Báo cáo nghiên cứu khoa học HỒ SƠ VỀ ĐỘI TRƯỞNG THỦY QUÂN LƯƠNG VĂN THÀNH, HY SINH TẠI VÙNG BIỂN PHÚ YÊN KHI CHIẾN ĐẤU VỚI PHỈ THANH NĂM 1864

Trong chuyến đi điền dã để sưu tầm tư liệu về Phù quận công Lương Văn Chánh, người đã có công khai hoang lập ấp tỉnh Phú Yên ngày nay, chúng tôi đã tiếp cận được tư liệu về một hậu duệ của ông, đó là Đội trưởng thủy quân Lương Văn Thành, hy sinh tại Ghềnh Bà, tấn Cù Mông vào năm 1864 và đã được vua Tự Đức sắc phong Hiệu trung kỵ úy, Chánh đội trưởng tinh binh. Sắc đề ngày 27 tháng 10 năm Tự Đức thứ 17 (1864) ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " HỒ SƠ VỀ ĐỘI TRƯỞNG THỦY QUÂN LƯƠNG VĂN THÀNH, HY SINH TẠI VÙNG BIỂN PHÚ YÊN KHI CHIẾN ĐẤU VỚI PHỈ THANH NĂM 1864 " 45 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 HOÀ SÔ VEÀ ÑOÄI TRÖÔÛNG THUÛY QUAÂN LÖÔNG VAÊN THAØNH, HY SINH TAÏI VUØNG BIEÅN PHUÙ YEÂN KHI CHIEÁN ÑAÁU VÔÙI PHÆ THANH NAÊM 1864 TrầnViếtNgạc*, LươngVănKiệt,NguyễnVănThưởng** Trong chuyeán ñi ñieàn daõ ñeå söu taàm tö lieäu veà Phuø quaän coâng LöôngVaên Chaùnh, ngöôøi ñaõ coù coâng khai hoang laäp aáp tænh Phuù Yeân ngaøy nay,chuùng toâi ñaõ tieáp caän ñöôïc tö lieäu veà moät haäu dueä cuûa oâng, ñoù laø Ñoäi tröôûngthuûy quaân Löông Vaên Thaønh, hy sinh taïi Gheành Baø, taán Cuø Moâng vaøo naêm1864 vaø ñaõ ñöôïc vua Töï Ñöùc saéc phong Hieäu trung kî uùy, Chaùnh ñoäi tröôûngtinh binh. Saéc ñeà ngaøy 27 thaùng 10 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864). Toaøn boä tö lieäu veà Löông Vaên Thaønh ñaõ ñöôïc ngöôøi chaùu goïi oâng baèngcoá laø oâng Löông Do caát giöõ caån thaän, goàm coù: 1. Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh hoï Traàn cho binhLöông Vaên Thaønh ñöôïc giöõ chöùc Nguõ tröôûng thuoäc thaäp Nhaát, ñoäi Ba, Höõucô. Caáp baèng kyù ngaøy moàng 1 thaùng 4 naêm Töï Ñöùc thöù 7 (1854).(1) 2. Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh hoï Voõ vaø Quaûn ñaïoñaïo Phuù Yeân hoï Leâ(2) ñeà ngaøy 20 thaùng 1 naêm Töï Ñöùc thöù 12 (1859) thaêngNguõ tröôûng Löông Vaên Thaønh leân giöõ chöùc Ñoäi tröôûng ngoaïi uûy ñoäi Ba,Höõu cô tænh Bình Ñònh. Caáp baèng coù ñoùng daáu Bình Ñònh Phoù laõnh binhquan quan phoøng vaø Phuù Yeân ñaïo aán.(3) 3. Caáp baèng cuûa Ñaøm Giang truù thöù, quyeàn sung Quaûn ñoác hoï Leâ caápcho Ñoäi tröôûng ngoaïi uûy Löông Vaên Thaønh ñöôïc laøm quyeàn Ñoäi tröôûng ñoäiTaùm thuoäc Taû cô tænh Bình Ñònh ñeà ngaøy moàng 8 thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù 15(1862). Caáp baèng coù daáu cuûa Ñaøm Giang truù thöù Leâ Linh: Leâ Linh tín kyù. 4. Saéc phong cuûa vua Töï Ñöùc truy taëng Ñoäi tröôûng Löông Vaên Thaønhchöùc Hieäu trung kî uùy Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh vaø ban thuïy HuøngQuaû cho Löông Vaên Thaønh ñaõ hy sinh ngaøy 25 thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù17 taïi Gheành Baø, Cuø Moâng trong khi ñi tuaàn tieãu taïi haûi phaän Bình Ñònh.Saéc phong ñeà ngaøy 27 thaùng 10 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864) coù ñoùng aán Saécmeänh chi böûu. Ñaây laø tö lieäu quan troïng nhaát veà Löông Vaên Thaønh. 5. Tôø baåm cuûa Löông Vaên Thuoäc, con cuûa coá Chaùnh ñoäi tröôûng LöôngVaên Thaønh, xin mieãn vieäc binh dao göûi leân ñaïo Phuù Yeân coù thò thöïc cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh.* Thaønh phoá Tuy Hoøa, tænh Phuù Yeân.**46 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 Lyù tröôûng Nguyeãn Höõu Truyeàn ñeà ngaøy thaùng 12 naêm Töï Ñöùc thöù 17(1864), coù buùt pheâ cuûa ñaïo Phuù Yeân “Phuïng chuaån binh dao chung thaân”vaø coù aán cuûa Phuù Yeân ñaïo. Ñaây laø tôø baåm xin mieãn söu dòch vaø binh dòch cho Löông Vaên Thuoäcnhöng nhôø ñoù ta bieát roõ Löông Vaên Thaønh “...ñöôïc phaùi theo quan binh ngoàithuyeàn daân ra bieån tuaàn tieãu. Ngaøy 25 thaùng aáy [thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù17, 1864], hoä toáng thuyeàn chuyeân chôû, ñi ngang qua ñaûo Gheành Baø, cöûa taánCuø Moâng, phía ngoaøi bieån, gaëp phaûi 3 thuyeàn cuûa phæ Thanh, chaén ngangthuyeàn ñi tuaàn maø baén. Chôït bò boïn phæ aáy baén truùng, thuyeàn ñi tuaàn bòchìm, Vaên Thaønh cheát ñuoái maát tích”. Vieäc tieáp caän ñöôïc 5 vaên baûn noùi treân cung caáp cho chuùng ta raát nhieàuthoâng tin. a. Moät haäu dueä cuûa Phuø quaän coâng Löông Vaên Chaùnh laø Löông VaênThaønh ñaõ chieán ñaáu trong thuûy quaân Bình Ñònh - Phuù Yeân, töø caáp binhñeán caáp Chaùnh ñoäi tröôûng vaø ñaõ hy sinh, ñöôïc trieàu ñình ghi nhaän coânglao, vua Töï Ñöùc ñaõ truy taëng chöùc Hieäu trung kî uùy Chaùnh ñoäi tröôûng tinhbinh vaø ban thuïy Huøng Quaû, haøm chaùnh thaát phaåm. Ñaây laø moät taøi lieäu quyù,ghi nhaän coâng lao cuûa moät haäu dueä Löông Vaên Chaùnh, theâm nieàm töï haøocho gia toäc hoï Löông. Löông Vaên Thaønh xöùng ñaùng ñöôïc toân vinh taïi queâhöông oâng (thoân Phöôùc Myõ, xaõ Hoøa Bình 2, huyeän Tuy An, tænh Phuù Yeân). b. Qua hoà sô ñaày ñuû cuûa Löông Vaên Thaønh ta bieát theâm veà lòch söû haønhchính tænh Phuù Yeân. Vaøo naêm 1854 cho ñeán 1864, Phuù Yeân laø moät ñaïo thuoäctænh Bình Ñònh. c. Binh cheá thuûy quaân luùc baáy giôø: Ñôn vò nhoû nhaát laø nguõ, 8 nguõ laäpthaønh moät ñoäi; ñoäi chia laøm 2 thaäp, moãi thaäp goàm 4 nguõ. Ñôn vò lôùn hônñoäi laø cô. ÔÛ Bình Ñònh - Phuù Yeân baáy giôø coù 3 cô laø Höõu cô, Trung cô vaø Taûcô. Chæ huy quaân ñoäi caáp tænh laø quan Laõnh binh vaø Phoù laõnh binh. Chæ huycô laø quan Hieäp quaûn. Trong caùc baèng caáp, caùc quan chöùc chæ ñöôïc neâu hoï(Traàn, Voõ) keøm theo quan chöùc (Laõnh binh, Phoù laõnh binh, Quaûn ñoác) maøkhoâng ghi ñaày ñuû hoï teân. d. Con daáu coù hai loaïi: - AÁn: hình vuoâng nhö aán cuûa vua (Saéc meänh chi böûu, taøi lieäu 4), aán cuûaQuaûn ñaïo... (taøi lieäu 2). - Quan phoøng: laø teân goïi con daáu hình chöõ nhaät cuûa caùc quan chöùc nhöLaõnh binh... (taøi lieäu 1, 2). - Trieän: con daáu cuûa lyù tröôûng. - Tín kyù: daáu rieâng cuûa caù nhaân quan chöùc. 47Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 ñ. Caùch ñoùng daáu: - Daáu cuûa nhaø vua ñöôïc ñoùng döôùi nieân hieäu (Töï Ñöùc... taøi lieäu 4). Caùcsaéc, saéc phong thì duøng aán Saéc meänh chi böûu. Meùp treân cuûa aán phaûi ôû giöõanieân hieäu vaø ngaøy thaùng. - Daáu cuûa quan chöùc noùi chung, ...