Báo cáo nghiên cứu khoa học BẢO VỆ GIÁ TRỊ NỔI BẬT TOÀN CẦU CỦA HUẾ NHÌN TỪ TÍNH TOÀN VẸN CỦA YẾU TỐ CẢNH QUAN

Giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể di tích Huế: hiểu thêm về những khái niệm và yêu cầu của Công ước Di sản Thế giới Quần thể di tích Huế - Di sản Văn hóa Thế giới - bao gồm các di tích thuộc nhiều loại hình: thành quách, đền miếu, lăng tẩm, chùa chiền... với bề dày lịch sử của một trung tâm hành chính xứ Đàng Trong vào thế kỷ 17-18 và là kinh đô của cả nước từ 1802-1945. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " BẢO VỆ GIÁ TRỊ NỔI BẬT TOÀN CẦU CỦA HUẾ NHÌN TỪ TÍNH TOÀN VẸN CỦA YẾU TỐ CẢNH QUAN " 49Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 BAÛO VEÄ GIAÙ TRÒ NOÅI BAÄT TOAØN CAÀU CUÛA HUEÁ NHÌN TÖØ TÍNH TOAØN VEÏN CUÛA YEÁU TOÁ CAÛNH QUAN Huỳnh Thị Anh Vân* Giaù trò noåi baät toaøn caàu cuûa quaàn theå di tích Hueá: hieåu theâm veànhöõng khaùi nieäm vaø yeâu caàu cuûa Coâng öôùc Di saûn Theá giôùi Quaàn theå di tích Hueá - Di saûn Vaên hoùa Theá giôùi - bao goàm caùc di tíchthuoäc nhieàu loaïi hình: thaønh quaùch, ñeàn mieáu, laêng taåm, chuøa chieàn... vôùi beàdaøy lòch söû cuûa moät trung taâm haønh chính xöù Ñaøng Trong vaøo theá kyû 17-18vaø laø kinh ñoâ cuûa caû nöôùc töø 1802-1945. Trong soá caùc di tích aáy, Kinh ThaønhHueá ñöôïc quy hoaïch döïa treân nhöõng nguyeân taéc trieát lyù coå cuûa phöông Ñoângnoùi chung vaø theo truyeàn thoáng cuûa Vieät Nam noùi rieâng, taïo neân söï haøi hoøagiöõa quy hoaïch kieán truùc vaø caûnh quan thieân nhieân mang ñaäm yù nghóa bieåutöôïng. Moái quan heä aâm döông, nguõ haønh theå hieän qua 5 phöông höôùng chuûyeáu (trung taâm, ñoâng, taây, nam, baéc), 5 yeáu toá cô baûn cuûa töï nhieân (kim,moäc, thuûy, hoûa, thoå), vaø 5 maøu cô baûn (vaøng, traéng, xanh, ñen, ñoû) laø cô sôûcho yù töôûng quy hoaïch cuûa Kinh Thaønh, ñöôïc phaûn aùnh trong teân goïi cuûanhieàu coâng trình quan troïng ôû khu vöïc naøy. Ñaây cuõng laø thaønh luõy ñaàu tieânôû Ñoâng Nam AÙ ñöôïc laøm theo kieåu Vauban cuûa phöông Taây vôùi quy moâ hoaønchænh nhaát, ñöôïc hoaøn taát vôùi söï ñoùng goùp coâng söùc cuûa haøng vaïn nhaân coângvaø binh lính huy ñoäng töø caùc ñòa phöông trong caû nöôùc. Beân ngoaøi Kinh Thaønh coøn coù nhieàu di tích quan troïng khaùc coù lieânquan. Nhöõng di tích naøy bao goàm caùc laêng taåm cuûa trieàu Nguyeãn ôû phía namsoâng Höông, caùc ñeàn mieáu, chuøa chieàn vaø phuû ñeä vôùi nhöõng giaù trò khoâng chæveà maët kieán truùc maø coøn veà caûnh quan cuûa chuùng. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm aáy, quaàn theå di tích Hueá laø moät ví duï ñoäc ñaùo veàvieäc quy hoaïch vaø xaây döïng moät kinh ñoâ phoøng thuû hoaøn chænh trong giaiñoaïn töông ñoái ngaén vaøo nhöõng naêm ñaàu theá kyû 19. Tính toaøn veïn cuûa quyhoaïch ñoâ thò vaø thieát keá xaây döïng ñaõ ñöa Hueá trôû thaønh moät maãu möïc hieámcoù veà quy hoaïch ñoâ thò vaøo cuoái thôøi phong kieán.(1) Thaùng 12 naêm 1993, quaàn theå di tích Hueá ñöôïc UNESCO coâng nhaänlaø Di saûn Vaên hoùa Theá giôùi vôùi caùc tieâu chí (iii) vaø (iv) theo Höôùng daãn thöïchieän Coâng öôùc Di saûn Theá giôùi.(2) Cuõng theo Höôùng daãn naøy, caùc di saûn theágiôùi seõ coù moät Tuyeân boá veà Giaù trò noåi baät toaøn caàu, töùc laø tuyeân boá veà nhöõng“giaù trò ñaëc bieät veà maët thieân nhieân vaø/hoaëc vaên hoùa vöôït qua caùc ranh giôùiquoác gia vaø coù yù nghóa to lôùn ñoái vôùi theá heä hieän taïi vaø töông lai cuûa toaøntheå nhaân loaïi”.(3) Khi UÛy ban Di saûn Theá giôùi nhaát trí coâng nhaän moät di saûn laø Di saûn Theágiôùi, UÛy ban cuõng seõ thoâng qua baûn Tuyeân boá Giaù trò noåi baät toaøn caàu cuûa disaûn ñoù, trong ñoù neâu roõ lyù do taïi sao di saûn ñoù ñöôïc cho laø coù giaù trò noåi baät* Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá.50 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011toaøn caàu, möùc ñoä di saûn ñoù thoûa maõn caùc tieâu chí lieân quan, caùc ñieàu kieän veàtính toaøn veïn (ñoái vôùi caû di saûn thieân nhieân vaø di saûn vaên hoùa), tính chaân xaùc(ñoái vôùi di saûn vaên hoùa), vaø möùc ñoä di saûn ñoù ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà baûo toànvaø quaûn lyù nhaèm duy trì beàn vöõng giaù trò noåi baät toaøn caàu cuûa di saûn. Ñoái vôùi UÛy ban Di saûn Theá giôùi vaø caùc cô quan tö vaán, Tuyeân boá Giaù trònoåi baät toaøn caàu seõ laø taøi lieäu tham khaûo caàn thieát cho coâng taùc giaùm saùt,bao goàm baùo caùo ñònh kyø vaø giaùm saùt phaûn hoài caùc khuyeán nghò maø UÛy banñaõ ñöa ra, vieäc hieäu chænh ñöôøng ranh giôùi, thay ñoåi teân di saûn vaø vieäc ñöadi saûn vaøo Danh saùch Di saûn Theá giôùi ñang laâm nguy. Cuoái cuøng, Tuyeân boáGiaù trò noåi baät toaøn caàu seõ laø taøi lieäu tham khaûo cho vieäc xem xeùt khaû naêngñöa di saûn ra khoûi Danh saùch Di saûn Theá giôùi. Do vaäy, Tuyeân boá Giaù trò noåi baät toaøn caàu raát coù yù nghóa ñoái vôùi quoácgia thaønh vieân vaø caùc beân lieân quan trong vieäc baûo toàn vaø quaûn lyù di saûn.Tuyeân boá Giaù trò noåi baät toaøn caàu seõ ñöôïc UÛy ban Di saûn Theá giôùi thoâng quataïi thôøi ñieåm coâng nhaän moät di saûn laø Di saûn Theá giôùi. Tuy nhieân, thuû tuïcnaøy môùi chæ ñöôïc tieán haønh gaàn ñaây, khi yeâu caàu veà Tuyeân boá Giaù trò noåi baättoaøn caàu laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa vaøo tr ...