Bàn về xã hội dân sự - 2

Thừa nhận xã hội dân sự như là điều kiện cơ bản của quá trình tổ chức và rèn luyện nền dân chủ Một số người cho rằng chúng ta cần phải xây dựng một xã hội dân sự nhưng tôi cho rằng nhà nước không thể xây dựng được xã hội dân sự, bởi xã hội dân sự tự nó hình thành, còn nếu chúng ta xây dựng hay phổ biến nó thì đó lại là sản phẩm của sự áp đặt. Trên thực tế, cho dù không được thừa nhận thì xã hội dân sự vẫn và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn về xã hội dân sự - 2 Bàn về xã hội dân sự - 23. Thừa nhận xã hội dân sự như là điều kiện cơ bản của quá trình tổ chức và rènluyện nền dân chủMột số người cho rằng chúng ta cần phải xây dựng một xã hội dân sự nhưng tôicho rằng nhà nước không thể xây dựng được xã hội dân sự, bởi xã hội dân sự tự nóhình thành, còn nếu chúng ta xây dựng hay phổ biến nó thì đó lại là sản phẩm củasự áp đặt. Trên thực tế, cho dù không được thừa nhận thì xã hội dân sự vẫn vàđang tồn tại, nó tồn tại vì nhu cầu của con người. Bên cạnh đó, xã hội dân sự làđặc trưng của quá trình dân chủ bởi chỉ có quá trình dân chủ mới tạo ra được xãhội dân sự và chỉ có xã hội dân sự mới tạo ra được sự yên tĩnh tự nhiên của conngười với đầy đủ các quyền của mình. Vì thế, hợp pháp hoá hay thừa nhận xã hộidân sự trở thành một đòi hỏi và trở thành điều kiện quan trọng của việc tổ chức vàrèn luyện nền dân chủ ở các quốc gia đang phát triển trong quá tr ình hội nhập toàncầu.Thừa nhận quyền sở hữu là tạo nền tảng vật chất cho xã hội dân sựCó thể nói, quyền sở hữu là một trong những điều kiện cơ bản và cần thiết nhấtcủa một xã hội dân sự. Ở đây, tôi muốn nói đến trạng thái thấp nhất của sở hữu, l àsở hữu cái anh dùng chứ tôi không nói đến sở hữu t ư liệu sản xuất. Tôi khôngmuốn cường điệu vai trò của tư liệu sản xuất. Nếu như 100 năm trước đây sở hữutư liệu sản xuất cực kỳ quan trọng thì bây giờ trong thời đại của chúng ta sở hữu tưliệu sản xuất không còn quan trọng như thế nữa. Lý do là người ta bán rao sở hữutư liệu sản xuất thông qua thị trường chứng khoán, thông qua các công ty c ổphần… Do sự cường điệu vai trò của sở hữu tư liệu sản xuất, người ta cho rằngchế độ sở hữu quyết định toàn bộ, tức là thể chế kinh tế quyết định đời sống chínhtrị, nên người ta xoá bỏ chế độ sở hữu tư nhân và tư liệu sản xuất mà không biếtrằng quyền sở hữu là một phát minh vĩ đại xác lập xã hội con người. Có sở hữu thìcon người mới có nhu cầu lập ra các khế ước xã hội, nhà nước và pháp luật nhằmbảo vệ sở hữu của mình. Sở hữu chính là một vùng tinh thần mà con người cóquyền làm mọi thứ trên đấy. Nếu không công nhận quyền sở hữu của con ng ườiđối với những đối tượng cụ thể thì chúng ta đã tước bỏ một phần quan trọng đểcon người có thể có kinh nghiệm ban đầu về các quyền của mình đồng thời ngườita đã tiêu diệt ý thức về đời sống xã hội dân sự.Theo tôi, không bao giờ được xem quyền sở hữu như một khái niệm kinh tế màphải xem đó là một khái niệm đạo đức, một khái niệm văn hoá, một khái niệm tinhthần. Toàn bộ nhân cách của con người hình thành xung quanh sở hữu. Không cósở hữu thì con người không biết đi đâu, về đâu, không biết chăm sóc cái gì, khôngcó chỗ để hình thành nhân cách. Có sở hữu thì con người sẽ có ý thức về quyền sởhữu của mình, con người bắt đầu thức tỉnh về các giá trị của xã hội dân sự vàngười ta sẽ đòi hỏi phải có luật pháp, phải có một nhà nước văn minh để bảo vệ sởhữu của mình. Để bắt đầu có sở hữu, con người phải được quyền tự do kinh tế. Tựdo kinh tế tạo tiền đề cho sở hữu, tạo ra một số đông những người có sở hữu và vìcó sở hữu nên họ biết đòi hỏi quyền tự do chính trị, đòi hỏi nền dân chủ để đảmbảo cho các quyền sở hữu của mình. Do vậy, sự tự do về kinh tế là động lực đầutiên và quan trọng nhất để xúc tiến sự tự do về chính trị vì xã hội dần dần nhậnthức được rằng nếu không có tự do về chính trị thì tất cả sự cố gắng lao động, sựtích luỹ của họ không được đảm bảo và không tạo ra được giá trị gia tăng. Chínhsự không tự do về chính trị đã xâm phạm vào các quyền lợi lâu dài của họ vì thếhọ bắt đầu đòi quyền tự do chính trị để đảm bảo cho quyền lợi của chính họ vàcũng là quyền lợi của xã hội.Thừa nhận quyền tự do văn hoá là tạo nền tảng tinh thần cho xã hội dân sựNhư phần trên đã phân tích, văn hoá là đối tượng điều chỉnh, hạn chế sự cực đoanhay các hành vi không phù hợp với lợi ích công cộng trong xã hội dân sự, do vậy,để có một xã hội dân sự lành mạnh thì các giá trị văn hoá phải được hình thànhmột cách tự nhiên. Văn hoá là kết quả của hình ảnh tự nhiên, kinh nghiệm hoặcthói quen của đời sống con người trong sự tương tác của cộng đồng nó với chínhnó, và sự tương tác của cộng đồng nó với các cộng đồng khác, thậm chí còn là sựtương tác của các cộng đồng con người với thời gian. Nếu áp đặt, tác động lên đờisống tinh thần của con người thì sẽ hình thành một nền văn hoá phản tự nhiên.Đại bộ phận các nhà cầm quyền ở các quốc gia lạc hậu có xu hướng tác động vàovăn hóa và biến văn hóa trở thành công cụ hỗ trợ việc cầm quyền mà không biếtrằng khi biến văn hoá trở thành công cụ chính trị, là người ta đã nhổ rễ cả một dântộc, làm cho dân tộc ấy trở thành kẻ vất vưởng về mặt tinh thần. Nhưng nếu conngười nhận thức được rằng tương lai của một nền văn hoá là nghĩa vụ của nó trongđời sống phát triển thì ở các quốc gia này, trước khi nói đến việc xây dựng mộtnền văn hóa tiên tiến, cần p ...