Báo cáo nghiên cứu khoa học LỄ NHẠC PHẬT GIÁO HUẾ: MỘT LOẠI HÌNH ÂM NHẠC TRUYỀN THỐNG ĐỘC ĐÁO VÀ HƯỚNG TIẾP CẬN CHO DU KHÁCH

Hiện nay, âm nhạc truyền thống Huế ít nhiều đã bị biến đổi theo hướng sân khấu hóa, thậm chí mất đi môi trường diễn xướng vốn có. Đối với lễ nhạc cung đình, nó đã được phục dựng, tôn vinh bởi giá trị lịch sử và nghệ thuật. Đồng thời, việc phục hồi lại các lễ tế quan trọng dưới triều Nguyễn đã tạo dựng cho lễ nhạc cung đình một không gian diễn xướng thích ứng. Nhằm đưa âm nhạc truyền thống Huế đến với du khách, lễ nhạc cung đình và ca Huế cũng đã...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " LỄ NHẠC PHẬT GIÁO HUẾ: MỘT LOẠI HÌNH ÂM NHẠC TRUYỀN THỐNG ĐỘC ĐÁO VÀ HƯỚNG TIẾP CẬN CHO DU KHÁCH "36 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 LEÃ NHAÏC PHAÄT GIAÙO HUEÁ: MOÄT LOAÏI HÌNH AÂM NHAÏC TRUYEÀN THOÁNG ÑOÄC ÑAÙO VAØ HÖÔÙNG TIEÁP CAÄN CHO DU KHAÙCH Lê Đình Hùng* Hieän nay, aâm nhaïc truyeàn thoáng Hueá ít nhieàu ñaõ bò bieán ñoåi theohöôùng saân khaáu hoùa, thaäm chí maát ñi moâi tröôøng dieãn xöôùng voán coù. Ñoái vôùileã nhaïc cung ñình, noù ñaõ ñöôïc phuïc döïng, toân vinh bôûi giaù trò lòch söû vaø ngheäthuaät. Ñoàng thôøi, vieäc phuïc hoài laïi caùc leã teá quan troïng döôùi trieàu Nguyeãnñaõ taïo döïng cho leã nhaïc cung ñình moät khoâng gian dieãn xöôùng thích öùng.Nhaèm ñöa aâm nhaïc truyeàn thoáng Hueá ñeán vôùi du khaùch, leã nhaïc cung ñìnhvaø ca Hueá cuõng ñaõ ñöôïc saân khaáu hoùa ñeå trình dieãn. Chuùng trôû thaønh moätsaûn phaåm du lòch rieâng coù ôû vuøng ñaát coá ñoâ. Rieâng leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, ngoaøi chöùc naêng nghi leã mang tính chaáttoân giaùo, noù coøn chöùa ñöïng moät giaù trò ngheä thuaät ñöôïc tích hôïp töø nhöõngneùt ñaëc thuø treân con ñöôøng phaùt trieån cuûa Phaät giaùo Hueá. Söï keát hôïp moätcaùch nhuaàn nhuyeãn giöõa truyeàn thoáng aâm nhaïc cuûa Phaät giaùo vôùi caùc doøngaâm nhaïc khaùc, ñaëc bieät laø aâm nhaïc daân gian vaø cung ñình, ñaõ taïo neân nhöõngneùt ñoäc ñaùo cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá. Vì vaäy, chuùng toâi cho raèng, moâitröôøng dieãn xöôùng vaø nhöõng giaù trò ngheä thuaät cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueáxöùng ñaùng coù moät vò trí quan troïng trong quaù trình giôùi thieäu di saûn vaênhoùa Hueá ñeán vôùi du khaùch. Trôû laïi vôùi quaù khöù, nhìn nhaän töø con ñöôøng phaùt trieån cuûa Phaät giaùo,Hueá voán laø nôi hoäi tuï cuûa nhieàu doøng Phaät giaùo, ngay töø thôøi tieàn Vieät, Phaätgiaùo Baéc toâng laãn Nam toâng ñaõ ñöôïc du nhaäp vaøo vuøng ñaát naøy. Ñeán khivuøng Thuaän Hoùa saùp nhaäp vaøo laõnh thoå Ñaïi Vieät, Phaät giaùo cuõng ñöôïc caùcdi daân mang theo trong haønh trình Nam tieán cuûa mình. Döôùi thôøi caùc chuùaNguyeãn vôùi chuû tröông xieån döông Phaät giaùo, Phaät giaùo Hueá caøng coù cô hoäiphaùt trieån maïnh, ñeå laïi nhöõng daáu aán quan troïng vaø tieâu bieåu treân nhieàulónh vöïc cuûa vaên hoùa Ñaøng Trong. Vôùi vai troø laø trung taâm cuûa mình, Hueálaø nôi hoäi tuï nhieàu tinh hoa, choán gaëp gôõ cuûa nhieàu vò cao taêng, ñoàng thôøicuõng laø maûnh ñaát toát ñeå heä thoáng nghi leã ñöôïc toå chöùc moät caùch hoaøn chænh,quy moâ, coù tính ñieån cheá cao vaøo thôøi Nguyeãn. Leã nhaïc, cuõng nhö caùc loaïi hình ngheä thuaät Phaät giaùo khaùc, ñöôïc chiphoái bôûi heä thoáng trieát hoïc vaø quan nieäm cuûa toân giaùo naøy. Nhöng, treân moãivuøng ñaát cuï theå, trong quaù trình hoäi nhaäp vaø tieáp bieán, Phaät giaùo cuûa moãivuøng ñaát ñaõ coù nhöõng caûi bieán linh hoaït ñeå phuø hôïp vôùi taâm lyù cuõng nhöquan nieäm chung cuûa daân chuùng treân vuøng ñaát ñoù. Leã nhaïc Phaät giaùo Hueácuõng vaäy, qua thôøi gian ñaõ taïo rieâng cho mình moät daáu aán, vôùi nhöõng neùtrieâng bieät, trong doøng chaûy aâm nhaïc truyeàn thoáng cuûa daân toäc. Phaân vieän Vaên hoùa Ngheä thuaät Vieät Nam taïi Hueá.* 37Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 Ngoaøi vieäc keá thöøa truyeàn thoáng aâm nhaïc voán coù cuûa Phaät giaùo, tieápbieán leã nhaïc Phaät giaùo Trung Hoa, leã nhaïc Phaät giaùo Hueá coøn kheùo leùo vaänduïng caùc hình thöùc aâm nhaïc voán coù cuûa vuøng ñaát naøy nhaèm muïc ñích truyeànbaù, duy trì ñaïo phaùp. Vieäc keá thöøa nhöõng khoa nghi, cho ñeán caùc baøi taùntuïng, theo phaùp ñoä vaø kinh ñieån maø Phaät giaùo Trung Hoa ñaõ thieát laäp, ñoù laøñieàu deã nhaän ra trong quaù trình dieãn xöôùng leã nhaïc Phaät giaùo Hueá. Nhöng,aâm ñieäu taùn tuïng cuøng vôùi aâm nhaïc phuø trôï trong leã nhaïc Phaät giaùo Hueá,treân phöông dieän ngöõ aâm, giai ñieäu vaø baøi baûn aâm nhaïc, thì laïi hoaøn toaønmang tính truyeàn thoáng cuûa vuøng vaên hoùa naøy. Chính vì theá, leã nhaïc Phaätgiaùo Hueá ñaõ truùt boû ñöôïc nhieàu maøu saéc cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Trung Hoa,baèng nhöõng caûi bieán linh hoaït cuûa mình. Coù theå nhaän thaáy, leã nhaïc Phaät giaùo Hueá deã daøng dung hôïp ñöôïc nhieàuloaïi hình aâm nhaïc truyeàn thoáng khaùc, bôûi vì ñaëc tính aâm nhaïc truyeàn thoángcuûa caùc daân toäc phöông Ñoâng vaø Vieät Nam noùi chung, cuõng nhö aâm nhaïctruyeàn thoáng vuøng Hueá noùi rieâng, cho duø ñaõ ñöôïc kyù aâm, ghi laïi baèng nhaïcphoå, nhöng chuùng thöôøng coù tieát taáu linh hoaït, khoâng chuaån hoùa cao ñoä vaøtröôøng ñoä nhö aâm nhaïc phöông Taây, cho neân, moãi tröôøng phaùi, hay moãingöôøi theå hie ...