Báo cáo nghiên cứu khoa học LĂNG MỘ VƯƠNG TRIỀU JOSEON (TRIỀU TIÊN)

Vương triều Joseon (tên chữ Hán là vương triều Triều Tiên ??)(1) là một trong những triều đại tồn tại lâu nhất trong lịch sử Hàn Quốc với 27 triều vua kéo dài đến 518 năm (từ năm 1392 đến 1910), đây cũng là vương triều để lại nhiều di sản văn hóa nhất cho Hàn Quốc. Trong 9 di sản thế giới của Hàn Quốc thì đã có đến 4 di sản thuộc về vương triều Joseon.(2) Ngoài thành cổ, cung điện, đàn miếu, chùa quán..., lăng mộ hoàng gia vương triều Joseon là một trong những di...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " LĂNG MỘ VƯƠNG TRIỀU JOSEON (TRIỀU TIÊN) " 45Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 LAÊNG MOÄ VÖÔNG TRIEÀU JOSEON (TRIEÀU TIEÂN) Phan Thanh Haûi* Vöông trieàu Joseon (teân chöõ Haùn laø vöông trieàu Trieàu Tieân 朝鮮)(1) laømoät trong nhöõng trieàu ñaïi toàn taïi laâu nhaát trong lòch söû Haøn Quoác vôùi 27trieàu vua keùo daøi ñeán 518 naêm (töø naêm 1392 ñeán 1910), ñaây cuõng laø vöôngtrieàu ñeå laïi nhieàu di saûn vaên hoùa nhaát cho Haøn Quoác. Trong 9 di saûn theágiôùi cuûa Haøn Quoác thì ñaõ coù ñeán 4 di saûn thuoäc veà vöông trieàu Joseon.(2)Ngoaøi thaønh coå, cung ñieän, ñaøn mieáu, chuøa quaùn..., laêng moä hoaøng gia vöôngtrieàu Joseon laø moät trong nhöõng di saûn vaên hoùa tieâu bieåu nhaát cuûa HaønQuoác hieän nay. 1. Toång quan veà laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Trieàu Tieân Toaøn boä hoaøng gia trieàu Joseon coù ñeán 119 khu laêng moä lôùn nhoû, trongñoù coù 42 laêng moä cuûa vua vaø hoaøng haäu (goïi laø WangNeung- Vöông Laêng 王陵 hay Neung-Laêng 陵), 13 laêng moä cuûa thaùi töû vaø thaùi töû phi (goïi laø Won-Nguyeân 原) vaø 65 laêng moä cuûa caùc thaønh vieân hoaøng gia khaùc (goïi laø Myo-Mieáu 廟). Naêm 2009, khi xem xeùt vaø coâng nhaän quaàn theå laêng moä naøy, UÛyban Di saûn Theá giôùi cuûa UNESCO ñaõ cho raèng, ñaây laø quaàn theå laêng moähoaøng gia ñoäc nhaát voâ nhò treân theá giôùi coøn ñöôïc baûo toàn gaàn nhö hoaøn haûoveà moïi maët. Trong 42 laêng moä cuûa vua vaø hoaøng haäu, tröø 2 khu laêng coù nieân ñaïisôùm cuûa Hoaøng haäu Sinui (chính thaát cuûa vua Taejo-Thaùi Toå) vaø cuûa vuaYeongjong naèm ôû vuøng Gaeseong (Khai Thaønh), thuoäc Baéc Trieàu Tieân, caû40 khu laêng moä coøn laïi ñeàu naèm taïi kinh ñoâ Haùn Thaønh (Hanseong),(3) töùcthuû ñoâ Seoul hieän nay. Söï phaân boá cuûa caùc khu laêng moä cuûa hoaøng gia taïiSeoul khaù caân baèng. Ñeå tieän quaûn lyù, ngöôøi ta chia thaønh 18 tieåu khu laêngmoä thuoäc 3 vuøng: Vuøng phía ñoâng ngoaïi oâ Seoul coù 16 laêng, vuøng phía taâySeoul coù 16 laêng, vuøng beân trong Seoul coù 8 khu laêng. Nhìn chung caùc laêngmoä khoâng quaù caùch xa trung taâm thaønh phoá vì theo quy ñònh cuûa vöôngtrieàu Joseon, caùc laêng moä hoaøng gia phaûi naèm trong khoaûng caùch töø 4-40kmtính töø trung taâm Haùn Thaønh. Coù hai laêng cuûa vua Sejong (ñôøi thöù 4) vaø Hyojong (ñôøi thöù 17) ñaõñöôïc caûi taùng ñeán vò trí môùi do hoaøng gia cho raèng vò trí môùi phuø hôïp hônveà phong thuûy. Coù hai vò vua laø Yeonsangun (ñôøi thöù 10) vaø Gwanghaegun(ñôøi thöù 15) voán bò truaát ngoâi (pheá vöông) neân laêng moä khoâng ñöôïc goïi laøNeung (Laêng) vaø khoâng ñöôïc naèm trong quaàn theå laêng vua, vöông phi maø* Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá.46 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010phaûi ñöa xuoáng taùng chung trong quaàn theå Myo (Mieáu) cuûa caùc thaønh vieânkhaùc thuoäc hoaøng gia. Laêng moä naèm ôû xa kinh thaønh nhaát laø laêng cuûa vuaDanjong (ñôøi thöù 6). Trong caùc khu laêng moä hoaøng gia, tieâu bieåu nhaát laø quaàn theå Donggureung(Ñoâng Cöûu Laêng 東九陵) ôû phía ñoâng, ngoaøi ra coù Taây Nguõ Laêng 西五陵 vaøTaây Tam Laêng 西三陵 ôû phía taây. Ñaây laø nhöõng khu laêng moä coù toång dieäntích lôùn, ñöôïc quy hoaïch trong moät khoâng gian thoáng nhaát, coù giaù trò cao veàkieán truùc, caûnh quan. 2. Ñoâng Cöûu Laêng - Khu laêng moä tieâu bieåu nhaát Trong dòp tham döï hoäi thaûo khoa hoïc taïi Haøn Quoác ñaàu thaùng 7/2010vöøa qua, toâi ñaõ coù dòp khaûo saùt Ñoâng Cöûu Laêng - khu laêng moä tieâu bieåu nhaáttrong quaàn theå laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Joseon naèm ôû phía ñoângSeoul. Ñoâng Cöûu Laêng bao goàm 9 khu laêng cuûa vua vaø hoaøng haäu, ñoù laø: - Kieän Nguyeân Laêng 健元陵 cuûa vua Taejo (Thaùi Toå 太祖), ngöôøi saùnglaäp ra vöông trieàu. - Hieån Laêng 顯陵 cuûa vua Munjong (Vaên Toâng 文宗), vua ñôøi thöù 5. - Muïc Laêng 穆陵 cuûa vua Seonjo (Tuyeân Toå 宣祖), vua ñôøi thöù 14. - Huy Laêng 徽陵 cuûa vöông haäu Jangnyeol, vôï vua Injo (Nhaân Toå 仁祖),vua ñôøi thöù 16. - Suøng Laêng 崇陵 cuûa vua Hyeonjong (Hieån Toâng 顯宗), vua ñôøi thöù 18. - Hueä Laêng 惠陵 cuûa vöông haäu Danui, vôï vua Gyeongjong (Caûnh Toâng景宗), vua ñôøi thöù 20. - Nguyeân Laêng 元陵 cuûa vua Yeongjo (Anh Toå 英祖), vua ñôøi thöù 21. - Caûnh Laêng 景陵 cuûa vua Heonjong (Hieán Toâng), vua ñôøi thöù 24. - Tuy Laêng 綏陵 cuûa Thaùi Vöông, thaân sinh vua Heonjong. Ñoâng Cöûu Laêng toïa laïc taïi moät vuøng ñoài nuùi roäng lôùn xanh bieác bôûiröøng thoâng vaø caùc loaïi caây laù kim ñaëc tröng cuûa xöù haøn ñôùi. Theo quy ñònh,ngaøy xöa ñaây laø khu caám ñòa cuûa hoaøng gia, trong khoaûng caùch töø 30-40 daëm(12-16km), tuyeät ñoái khoâng ai ñöôïc vaøo khu vöïc naøy saên baén, khai phaù röønghay xaây döïng baát cöù coâng trình naøo. Nhôø vaäy, duø traûi qua bao daâu beå, ÑoângCöûu Laêng vaãn giöõ ñöôïc daùng veû cuûa moät khu röøng nguyeân sinh. Taïi khu vöïc cöûa vaøo, beân traùi coù taám baûng lôùn theå hieän sô ñoà toaønkhu vöïc Ñoâng Cöûu Laêng, beân phaûi döïng taám bia ñaù caåm thaïch khaéc baøi thô“Ñaêng Baïch Vaân Phong” cuûa vua Thaùi Toå vöông trieàu Joseon. Môû ñaàu khu laêng laø chieác coång goã sôn maøu ñoû treân coù moät hình troøntöïa nhö hình thaùi cöïc cuûa Trung Hoa nhöng trong coù ñeán 3 phaàn ñeàu nhau:ñoû-xanh-vaøng, treân toûa ra 3 tia löûa troâng raát laï. Ñaây laø Thaàn Moân 神門 47Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010(Sinmun) chung cuûa khu Ñoâng Cöûu Laêng. Ngaøy xöa, ngay tröôùc coång naøycoù moät ñôn vò baûo veä laêng do trieàu ñình laäp goïi laø Neu ...