Báo cáo nghiên cứu khoa học KHOA LỊCH SỬ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN [ĐHQGHN] 55 NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN (1956-2011)

55 năm là ngắn trong dặm dài ngàn năm của lịch sử dân tộc, nhưng 55 năm không phải là ngắn trong chặng đường 66 năm của nước Việt Nam mới. 55 năm ấy, lớp lớp cán bộ và sinh viên Khoa Lịch sử Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) đã không ngừng học tập, rèn luyện, phấn đấu vươn lên, đưa Khoa trở thành một trong những trung tâm đào tạo và nghiên cứu sử học hàng đầu ở Việt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " KHOA LỊCH SỬ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN [ĐHQGHN] 55 NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN (1956-2011) " KHOA LỊCH SỬ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN [ĐHQGHN] 55 NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN (1956-2011)55 năm là ngắn trong dặm dài ngàn năm của lịch sử dân tộc, nhưng 55 năm khôngphải là ngắn trong chặng đường 66 năm của nước Việt Nam mới. 55 năm ấy, lớplớp cán bộ và sinh viên Khoa Lịch sử Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay làTrường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) đãkhông ngừng học tập, rèn luyện, phấn đấu vươn lên, đưa Khoa trở thành một trongnhững trung tâm đào tạo và nghiên cứu sử học hàng đầu ở Việt Nam, hướng tớihội nhập và hợp tác sâu rộng với quốc tế.Tiên phong trong nền sử học mớiChỉ hơn một tháng sau ngày đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt NamDân chủ Cộng hòa, ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 45/SLthành lập Trường Đại học Văn khoa Hà Nội. Tuy nhiên, sự kiện thực dân Phápquay lại xâm lược khiến cho công cuộc xây dựng n ước Việt Nam mới bị giánđoạn, việc tổ chức hệ thống giáo dục đại học của chế độ mới cũng bị ảnh h ưởng.Sau chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” năm1954, miền Bắc được giải phóng và tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, chuẩn bịnhân tài - vật lực cho nhiệm vụ giải phóng miền Nam, thống nhất đất n ước. Trongkhông khí phấn khởi xây dựng chế độ mới, xác định rõ vị trí quan trọng của nềngiáo dục đại học, Thủ tưởng Chính phủ đã ra Quyết định 2138/TC ngày 4 tháng 6năm 1956 thành lập Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội với hai Ban đầu tiên là BanKhoa học và Ban Văn khoa. Ban Văn khoa do Giáo sư Trần Đức Thảo phụ trách,gồm hai bộ phận tương đối độc lập với nhau là Sử và Văn. Không lâu sau, BanVăn khoa được tách ra để xây dựng thành hai khoa độc lập là Khoa Lịch sử vàKhoa Văn học.Mặc dù còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ, nhưng ngay saunhững ngày đầu mới thành lập, Khoa Lịch sử đã có bước phát triển nhanh chóng.Từ trụ sở ban đầu ở phố Hai Bà Trưng, cùng các nhà khoa học nổi tiếng (Trần ĐứcThảo, Đào Duy Anh, Trần Văn Giàu), thế hệ các thầy giáo đầu tiên (Đinh XuânLâm, Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Vương Hoàng Tuyên…) và các cán bộnghiên cứu - biên dịch uyên thâm Hán học và Pháp ngữ (Trần Lê Nhân, ĐoànThăng, Ngô Lập Chi, Kiều Hữu Hỷ, Trần Lê Hữu…), đã tận tâm tận lực khơi nềnđặt móng xây dựng Khoa Lịch sử thành trung tâm đào tạo và nghiên cứu sử họchàng đầu của nước Việt Nam mới. Một năm sau ngày thành lập, Khoa được bổsung các thầy giáo mới (Đặng Huy Vận, Hà Văn Tấn, Kiều Xuân Bá…). Các bộmôn cũng lần lượt được xây dựng: Cổ sử Việt Nam, Cận đại Việt Nam, Hiện đạiViệt Nam, Lịch sử Thế giới… Mùa hè năm 1959, 80 sinh viên khóa đầu của KhoaLịch sử tốt nghiệp, 17 người được giữ lại làm cán bộ giảng dạy, nhiều người saunày trở thành những nhà sử học nổi tiếng (Vũ Dương Ninh, Lê Mậu Hãn, PhanĐại Doãn, Phạm Thị Tâm…). Cũng lúc này, một số cán bộ của Khoa đã chuyểncông tác đến những đơn vị mới theo sự điều động của cấp trên (các thầy Trần ĐứcThảo, Đào Duy Anh, Trần Văn Giàu).Bên cạnh những môn học truyền thống, trong những năm đầu xây dựng, KhoaLịch sử đã tranh thủ sự hỗ trợ từ các chuyên gia quốc tế để xây dựng những mônhọc và chuyên đề mới. Trong thập niên 60 của thế kỷ trước, Khoa Lịch sử là nơicông tác của nhiều giáo viên - nhà nghiên cứu nổi tiếng của Liên Xô, Trung Quốcnhư: P.I. Bôrixkovski, E.P. Buxghin, Elixieva, Đới Dật… Những nhà khoa họcquốc tế này đã tham gia giảng dạy, nghiên cứu, điền dã dân tộc học và khảo cổhọc, góp phần phát hiện những vấn đề khoa học mới. Hai bộ môn mới l à Dân tộchọc và Khảo cổ học đã được xây dựng trên cơ sở hợp tác giữa Khoa và các nhàkhoa học quốc tế, góp phần phát triển quy mô và chuyên ngành đào tạo, nghiêncứu lịch sử ở nước ta.Xác định mục tiêu đẩy mạnh nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy,vượt qua những khó khăn và thiếu thốn của thời kỳ đầu xây dựng, Khoa Lịch sửđã nỗ lực tổ chức nhiều hoạt động khoa học. Nhiều công trình khoa học nổi tiếng(chuyên khảo và giáo trình) đã được hoàn thành trong thời kỳ gian khó này, đánhdấu sự trưởng thành nhanh chóng của nền sử học mác xít: Chống xâm lăng, Giaicấp công nhân Việt Nam, Sự khủng hoảng của chế độ phong kiến nhà Nguyễntrước 1858 (Trần Văn Giàu); Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến cuối thế kỷ XIX,Nguồn gốc dân tộc Việt Nam (Đào Duy Anh); Lịch sử Việt Nam thời kỳ 1897-1914; Lịch sử cận đại Việt Nam [4 tập] (Trần Văn Giàu, Đinh Xuân Lâm, ĐặngHuy Vận…); Chế độ ruộng đất và kinh tế nông nghiệp thời Lê sơ (Phan Huy Lê);Lịch sử chế độ Phong kiến Việt Nam [3 tập] (Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, HàVăn Tấn, Đinh Xuân Lâm, Chu Thiên, Vương Hoàng Tuyên), Lịch sử chế độCộng sản nguyên thủy Việt Nam (Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn); Sơ yếu khảo cổhọc nguyên thủy Việt Nam (Trần Quốc Vượng, Hà V ...