Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài Phân tích giá trị ngữ dụng của hành động rào đón trong một số tình huống hội thoại

Tài liệu tham khảo chuyên đề khoa học, xã hội nhân văn trường ĐH Huế Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài " Phân tích giá trị ngữ dụng của hành động rào đón trong một số tình huống hội thoại "
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học đề tài " Phân tích giá trị ngữ dụng của hành động rào đón trong một số tình huống hội thoại "T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 66, 2011 PHÂN TÍCH GIÁ TR NG D NG C A HÀNH ð NG RÀO ðÓN TRONG M T S TÌNH HU NG H I THO I Lê Th Thanh Xuân Trư ng ð i h c Ngo i ng , ð i h c Hu TÓM T T T bao ñ i nay, trong cách giao ti p hàng ngày, ñ tránh nói ra nh ng ñi u không haycó th làm ph t lòng ngư i nghe hay không ph i t ch u trách nhi m trư c nh ng ñi u mình nói,ñ ng th i th hi n s khiêm như ng, ngư i ta không quên s d ng cách nói l ch s , là cách nóirào trư c ñón sau. Quan sát th c t giao ti p c a ngư i Vi t, chúng tôi th y r t nhi u tìnhhu ng ngư i nói l a ch n hành ñ ng rào ñón, và m c ñích c a hành ñ ng rào ñón và các hìnhth c ngôn ng ñ th hi n chúng khá là ña d ng. bài vi t này, chúng tôi mu n ñi sâu tìm hi uv giá tr ng d ng c a hành ñ ng rào ñón ñ th y rõ t m quan tr ng c a hành ñ ng này tth c t giao ti p và t tác ph m văn h c.1. M ñ u Rào ñón (Hedges) là “nói có tính ch t ngăn ng a tru c s hi u l m hay ph n ng v ñi u mình s p nói”. Cũng theo ñ nh nghĩa c a Nguy n Như Ý trong cu n ð i t ñi n ti ng Vi t thìrào ñón là “nói trư c cho kín c nh, tránh sơ h ”. Như chúng ta ñ u bi t, ngư i Vi t trong giao ti p thư ng hay nói vòng, nói tránh,nói gi m, nói bóng gió, nói rào ñón… v i m c ñích chính là tránh làm m t th di nngư i nghe. ði u này có s khác bi t so v i l i văn hóa giao ti p c a ngư i phương Tây(không thích nói bóng gió, rào trư c ñón sau mà thích nói tr c ti p vào v n ñ hơn).Ngoài ra, vi c ñưa hình th c rào ñón vào trong quá trình giao ti p c a ngư i Vi t s r thay b i “Y u t rào ñón ñư c s d ng ñ rào ñón c n i dung thông tin và hi u qungoài l i c a phát ngôn. Y u t rào ñón khi n cho phát ngôn tr nên uy n chuy n hơn,liên t c hơn. Trong nh ng trư ng h p nh t ñ nh, y u t rào ñón ñư c di n t b ngnh ng t ng có tính ch t chuyên d ng trong phát ngôn”. Theo s phân lo i c a Austin, rào ñón thu c ph m trù hành ñ ng ng x khu x(behabitive). Vì v y, rào ñón có liên quan m t thi t ñ n phép l ch s và vi c gi gìn thdi n cho ngư i nói (Nói ra mong anh ñ ng gi n…; Nói anh b quá cho…; Có ñi u gìkhông ph i mong anh th l i…) và ñ c bi t là ngư i nghe, k c ngư i khác (Tôi nghenói…; Nghe thiên h ñ n là…; Hình như…; Có l …). S d ng rào ñón trong giaoti p là cách duy nh t không phá v ñi m i quan h t t ñ p ñã có gi a ngư i nói và 207ngư i nghe. Ngoài ra, trong m t s trư ng h p ñ c bi t hơn, nó cũng có vai trò ngănng a nh ng ph n ng thái quá hay quá tích c c c a ngư i nghe khi ngư i nói thông báom t tin vui nào ñó. Nh ng trư ng h p này cũng có xu t hi n trong ñ i s ng giao ti pc a ngư i Vi t, nhưng t n s xu t hi n c a nó thư ng ít hơn so v i hành ñ ng rào ñóntrư c nh ng ph n ng tiêu c c. Nói chung, s d ng rào ñón còn th hi n ñư c l i ng x , giao ti p khéo léo,thông minh c a ngư i Vi t.2. N i dung 2.1. ð c ñi m văn hoá trong giao ti p c a ngư i Vi t v i hình th c rào ñón Ngư i Vi t t xưa ñ n nay luôn tr ng cách giao ti p có trư c, có sau, tr ng tìnhtr ng nghĩa. Ngư i Vi t luôn cân nh c, ñ n ño, suy nghĩ th u ñáo trư c khi nói nên ñ iv i ngư i Vi t, giao ti p còn là m t ngh thu t. Công vi c làm ăn có thành công, quanh giao ti p có b n v ng hay không ñ u ph thu c vào s c m nh c a l i nói, c a ngônt . Do ñó, ñ ñ t ñư c nh ng hi u qu cao trong giao ti p, ngư i Vi t luôn coi tr ngy u t nói năng trong ñ i s ng hàng ngày: U n lư i 3 l n trư c khi nói, H c ăn, h c nóihay L i nói không m t ti n mua. L a l i mà nói cho v a lòng nhau. Hành ñ ng rào ñón ñóng vai trò r t quan tr ng trong ñ i s ng giao ti p c angư i Vi t, b i không ph i b t kỳ vi c gì cũng có th gi i quy t ñư c qua l i nói th ng(nói tr c ti p) mà ph i qua cách nói gián ti p, l ch s , t nh , kín ñáo nhưng v n ñ tñư c m c ñích giao ti p c a cá nhân. ðúng như quan ni m c a Lyons: “Trong m t sxã h i, cũng là b t l ch s khi ñưa ra m t nh n ñ nh không rào trư c ñón sau ho c m tm nh l nh th ng th ng. Căn nguyên và nh ng l i dùng ña d ng, ít nhi u ñư c qui ư chóa c a các hành ñ ng ngôn t gián ti p có th ñư c gi i thích b i nh ng lý do nhưv y”. Hành ñ ng rào ñón còn ch u nh hư ng b i ñ c trưng văn hóa truy n th ng c angư i Vi t v i g c tích nông nghi p (có s c m nh c k t c ng ñ ng cao, n p s ng thìr t chan hòa, c i m ), nên ngư i Vi t r t thích giao ti p và trong giao ti p thì luôn ñ ty u t tình c m lên hàng ñ u. Có th nói, rào ñón có nh ng ñ c trưng r t thu n Vi t,không hoàn toàn gi ng v i b t kỳ m t nư c nào trên th gi i b i ñã ti p thu m t cáchsáng t o các quan ni m c a Nho giáo, Ph t giáo. 2.2. Giá tr d ng h c c a hành ñ ng rào ñón qua vi c phân tí ...