Banteay Srey (Campuchia): Biểu tượng của điêu khắc thời kỳ Angkor

Chỉ có hai ngôi đền được chọn làm biểu trưng trong tổng số 1.800 ngôi đền được xây dựng dưới thời kỳ Angkor (thế kỷ 9 đến 15). Nếu như đền Angkor Wat là biểu tượng về kiến trúc bởi lối xây dựng hoành tráng, đồ sộ, thì đền Banteay Srey chính là đại diện cho kỹ thuật điêu khắc đạt đến tuyệt đỉnh suốt thời kỳ Angkor.Cách Angkor Wat tỉnh Siem Reap 35km, với khoảng nửa giờ xe chạy là đến được đền Banteay Srey trong khu quần thể công viên Angkor (rộng đến 55 cây số vuông). Ngôi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Banteay Srey (Campuchia): Biểu tượng của điêu khắc thời kỳ Angkor Banteay Srey(Campuchia): Biểu tượng của điêu khắc thời kỳ Angkor Chỉ có hai ngôi đền được chọn làm biểu trưng trong tổng số 1.800 ngôi đền được xây dựng dưới thời kỳ Angkor (thế kỷ 9 đến 15). Nếu như đền Angkor Wat là biểu tượng về kiến trúc bởi lối xây dựng hoành tráng, đồ sộ, thì đền Banteay Srey chính là đạidiện cho kỹ thuật điêu khắc đạt đến tuyệt đỉnh suốt thời kỳ Angkor.Cách Angkor Wat tỉnh Siem Reap 35km, với khoảng nửa giờ xe chạy là đến đượcđền Banteay Srey trong khu quần thể công viên Angkor (rộng đến 55 cây sốvuông). Ngôi đền nghìn năm còn đó, nổi bật nhất trong số ngàn ngôi đền của đếchế Angkor. Bởi nếu so sánh hầu hết các ngôi đền khác đều được xây dựng bằnggạch nung, hoặc đá sa thạch xanh, chỉ duy nhất Banteay Srey được xây toàn bộbằng đá sa thạch hồng. Chất liệu xây dựng ngôi đền đã là một nét độc đáo, một sựkhác biệt đầu tiên của Banteay Srey, nhưng nếu nói về vẻ đẹp của Banteay Srey, đóchưa phải là tất cả.Đền đài được xây dựng dưới thời kỳ Angkor thường do những vị vua xây dựnglên, với Banteay Srey lại là sự khác biệt. Ngôi đền do một vị đạo sĩ Bàlamôn xâynên vào năm 967 trong suốt hai triều vua Ragjanravarman (dịch nghĩa là: ngườiđược thần Mặt trăng phù hộ) và Jayavarman V (người được thần Chiến thắng phùhộ), để dành tặng nhà vua Jayavarman V. Banteay Srey có ba tháp chính, tháp giữatượng trưng cho vị thần Shiva, hai tháp nhỏ hai bên là tượng trưng thờ thần Vishnuvà Brahma. Tuy chỉ là ngôi đền có diện tích nhỏ so với các công trình khác, nhưngBanteay Srey là tượng trưng cho vẻ đẹp trong điêu khắc của Campuchia ở mọi thờiđại, đặc biệt là thời kỳ Angkor.Trong ngôn ngữ Campuchia, Banteay nghĩa là “đền” và Srey là “phụ nữ”, BanteaySrey – vẻ đẹp của đền người phụ nữ. Có rất nhiều hình tượng điêu khắc thiếu nữtrên vách đá trong đền. Những thiếu nữ với vẻ đẹp huyền bí, duyên dáng, vẫn ngànnăm đứng đó và được xem là biểu tượng cho vẻ đẹp của người phụ nữ thời kỳAngkor. Nhìn từ bên ngoài, Banteay Srey có cổng vào rất giống với kiến trúc xâydựng cổng ở đền Preah Vihear – giáp biên giới Thái Lan, với những chóp cổng đặctrưng cong vút. Đền hiện được bảo quản tốt và còn khá nguyên vẹn, cũng với lốikiến trúc tương tự như các đền đài khác của thời kỳ Angkor, gồm cổng đền, hànhlang, thư viện hai bên hành lang ngay sau cổng đền, sau là đền chính. Hiện ởBanteay Srey, hai thư viện đã sụp đổ.Điêu khắc ở Banteay Srey tinh tế, tỉ mỉ và sắc sảo đến độ không ngờ, và người ta lýgiải rằng, chỉ có niềm tin vào thần linh mãnh liệt mới khiến con người có nhữngcảm xúc thăng hoa để tạo nên những công trình có một không hai như BanteaySrey.Ở Banteay Srey, mỗi mảng tường, mỗi nét điêu khắc lại góp phần diễn tả một câuchuyện độc đáo. Ngoài những nét điêu khắc như rắn thần Naga, mặt Kala (tượngtrưng cho sự trường sinh bất tử), thần gió Rehu, thần lửa Agni, còn là những thầntích đi liền với sử thi. Đây là Krisna trong bộ sử thi Mahabharata, hoá thân củathần Vishnu thành một người thanh niên, hạ giới để làm hai việc, một là giếtKamsak – vị hoàng tử bất hiếu vì muốn được làm vua đã giết bố mẹ cùng ngườianh em của mình, và bắt những người thân giam cầm trong hoàng cung. ThầnKrisna đã chém đứt đầu Kamsak để giải thoát người trong hoàng tộc. Việc thứ hai,thần Krisna phải giết chết con quỷ đã nhận được lời chúc tụng trường sinh bất tửcủa thần Indra. Do trường sinh bất tử, nên con quỷ rất kiêu căng, phá hoại nhânloại, dù bị phân thây ra từng mảnh nhưng con quỷ vẫn có thể tái hình lại. Để giếtquỷ, Krisna đã xé con quỷ ra làm hai, và lấy một mảnh cơ thể để ở một nơi khácnên quỷ mới chết.Trước đền chính ở Banteay Srey, hình tượng bò thần Nandi đã bị kẻ xấu đục điphân nửa, trên cổng đền là tượng thần Shiva với vũ điệu Ravanda được chạm khắcrất uyển chuyển, tinh tế. Cạnh đó còn có câu chuyện giải cứu nhân loại thoát khỏisự thiêu huỷ của thần lửa Agni. Ngọn lửa thiêu cháy thế gian, khiến con người,muông thú hỗn loạn, nhân loại đau khổ… không ai dập tắt được, các vị thần cầukhẩn thần Indra để dập tắt lửa thiêng. Thần nhận lời vì thấy sự khổ đau của conngười và muông thú. Dùng voi lấy nước thần phun xuống dập tắt lửa.Những câu chuyện, những hoa văn, chi tiết, đề tài trang trí đều được thể hiện bằngnhững nét chạm trên đá cực kỳ điêu luyện. Người ta nhận định rằng nét điêu khắccủa Banteay Srey gần với kỹ thuật chạm khắc trên vàng và gỗ hơn là trên đá.Chính sự tài hoa của những nghệ nhân đã tạo nên cho quần thể đền Banteay Sreymột sức cuốn hút kỳ diệu, như hớp hồn tất cả những ai từng một lần chiêm ngưỡngnghệ thuật điêu khắc nổi bật nhất trong tất cả các kỳ quan của đế chế Angkor. ...