vµ thùc tiÔn.Thùc tÕ cßn cho thÊy, c¸c thµnhphÇn cña d©n téc ViÖt Nam ë r¶i r¸ckh¾p c¸c tØnh, thµnh, vïng miÒn, vµ mçikhu vùc l¹i ®an xen nhiÒu téc ng−êicïng c− tró. Ch¼ng h¹n, t¹i x· NËmLµnh, huyÖn V¨n ChÊn, Yªn B¸i, cã 4téc ng−êi cïng sinh sèng lµ Dao, Th¸i,M«ng vµ ViÖt (Kinh); x· Th©n Thuéc,huyÖn Than Uyªn, Lai Ch©u cã 5 técng−êi sinh sèng lµ Th¸i, M«ng, Dao,Kh¬ Mó vµ ViÖt (Vò Dòng, ...