Báo cáo nghiên cứu khoa học BỔ SUNG THÀNH PHẦN LOÀI ĐỘNG VẬT ĐÁY Ở HỆ ĐẦM PHÁ TAM GIANG-CẦU HAI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

Động vật đáy (Zoobenthos) có đời sống liên quan đến nền đáy. Tùy theo tập tính sinh học, đặc điểm sinh học của nhóm loài mà chúng có các phương thức sống như: sống bám trên giá thể tự nhiên trong thủy vực, đào hang dưới lớp trầm tích đáy hoặc kiếm ăn trên nền đáy.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " BỔ SUNG THÀNH PHẦN LOÀI ĐỘNG VẬT ĐÁY Ở HỆ ĐẦM PHÁ TAM GIANG-CẦU HAI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ " 45 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 MOÂI TRÖÔØNG - SINH THAÙI BOÅ SUNG THAØNH PHAÀN LOAØI ÑOÄNG VAÄT ÑAÙY ÔÛ HEÄ ÑAÀM PHAÙ TAM GIANG-CAÀU HAI, TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ Võ Văn Phú, Hoàng Đình Trung, Lê Minh Thái* 1. Ñaët vaán ñeà Ñoäng vaät ñaùy (Zoobenthos) coù ñôøi soáng lieân quan ñeán neàn ñaùy. Tuøytheo taäp tính sinh hoïc, ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa nhoùm loaøi maø chuùng coù caùcphöông thöùc soáng nhö: soáng baùm treân giaù theå töï nhieân trong thuûy vöïc, ñaøohang döôùi lôùp traàm tích ñaùy hoaëc kieám aên treân neàn ñaùy. Ñoäng vaät ñaùy coùaûnh höôûng ít nhieàu tôùi ñôøi soáng caùc thuûy sinh vaät khaùc, qua ñoù cuõng aûnhhöôûng giaùn tieáp ñeán ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Ngoaøi ra, ñoäng vaät ñaùy coøn ñöôïcbieát tôùi nhö laø moät nhoùm chæ thò sinh hoïc (Bio indicator) toái öu trong coângtaùc giaùm saùt, quan traéc chaát löôïng nöôùc maët thoâng qua söï coù maët hay vaéngmaët cuûa chuùng ôû thuûy vöïc nghieân cöùu. Trong caùc nhoùm ñoäng vaät ñaùy, nhoùm giun Nhieàu tô (Polychaeta) thuoäcngaønh Giun ñoát (Annelida) coù giaù trò dinh döôõng cao neân laø nguoàn thöùc aênquan troïng cuûa caùc loaøi toâm, cua, caù vaø haûi saûn noùi chung trong caùc vuøngnöôùc lôï ven bôø. Giaùp xaùc (Crustacea), Thaân meàm (Mollusca) coù yù nghóa raátlôùn veà maët sinh thaùi vaø ñôøi soáng con ngöôøi. Chuùng laø thaønh phaàn thöùc aênquan troïng cuûa nhieàu loaøi caù coù giaù trò kinh teá cao vaø ñoái töôïng khai thaùcquan troïng. Ngoaøi ra, caùc loaøi Giaùp xaùc, Thaân meàm coøn laø nhöõng ñoái töôïngnuoâi troàng vaø laø nguoàn thuûy saûn coù giaù trò thöông phaåm cao. Heä ñaàm phaù nöôùc lôï Tam Giang-Caàu Hai (TGCH) naèm ôû toïa ñoä khoaûng16 14’ - 16042’ ñoä vó baéc vaø 107022’ - 107057’ ñoä kinh ñoâng, keùo daøi treân 68km 0theo bôø bieån Thöøa Thieân Hueá vôùi dieän tích hôn 22.000ha. Heä ñaàm phaù naøylôùn nhaát Ñoâng Nam AÙ, tieâu bieåu cho heä thoáng ñaàm phaù ôû Vieät Nam, ñaëctröng cho vuøng nhieät ñôùi gioù muøa. Quaù trình baøo moøn, röûa troâi muoái khoaùngtöø caùc heä sinh thaùi treân caïn, thuûy vöïc nöôùc ngoït noäi ñòa seõ ñöôïc löu chuyeånra ñaàm phaù, nôi giao löu trao ñoåi nöôùc vôùi heä sinh thaùi bieån, taïo neân vuøngña sinh thaùi, nguoàn thöùc aên doài daøo cho khu heä ñoäng-thöïc vaät thuûy sinh ôûñaây. Vì theá, ñaàm phaù laø nôi cung caáp nguoàn lôïi raát lôùn töø khai thaùc vaø nuoâitroàng thuûy saûn, goùp phaàn naâng cao ñôøi soáng cuûa daân cö trong vuøng ñaàm phaù.Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaàm phaù TGCH ñang ôû trong tình traïng bò khaithaùc quaù möùc daãn ñeán nguoàn lôïi ngaøy caøng suy giaûm, moâi tröôøng sinh thaùingaøy caøng suy thoaùi, oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ laøm thay ñoåi tính ña dang sinhhoïc cuûa ñaàm phaù, qua ñoù aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán ñôøi soáng cuûa heä thuûysinh vaät cuõng nhö sinh keá cuûa coäng ñoàng. Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Hueá.*46 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Trong baøi vieát ngaén naøy, chuùng toâi coâng boá keát quaû boå sung thaønhthaønh phaàn loaøi ñoäng vaät ñaùy ôû ñaàm phaù TGCH, ñöôïc thu thaäp trong hainaêm 2008 vaø 2009, nhaèm goùp phaàn hoaøn thieän ñaày ñuû danh luïc thaønh phaànñoäng vaät ñaùy cuûa toaøn heä ñaàm phaù. 2. Phöông phaùp nghieân cöùu Chuùng toâi tieán haønh thu maãu lieân tuïc trong 2 naêm 2008 vaø 2009. Moãithaùng chuùng toâi tieán haønh thu maãu 2 laàn vaøo giöõa thaùng vaø cuoái thaùng, sauñoù ñöa veà phoøng thí nghieäm Taøi nguyeân-Moâi tröôøng, Khoa Sinh hoïc, TröôøngÑHKH Hueá ñeå tieán haønh phaân tích maãu. Treân toaøn boä ñaàm phaù choïn 10ñieåm tieâu bieåu, ñaïi dieän cho caùc laùt caét ñeå laáy maãu, kyù hieäu töø Ñ1 ñeán Ñ10(baûng 1) Baûng 1. Caùc ñieåm thu thaäp maãu vaät nghieân cöùu Vuøng ñaàm Sam Vuøng ñaàm Caàu Hai Vuøng phaù Tam Giang vaø An Truyeàn Ñieåm thu Vò trí Ñieåm thu Vò trí Ñieåm thu Vò trí Ñ1 Xaõ Quaûng Lôïi Ñ5 Xaõ Phuù Dieân Ñ9 Xaõ Loäc Bình Ñ2 Xaõ Quaûng Phöôùc Ñ6 Xaõ Vinh An Ñ10 Xaõ Vinh Hieàn Ñ3 Thò traán Thuaän An Ñ7 Xaõ Vinh Haø Ñ4 Xaõ Phuù Thuaän Ñ8 Xaõ Loäc An Hình 1. Sô ñoà ñòa ñieåm nghieân cöùu ôû ñaàm phaù Tam Giang-Caàu Hai 47Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 + Söû duïng gaøu ñaùy Petersen, dieän tích 0,025m2, ñeå thu maãu caùc loaøiñoäng vaät ñaùy coù kích thöôùc nhoû soáng treân neàn ñaùy maø khoâng theå thu maãubaèng caùc duïng cuï thoâng thöôøng. Ngoaøi ra ñeå thu maãu ñöôïc ñaày ñuû hôn,chuùng toâi gôûi caùc bình coù pha saün hoùa chaát ñònh hình formol 4% ñeå nhôø caùchoä daân cö khai thaùc thuûy saûn treân ñaàm phaù thu thaäp thöôøng xuyeân trongthôøi gian nghieân cöùu. Sau ñoù chuùng toâi thu goùp maãu vaät taïi ngö daân vôùi 2tuaàn/laàn hoaëc tröïc tieáp thu mua maãu ôû caùc khu vöïc nghieân cöùu hoaëc ôû caùcchôï quanh khu vöïc nghieân cöùu. + Maãu ñöôïc xöû lyù ngay khi ñang coøn töôi, ñònh hình ngay trong dungdòch formol 4%, coù keøm theo nhaõn, ghi roõ teân goïi Vieät Nam, teân ñòa phöông,thôøi gian vaø ñòa ñieåm thu maãu. + Tieán haønh ñònh loaïi baèng phöông phaùp so saùnh hình thaùi theocaùc khoùa ñònh loaïi löôõng phaân laø: Ñònh loaïi ñoäng vaät khoâng xöông soáng(ÑVKXS) nöô ...