BẰNG HỮU KIM KÝ PHÚ

BẰNG HỮU KIM KÝ PHÚ (l)Bài phú dài 150 câu của Nguyễn Đôn Phục dưới đây không phái là trường hợp cá bíệt - dạng tác phẩm thành văn có tên tác giả - được đưa vào cuốn sách này. mà rải rác đây đó bên cạnh đại đa số nhũng tác phẩm dân gián không tên kết tinh từ trí tuệ quân chúng- từng được chắt lọc qua thời gian.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BẰNG HỮU KIM KÝ PHÚBẰNG HỮU KIM KÝ PHÚ (l)Bài phú dài 150 câu của Nguyễn Đôn Phục dưới đây không phái làtrường hợp cá bíệt - dạng tác phẩm thành văn có tên tác giả - đượcđưa vào cuốn sách này. mà rải rác đây đó bên cạnh đại đa số nhũngtác phẩm dân gián không tên kết tinh từ trí tuệ quân chúng- từngđược chắt lọc qua thời gian. Còn có những bài ca dao, bài vè... cómang tên tác giả. Ơ những trường hợp nhự thế. chúng tôi có chúthích Ở phần cuối trang để gìúp độc gìá biết rõ thêm nguồn xuất xứ.Người đọc bắt gặp Ớ bài Phú Bằng Hữu Kim Ký một kho ngônngữ dân gian gồm những tục ngữ. thành ngữ. phương ngôn cúamột vùng đất vô cùng phong phú, hàm súc về nội dung với tínhtriết lý và tính thẩm mỹ cao. đề cậ đến hầu hết các khía cạnh nhânsinh, từ tình yêu, tình cảm gia đình, tinh bè bạn đến tình yêu quêhương đất nước; từ phương cách đối nhân xử thế đến những quanniệm về đạo lý, về cái thiện và cái ác về cái cao thượng và cái thấphèn của người đời v.v.Điều thú vị ở đây là lất cả những quan niệm những suy tư mangtính triết lý về đời, về người ấy đã được trí thức xuất thân từ cửaKhổng sân Trình chọn lọc từ khó tàng Văn học dân gian đem sắpxếp hệ thống lại một cách công phu trong bố cục của một bài phúcó vần điệu có đối xứng theo luật bằng trắc vừa kết hợp được tínhcổ điển nghiêm chỉnh và tính dân gian phóng khoáng thâm thúymềm mại. Tác phầm Phú Bằng Hữu Kim Ký là một minh chứngsống động về sức sống bền vững của văn hóa dân gian trong đờisống tinh thần củạ dân tộc.(l) Tác giả : Nguyễn Đôn Phục, quê làng Phương Danh, phủ AnNhơn, tỉnh Bình Định, đỗ Cử nhân khoa quý dậu năm Tự Đức thứ26 (1873).Phú Bằng Hữu Kim KýNgười trong trời đất,Học dõi thánh hiền.Sang hèn đã có mấy thiên,Thương ghét mặc dầu tình thế.... Cha nói ngang, quan nói hiếp, hiếp – ngang phận phải chịu lòn;Cú rằng có, vọ rằng không, không có đôi mỏ đôi chối.. Đất đã đắp, đắp cho nên núi, chín chầy phải gắng công lao. Đường dầu đi, đi dốc tới nơi, ngàn dặm chi nài lao khổ.. Tuy gần mực thì đen, gần đèn thì tỏ; song có thân phải dốc, cóvóc phải toan.. Đừng quen người gậy múa vườn hoang, mà học kẻ trống qua nhàsấm.. Tài trí xem còn thấy chậm, hát xay Iúa, múa lại tắt đèn; phậnduyên hỡi biết hèn, khóc hổ ngươi, cười ra nước mắt.. Song mà khi này còn khi khác, mía sâu có đốt, nhà dột có nơi;muốn cho lòng đó tỏ lòng đây, chuông đánh mới kêu, đèn khêu mớisáng.. Mựa chớ đem lòng đen bạc, khá tua giữ dạ sắt đinh: Một con sâu khuấy rầu nồi canh, lầm lỡ đó đà thấy vậy.. Ba mươi cái răng đóng trăng cái lưỡi, hèn gì này phải lo âu. Miễn là mất lòng trước mà được lòng sau; khi một miệng kín màchín miệng hở.. Cũng mong hiệp một nhà Tần Sở, thần cậy đa, đa cậy thần; Dễmuốn phân hai ngả Sâm Thương, Phật giả ni, ni giả Phật.. Khôn thì sống, mống thì chết, lời kia tục những thường rằng; Đầutrở xuống, cuống trở lên, lẽ ấy ai mà chẳng thấu.Thương nên tốt, ghét nên xấu, lành đôn gần, dữ lại đồn xa.: Gẫm cũng phường con ông cháu cha; phải chi nhà thuyền mượnlái mướn .. Người hiền xem tướng, rậm mày thì ắt cả lông; Đầy tớ kể công,cao ngày lại thêm dày kén.. Khó nhìn lời, côi nhìn lẻ, chẳng nói - nói thì thương; giàu đổibạn, sang đổi hầu, không phô - phô hóa ghét. _. Đời còn biết so hơn tính thiệt, đây bao nài kể việc xưa sau.. Đừng lo mụ vãi trọc đầu, chớ sợ con đò khát nước .. Trách là trách cưu giành ô thước, hiềm vì hiềm gởi bạ nhành dâu.Lươn đã cả kiếp lấm đầu, gà lại một nhà bôi mặt.. Vì con heo phải đèo khúc chuối, công phu đã chẳng so đo; liềunắm cải vãi vườn dâu, ngày khắc họa nên cây trái.. Nghĩ nào sợ chết thiêu cháy dái, hơi đâu lo làm đĩ thủng đồ.. Thà khi đầy tớ người khôn, hơn lúc quân sư đứa dại.. Bụng làm dạ chịu, có gian thì có ngoan; mũi dại lái mang, làmlớn ai cho làm láo.. Bến trong thì nhờ, bến nhơ thì chịu, nói xuôi cũng được, nóingược cũng xong.. Ăn cơm mới nói chuyện cũ, kẻ thiếu việc người lại dư công.. Vì muốn cho bán thịt mua lòng, dễ tránh lúc đau chân há miệng.. Kiến ăn cá, cá rồi ăn kiến, mựa đừng ỷ thế ỷ thần, rồng lộn rắn,rắn lại lộn rồng, khuyên chớ rằng khôn rằng giỏi.. Cháo nấu dầu lòng suy nghĩ, đỗ cua thua thú đỗ mèo, cơm no loviệc đèo bòng, giờ mẹo trèo qua giờ tý.. Kìa cao lớn đã từng mấy nổi, khiến người thù để ba năm; Nọrộng dài ước có bao lăm, xui kẻ lời phò tám sải. .. Mười hai bến dạ dầu dốc trải, bao nài lái mũi một đôi; Băm sáunghề lòng nó muốn vui, phải gắng ngày ba, đêm bảy.Song còn nghĩ:. Rừng cao công gáy, em chị có ngàn; Đồng rộng gió luồn, vuibuồn nhiều nỗi.. Một mặt hơn mười gói, nói là nói cho kêu; người sống bằng đốngvàng, vì chăng có vì chỗ.. Ai cho nói vãi. thì lại nói vơ, hễ muốn ăn Phải lăn vô bếp.. Nơi sao ăn chẳng hết, nơi sao thết chẳng khắp. Nói với khônkhông lại, nói với dại không cùng.. Đừng hung hăng như trâu húc nhà thần; mà lật đật như ma trậtđám quải.. Suy đi nghĩ lại cơm mắm thấm về lâu; nhắm trước nhắm sau, bếnhiên thuyền đậu.. Dạ gịữ dạ mựa đừng sợ lậu, nhà có vách, ngạch có t ...