Báo cáo nghiên cứu khoa học ĐỊA DANH CHÂU THÀNH

Địa danh Châu Thành hiện nay được đặt tên cho nhiều huyện, thị trấn ở các tỉnh Nam Bộ. Trong lịch sử, nó được dùng đặt tên địa danh khá sớm (1867). Hiện nay, còn tồn tại nhiều cách hiểu về khái niệm “châu thành”. Bài viết này góp phần vào việc tìm hiểu các địa danh Châu Thành trong lịch sử cũng như hiện nay dưới góc độ ngôn ngữ. 1. Địa danh Châu Thành trong văn học dân gian Trong văn học dân gian ở Nam Bộ có khá nhiều câu sử dụng từ “châu thành”, mặc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐỊA DANH CHÂU THÀNH "84 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 ÑAÁT NÖÔÙC - NHAÂN VAÄT ÑÒA DANH CHAÂU THAØNH Nguyễn Thanh Lợi* Ñòa danh Chaâu Thaønh hieän nay ñöôïc ñaët teân cho nhieàu huyeän, thò traánôû caùc tænh Nam Boä. Trong lòch söû, noù ñöôïc duøng ñaët teân ñòa danh khaù sôùm(1867). Hieän nay, coøn toàn taïi nhieàu caùch hieåu veà khaùi nieäm “chaâu thaønh”.Baøi vieát naøy goùp phaàn vaøo vieäc tìm hieåu caùc ñòa danh Chaâu Thaønh trong lòchsöû cuõng nhö hieän nay döôùi goùc ñoä ngoân ngöõ. 1. Ñòa danh Chaâu Thaønh trong vaên hoïc daân gian Trong vaên hoïc daân gian ôû Nam Boä coù khaù nhieàu caâu söû duïng töø “chaâuthaønh”, maëc duø trong vaên baûn ñöôïc vieát hoa, nhöng “chaâu thaønh” ôû ñaây ñöôïcduøng nhö laø moät danh töø chung, chæ nôi phoá xaù ñoâng ñuùc, vaên minh: Böôùc xuoáng baéc Myõ Tho thaáy soùng xoâ, nöôùc ñaåy Böôùc leân bôø Raïch Mieãu thaáy nöôùc chaûy, caây xanh Anh bieát chaéc nôi ñaây laø ñaát Chaâu Thaønh Sao tìm hoaøi khoâng thaáy trong ñaùm boä haønh boùng em. Hoaëc: - Ñaát chaâu thaønh(1) nam thanh nöõ tuù, Trong vöôøn thuù ñuû caùc thöù chim. - Nöôùc roøng boû baõi baøy gaønh Baäu ñem duyeân ñi baùn, ñaát chaâu thaønh ñeàu hay.(2) Caâu ca dao döôùi ñaây cho chuùng ta bieát “chaâu thaønh” ñaõ xuaát hieän töøtröôùc naêm 1859, khi Phaùp ñaùnh chieám Gia Ñònh: Giaëc Lang-sa ñaùnh tôùi Chaâu Thaønh, Duø ai ngaên qua ñoùn laïi, daï cuõng khoâng ñaønh boû em. Trong 2 caâu ca dao sau, Chaâu Thaønh ñöôïc söû duïng nhö moät ñòa danh,noù xuaát hieän vôùi tö caùch laø moät ñôn vò haønh chính döôùi thôøi thuoäc Phaùp: - Ñaát Chaâu Thaønh(3) anh ôû, Xöù Caàn Thô em trôû loän veà. - Chieác taøu Nam Vang ñaàu ñen muõi ñoû, OÁng khoùi ñoû ñeà chöõ: Chaâu Thaønh. 2. Ñòa danh Chaâu Thaønh trong lòch söû Sau khi chieám noát 3 tænh mieàn Taây Nam Kyø, ngaøy 5/6/1867, thöïc daân Phaùpra nghò ñònh chia 6 tænh Nam Kyø ra 24 haït tham bieän (arrondissement). (4) Thaønh phoá Hoà Chí Minh.* 85 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009Vieân cai trò haït laø tham bieän (inspecteur, sau ñoåi laø administrateur). Lî sôûcuûa haït goïi laø “chaâu thaønh”, coù chöùc naêng nhö moät “trung taâm haønh chính”cuûa haït. Caùc haït cuûa Nam Kyø luùc naøy bao goàm: - Tænh Saøi Goøn coù: chaâu thaønh Saøi Goøn, chaâu thaønh Chôï Lôùn, chaâuthaønh Caàn Giuoäc (Phöôùc Loäc), chaâu thaønh Goø Coâng, chaâu thaønh Bình Laäp(Taân An), chaâu thaønh Taây Ninh, chaâu thaønh Traûng Baøng (Quang Hoùa). - Tænh Myõ Tho: chaâu thaønh Myõ Tho, chaâu thaønh Chôï Gaïo (Kieán Hoøa),chaâu thaønh Caàn Loá (Kieán Phong), chaâu thaønh Cai Laäy (Kieán Ñaêng). - Tænh Bieân Hoøa: chaâu thaønh Bieân Hoøa, chaâu thaønh Baø Ròa, chaâu thaønhThuû Daàu Moät (Bình An), chaâu thaønh Long Thaønh, chaâu thaønh Thuû Ñöùc (NgaõiAn). - Tænh Vónh Long: chaâu thaønh Vónh Long, chaâu thaønh Traø Vinh, chaâuthaønh Beán Tre. - Tænh Chaâu Ñoác: chaâu thaønh Chaâu Ñoác, chaâu thaønh Sa Ñeùc, chaâu thaønh Soùc Traêng. - Tænh Haø Tieân: chaâu thaønh Haø Tieân, chaâu thaønh Raïch Giaù.(5) Baét ñaàu töø naêm 1912, ñòa d anh Chaâ u Thaø n h chính t höù c ñöôï c ñaë t teâ n cho nhieàu ñôn vò haønh chính caáp quaän ôû Nam Kyø: quaän Chaâu Thaønh thuoäc tænh Myõ Tho (22/3/1912), quaän Chaâu Thaønh tænh Caàn Thô (1913), quaän Chaâu Thaønh tænh Sa Ñeùc (1/4/1916), quaän Chaâu Thaønh tænh Soùc Traêng (30/8/1916), q uaä n Chaâ u Thaø n h tænh V ónh Long (19/12/1917), ...