Báo cáo nghiên cứu khoa học LỄ HỘI PHẬT GIÁO HUẾ NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA ĐẶC TRƯNG

Lễ hội tôn giáo vốn có những nét riêng được hình thành và gắn liền với mỗi tôn giáo trong mối quan hệ khăng khít, dung hợp với văn hóa truyền thống bản địa. Vì vậy, đối với lễ hội của Phật giáo cũng không là ngoại lệ, khi Phật giáo đã đồng hành cùng dân tộc từ những thế kỷ đầu Công nguyên cho đến hôm nay như một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, phong phú và đa dạng từ lễ thức đến lễ tiết, mang dấu ấn văn hóa đặc trưng vùng miền. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " LỄ HỘI PHẬT GIÁO HUẾ NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA ĐẶC TRƯNG " 25Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 LEÃ HOÄI PHAÄT GIAÙO HUEÁ NHÖÕNG GIAÙ TRÒ VAÊN HOÙA ÑAËC TRÖNG Lê Thọ Quốc* 1. Ñaët vaán ñeà Leã hoäi toân giaùo voán coù nhöõng neùt rieâng ñöôïc hình thaønh vaø gaén lieàn vôùimoãi toân giaùo trong moái quan heä khaêng khít, dung hôïp vôùi vaên hoùa truyeànthoáng baûn ñòa. Vì vaäy, ñoái vôùi leã hoäi cuûa Phaät giaùo cuõng khoâng laø ngoaïi leä,khi Phaät giaùo ñaõ ñoàng haønh cuøng daân toäc töø nhöõng theá kyû ñaàu Coâng nguyeâncho ñeán hoâm nay nhö moät sinh hoaït vaên hoùa tín ngöôõng, phong phuù vaøña daïng töø leã thöùc ñeán leã tieát, mang daáu aán vaên hoùa ñaëc tröng vuøng mieàn.Chính töø ñoù, Phaät giaùo Hueá trong doøng chaûy vaên hoùa naøy ñaõ taïo neân nhöõngneùt ñaëc tröng, khi nôi ñaây töøng laø “kinh ñoâ Phaät giaùo”, thaám ñaãm tinh thaànPhaät giaùo trong loái soáng, öùng xöû cuûa con ngöôøi xöù Hueá. Cho neân, leã hoäi cuõngvaäy, duø mang tính chaát toân giaùo vôùi caùc leã nghi truyeàn thoáng nhöng vaãn aånchöùa neùt vaên hoùa vuøng Thuaän Hoùa-Phuù Xuaân trong taâm thöùc moãi con ngöôøisinh soáng nôi ñaây. Giaù trò vaên hoùa ñaëc tröng cuûa leã hoäi Phaät giaùo Hueá coùtheå nhìn thaáy töø hai maët cuûa phaàn leã vaø phaàn hoäi, trong ñoù, phaàn leã ñoùngvai troø chuû ñaïo, baûo löu caùc leã nghi Phaät giaùo truyeàn thoáng, vaø phaàn hoäicuõng ñang daàn ñöôïc chuù troïng nhieàu hôn nhaèm taïo neân nhöõng hoaït ñoäng ñadaïng, phong phuù beân caïnh caùc leã nghi mang tính chaát huyeàn bí, linh thieâng.Maëc duø vaäy, nhöng caû hai phaàn naøy luoân keát hôïp, boå trôï laãn nhau khoângtaùch rôøi vaø phaân bieät nhaèm chuyeån hoùa tö töôûng töø bi, giaûi thoaùt cuûa Phaätgiaùo ñeán vôùi quaàn chuùng, tín ñoà. Treân moät goùc ñoä khaùc, khi noùi ñeán Phaät giaùo thì cuïm töø “leã hoäi” ñöôïcxem laø khieân cöôõng, gaùn gheùp vaø haàu nhö khoâng phuø hôïp trong caùch nhìnnhaän cuûa moïi ngöôøi, vì ñoù thöïc chaát laø leã nghi chöù khoâng coù phaàn hoäi.(1) Tuynhieân, chuùng ta coù theå thaáy trong caùc leã hoäi truyeàn thoáng thì caû hai phaàn leãvaø hoäi luoân song haønh, hay trong leã coù hoäi vaø trong hoäi coù leã nhaèm thoûa maõnnhu caàu tín ngöôõng, öôùc voïng söï sinh soâi naûy nôû muøa maøng vaø taï ôn thaànlinh v.v... Vôùi moät moâi tröôøng nhö vaäy, Phaät giaùo toàn taïi vaø phaùt trieån ôû VieätNam cuõng khoâng phaûi laø ngoaïi leä, tuy raèng tính chaát coù khaùc nhau bôûi yù thöùcheä toân giaùo chi phoái, caùc leã hoäi Phaät giaùo ñeàu theå hieän ñöôïc caû hai phaàn leã vaøhoäi nhöng khoâng taùch laøm hai phaàn maø luoân coù söï xen laãn vaøo nhau: trongleã coù hoäi vaø trong hoäi coù leã. Hôn nöõa, khi ñi vaøo cuï theå, baûn thaân Phaät giaùo hay caùc toân giaùo khaùc,caùc ngaøy leã vía ñöôïc thöïc hieän trong khuoân khoå cuûa toân giaùo, hình thaønhtöø chính nhu caàu noäi taïi cuûa hoï vaø khoâng coù söï taùc ñoäng töø caùc yeáu toá beânngoaøi. Töø vaán ñeà ñoù, coù theå thaáy caùc tu só Phaät giaùo ñaõ toå chöùc ngaøy leã tieátmoät caùch töï nhieân theo quan ñieåm toân giaùo, duø coù tín ñoà tham gia hoaëc Phaân vieän Vaên hoùa Ngheä thuaät Vieät Nam taïi Hueá.*26 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010khoâng. Tuy nhieân trong xu höôùng nhaäp theá, môû roäng phaïm vi aûnh höôûngcuûa Phaät giaùo ñeán vôùi coâng chuùng, thì raát nhieàu leã tieát ñöôïc xaây döïng, hìnhthaønh caùc leã hoäi thu huùt nhieàu tín ñoà, quaàn chuùng tham gia. Vaø, ngöôøi tamaëc nhieân chaáp nhaän, xem ñoù nhö moät leã hoäi mang tính truyeàn thoáng cuûatoân giaùo vôùi quy moâ ngaøy caøng lôùn vaø sinh hoaït vaên hoùa ña daïng ñi keøm. Vaên hoùa Phaät giaùo vôùi hình thöùc leã hoäi coù noäi haøm roäng vaø phong phuùvôùi heä thoáng leã tieát ña daïng cuõng nhö mang tính chaát, yù nghóa khaùc nhautreân tinh thaàn giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt. Do vaäy, khaûo saùt nhöõng ñaëc tröng leãhoäi Phaät giaùo Hueá, chuùng toâi chuû yeáu ñeà caäp ñeán caùc ñaïi leã cuûa Phaät giaùonhö leã hoäi Phaät Ñaûn (14-15/4 aâm lòch), leã hoäi Quaùn Theá AÂm (19/6 aâm lòch),leã hoäi Vu Lan (14-15/7 aâm lòch) thuoäc Phaät giaùo Baéc toâng. Caùc leã hoäi naøy ñaõmang trong mình noù moät chieàu daøi lòch söû vôùi caùc giaù trò vaên hoùa ñaëc tröngtrong quaù trình dung hôïp, tieáp bieán vaên hoùa truyeàn thoáng baûn ñòa, aån chöùahình aûnh ñôøi soáng toân giaùo - tín ngöôõng cuûa ngöôøi daân Hueá trong caû phaànleã vaø hoäi. 2. Leã hoäi Phaät giaùo Hueá - Nhöõng giaù trò vaên hoùa ñaëc tröng 2.1. Nhaân toá taïo neân ñaëc tröng trong leã hoäi Phaät giaùo Hueá - Vò trí lòch söû-vaên hoùa Phuù Xuaân-Hueá ...